از نگرانی ها نسبت به کاهش بودجه آسیب های اجتماعی تا تحقق جامعه اسلامی

به گزارش خبرگزاری شبستان، چند سالی است که با توجه به افزایش ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی مسئله آسیب های اجتماعی در ایران ابعاد نظری و علمی تازه ای یافته است. دغدغه مندان در حوزه فرهنگ و اجتماع با رویکردهای عملیاتی به دنبال یافتن راهکارهایی به منظور مقابله با این آسیب ها هستند اما به نظر می رسد عدم توجه به برخی از مباحث بنیادین و نظری سبب درک نادرست از میدان عمل و در نتیجه عدم کارایی و تشخیص بهنگام شده است. بر همین اساس دومین همایش ملی مواجهه با آسیب های اجتماعی از دیدگاه اسلام با مشارکت علمی شماری از مراکز حوزوی و دانشگاهی با محوریت های مفاسد اخلاقی و اجتماعی، بحران جمعیت، آسیب های فضای مجازی، شیوع کرونا و پیامدهای آسیبی آن، طلاق، اعتیاد و حاشیه نشینی صبح امروز یکشنبه 26 دی ماه در سالن پیامبر اعظم (ص) وزارت کشور برگزار شد.

بنا بر این گزارش، دومین همایش ملی مواجهه با آسیب های اجتماعی از دیدگاه اسلام با بهره گیری از ظرفیت حوزه و دانشگاه در دو روز به میزبانی تهران و شهر قم برگزار می شود که تاکنون 120 مقاله ارسال و از میان آن 46 مقاله تایید و 36 مورد در کمیسیون های پنج گانه به بحث گذاشته می شود.

جامعه اسلامی بدون رفع آسیب های اجتماعی محقق نمی شود 
 

 دکتر احمد وحیدی، وزیر کشور در دومین همایش مواجهه با آسیب های اجتماعی از دیدگاه اسلام با اشاره به اهمیت پرداختن به مشکلات اجتماعی و حل و فصل آن گفت: مسایل و آسیب های اجتماعی از جمله فوری ترین، مهمترین و اولویت دارترین موضوعاتی است که باید به آن پرداخته شود. وی افزود: موضوع آسیب های اجتماعی نیاز به نگاه علمی و دقیق دارد که می توان به صورت نقطه ای و سراسری آن را مورد بررسی قرار داد.

وزیر کشور عنوان کرد: آسیب های اجتماعی جغرافیامند است و گستره ملی و بلکه جهانی آن مفاهیم مشترک بین کشور ما و سایر ملل های جهان را ایجاد می کند. وی عنوان کرد: مسئله آسیب های اجتماعی از جمله مسایل با فوریت است چرا که تعلل در حل این مشکلات راه را سخت تر می کند. اصولا آنچه که زیربنای تمام حرکت های اصیل اجتماعی قرار دارد، همین چالش ها و مشکلات اجتماعی است.

وحیدی تصریح کرد: مسایل فرهنگی، اجتماعی و غیره یک مجموعه پیچیده درست می کنند که عوامل موثر آن همه موارد آسیب های اجتماعی را دربر می گیرد به همین دلیل حل چالش های اجتماعی موضوعی بسیار پیچیده است و نیازمند نگاه علمی و دقیق دارد، ضمن آنکه همه عوامل بروز مشکلات بر هم کنش دارند و این تاثیرات در صورت ترکیب شدن مشکلات جدیدی را پدید می آورند که مواجهه با آسیب های اجتماعی را سخت تر می کند.

وزیر کشور عنوان کرد: از طرف دیگر ما به دنبال تحول جامعه اسلامی هستیم، سخنی که مقام معظم رهبری در گام دوم انقلاب اسلامی به آن اشاره کردند. بر همین اساس جامعه اسلامی مملو از فضایل و کمالات انسانی است که آسیب های اجتماعی جامعه را بر نمی تابد. جامعه اسلامی بدون رفع آسیب های اجتماعی محقق نمی شود.

وزیر کشور اظهار کرد: ما از جهت رفع آسیب و پیشرفت اجتماعی به موضوع نگاه می کنیم چرا که پایداری تحولات در حوزه های دیگر منوط به ساماندهی تحولات اجتماعی است و چون همه آحاد جامعه را درگیر می کند، همه مردم در آن دخیل هستند. وی افزود: لازمه قدرت یک کشور تحول اجتماعی است و اگر راجع به امنیت صحبت می کند، امنیت ملی بر مبنای امنیت اجتماعی بنا می شود. بر همین اساس امنیت اجتماعی لازمه تحقق امنیت ملی است و انسجام اجتماعی شرط امنیت ملی است.

وحیدی عنوان کرد: انسجام اجتماعی از مسیر هویت عبور می کند، هویتی که برای یک جامعه چند تکه با مملو از آسیب های اجتماعی محقق نمی شود؛ در واقع چنین جامعه ای نمی تواند نسل بارور و مترقی تربیت کند. وقتی به وحدت ملی توجه می کنیم در مسیر آسیب های اجتماعی دچار تزلزل می شود؛ بر همین اساس در مورد آسیب های اجتماعی باید گفت که همه ابعاد امنیتی، وحدت و انسجام ملی را دربر می گیرد.

وحیدی عنوان کرد: متاسفانه در طی چند سال اخیر به اندازه کافی به موضوع آسیب های اجتماعی پرداخته نشد. ما از خود و جامعه اسلامی ایران انتظار همین مقدار اندک آسیب های اجتماعی نسبت به سایر جوامع غربی را نداریم. شاید آمار طلاق ایران نسبت به برخی از کشورهای اروپایی اندک باشد اما در جامعه اسلامی ایران که ازدواج امری مقدس است، یک آسیب جدی تلقی می شود.

وی افزود: چطور خیرین مدرسه ساز در حوزه های متعدد فرهنگی در میدان حضور دارند ما باید در حوزه های آسیب های اجتماعی نیز خیرین اینچنینی داشته باشیم.

وحیدی عنوان کرد: در راستای حل آسیب های اجتماعی باید نظر دیگران را جلب و یک نهضت مواجهه صحیح عقلانی و جهادی با آسیب های اجتماعی پیش گرفت. امروز بحث از حلقه های میانی است که می تواند کارگشا باشد. پیدا کردن این مسئله خیلی مهم است. بر همین اساس از بزرگترین سرمایه کاربردی دینی که همان امر به معروف و نهی از منکر است برای حل آسیب های اجتماعی به خوبی استفاده نکردیم.

وی خاطرنشان کرد: ما ظرفیت ها و امکانات خوبی به خصوص در حوزه های دینی داریم که می تواند مشکلات و چالش های اجتماعی را حل و فصل کند. امیدوارم مردانه وارد میدان عمل شویم تا بتوانیم از طریق استفاده از این ابزارها آسیب های اجتماعی را به حداقل برسانیم.

نباید در مواجهه با آسیب های اجتماعی دچار ساده انگاری شویم

بنابراین گزارش، دکتر تقی رستم وندی، معاون وزیر کشور و رییس سازمان امور اجتماعی در افتتاحیه دومین همایش مواجهه با آسیب های اجتماعی از دیدگاه اسلام با اشاره به اهمیت این حوزه گفت: نباید در مواجهه با آسیب های اجتماعی دچار ساده انگاری شویم و فکر کنیم که این حوزه صرفا به بخش اجتماع مرتبط است.

وی با اشاره به چند شاخص مهم در میزان آسیب های اجتماعی یک کشور گفت: علاوه بر شاخص های معمول شاخص های دیگری همچون نیل مهاجرت به خارج از کشور تا حدودی نشانگر وضعیت اجتماعی ایران است. شاخص دیگر نیل به تغییرات اساسی در کشور است و یا شاخص میل به اعتراض از دیگر مواردی است که می تواند نشانگر و بازتاب وضعیت کنونی جامعه باشد.

رستم وندی عنوان کرد: بحث تاب آوری اجتماعی با افزایش فشار اقتصادی و معیشتی مردم کاهش پیدا کرده که می تواند به عنوان شاخص دیگر مطرح شود. یکی دیگر از شاخص های خطرناک و تهدیدآمیز گرایش مردم به حکومت های غیر دینی است چرا که مردم فکر می کنند حکومت دینی در حل مشکلات جامعه موفق نیست و این معیارها نتوانسته راهکارهای مناسبی در مقابله با کاهش طلاق، حاشیه نشینی و غیره داشته باشد.

معاون وزیر کشور عنوان کرد: بررسی شاخص های سلامت اجتماعی می تواند زمینه سازی گرایش جامعه به انحرافات را کاهش دهد.

وی افزود: نگرش عمومی بر این است که عدالت اجتماعی در کشور محقق نشده و این موجب می شود که برخی برطرف کردن ناعدالتی خودجوش عمل کنند. بر همین اساس 10 شاخص مهم حوزه سلامت اجتماعی احصا شده که شامل قانون گریزی، عدالت، حقوق اجتماعی، نشاط اجتماعی، امنیت اجتماعی، تجربه به جرایم از طریق شهروندان است که هر کدام آسیب ها و چالش های اجتماعی را دوچندان می کند.

معاون وزیر کشور با بیان این مطلب که در حوزه مقابله با آسیب های اجتماعی نیازمند نظریه پردازی هستیم، گفت: ما در حوزه تئوری و نظریه پردازی برای مقابله با آسیب های اجتماعی به خوبی عمل نکردیم، این در حالی است که منابع دینی در فضاهای متعدد سخن برای گفتن دارد.

وی افزود: در حوزه اعتیاد با کمبود نظریه پردازی مواجه هستیم. بر همین اساس برای مقابله با اعتیاد چند خلأ عمده وجود دارد که یکی از آنها نبود عدم اجرایی شدن قانون جامع کاهش مصرف دخانیات است. متاسفانه سالیانه بین 50 تا 60 نفر بر اثر مصرف دخانیات جان خود را از دست می دهند و ما می توانیم با نگرش های دینی مصرف آن را به حداقل برسانیم.

رستم وندی عنوان کرد: یکی دیگر از آسیب های اجتماعی امروز افزایش مصرف الکل است که بیش از پنج میلیون نفر در سال از آن مصرف می کنند در حالی که ظرفیت های تئوری، دینی و پزشکی برای کاهش مصرف مشروبات الکلی وجود دارد و ما از آنها به خوبی استفاده نمی کنیم.

وی با اشاره به آمار تکان دهنده خودکشی در کشور گفت: متاسفانه نزدیک به 100 هزار نفر در ایران اقدام به خودکشی می کنند که پنج هزار نفر آن منجر به مرگ می شود و این آمار در مسیر صعودی قرار دارد در حالی که آمار خودکشی نگران کننده است، ظرفیت های خوبی برای کاهش آن از طریق مبانی دینی و اسلامی وجود دارد. همچنی در موضوع سقط جنین آمار نگران کننده ای وجود دارد که نزدیک به 230 هزار جنین در سال از بین می بروند که یکی از راه های مقابله با این کار استفاده از ظرفیت های دینی است.

وی خاطرنشان کرد: استفاده از مبانی دینی برای همسریابی اهمیت دارد چرا که امروز الگوهای ناصحیح همسریابی در فضای مجازی و صیغه یابی به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی در حال گسترش است. بر همین اساس استفاده از الگوهای دینی برای عفاف و حجاب با چاشنی نوآوری بسیار اهمیت دارد و ما می توانیم از ابزار امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از مترقی ترین ابزارهای دینی برای کاهش بسیاری از آسیب های اجتماعی استفاده کنیم.

نگرانی نسبت به کاهش بودجه آسیب های اجتماعی 

بنابرگزارش خبرگزاری شبستان، احمد نادری رئیس فراکسیون مقابله با آسیب های اجتماعی مجلس شورای اسلامی در دومین کنفرانس ملی مواجهه با آسیب های اجتماعی از دیدگاه اسلام با اشاره به لزوم تحقق بودجه های لازم برای این مهم گفت: دولت برای اولین بار به معاونین و مدیران خود نامه زده است که حق ندارند با نمایندگان مجلس در خصوص بودجه برای سازمان خود مذاکره کند که در جای خود بسی  تعجب دارد.

وی افزود: بارها از تریبون مجلس شورای اسلامی فریادهای خود را زده‌اند که حذف ارز ترجیحی منجر به تبعات امنیتی در سال آینده می شود اما کسی متوجه نیست و ما نیز با توجه به اقتضائات بودجه در سال آینده نسبت به کاهش برخی از هزینه ها همچون هزینه مقابله با آسیب های اجتماعی نگران هستیم.

نادری عنوان کرد: یکی از مهمترین دغدغه‌های آسیب شناسی اسلامی فرآیند شکل‌گیری حوزه مطالعاتی کارآمد است تا نسخه اثرگذار، به روز و کارآمدی تولید شود بر همین اساس طرح ریزی پارادایم آسیب شناسی اجتماعی از این این قبیل است. بر همین اساس یکی از مهمترین چالش های مقابله با آسیب های  اجتماعی نبود مرکز مطالعات آسیب شناسی  است.

نماینده مردم در خانه ملت گفت:  متاسفانه در کشور حوزه مستقل در آسیب شناسی اجتماعی وجود ندارد و یا در واحدهای درسی دانشگاهی این موضوع به صورت محدود پرداخته شده است یکی دیگر از چالش های حوزه مقابله با آسیب های  اجتماعی انجام نگرفتن بخش عمده مطالعات بدوی در جامعه‌شناسی و حقوق است.شمار اندک دانشمندان در حوزه آسیب شناسی اجتماعی و نوپا بودن رویکرد اسلامی به این  عرصه از دیگر مشکلات مقابله با آسیب های اجتماعی است.

وی در ادامه ۱۱ مورد چالش را  در این حوزه معرفی کرد و گفت: چالش اول، نبود یک دانش علمی معتبر آسیب شناسی اجتماعی و ضعف جدی مطالعات در این حوزه در کشور است و باید فوریت تاسیس رشته های آموزشی و تربیت محققان در حوزه آسیب شناسی اجتماعی را مدنظر قرار دهیم.

نادری با بیان اینکه اکنون یک حوزه مستقل آسیبهای اجتماعی وجود ندارد که همه حوزه های میان رشته ای را شامل شود، گفت: به نظر ضروریت این موضوع بسیار احساس می شود. نکته بعد حیثیت چندرشته ای این حوزه و نیاز محققان به آگاهی همزمان از دانشگاه متعدد است که باید این حوزه چند رشته ای مدنظر قرار گیرد.

نادری محور سوم را واحدهای درسی بسیار محدود در دانشکده های مرتبط در ایران دانست و به محور چهارم اشاره کرد: محور چهارم انجام گرفتن بخش عمده ای از مطالعات اجتماعی بومی در حوزه جامعه شناسی و حقوق است که این دو پیشینه معرفتی و روشی متفاوت دارند.

رییس فراکسیون مقابله با آسیبهای اجتماعی مجلس شورای اسلامی محور همچنین با اشاره به محور پنجم اظهار کرد: محور پنجم شمار اندک محققان متمرکز در این مطالعات، به سبب تعریف نشدن رشته تخصصی مرتبط است. به طور مثال در حوزه جامعه شناسی آسیب شناسی اجتماعی را داریم. در حوزه حقوق جرم شناسی را داریم که نتوانستیم این رشته های تخصصی را درست تعریف کنیم. ضمن اینکه فرصتهای شغلی مرتبط را هم به معنای دقیق کلمه نداریم. 

وی محور ششم را نوپا بودن رویکرد اسلامی به مطالعات علوم اجتماعی و کم تجربگی در این عرصه عنوان کرد که سبب شده ما منابع و یافته های اندکی را داشته باشیم، گفت: بحث مطالعات اجتماعی بحث جدی است و پرداختن به حوزه اسیب های اجتماعی از دید اسلام بحث جدی است اما ما به دلیل اینکه نوپا هستیم، حقیقتا نه منابع و نه یافته های درستی داریم. 

نادری با اشاره به محور هفتم اظهار کرد: چالش هفتم نیاز این رویکرد به تعامل موثر محققان در حوزه مطالعات اسلامی و اجتماعی است. در هر صورت مطالعات اسلامی یک پیشینه،  عقبه محتوایی و روشی دارد. یک فاصله واژگانی بین این دو احساس می شود که این هم یکی دیگر از چالشهاست که باید به طور ویژه به آن بپردازیم. 

نادری با اشاره به محور هشتم گفت: محور هشتم پیوند اندک یافته ها و رهیافتهای نظری علوم اجتماعی اسلامی با میدان تحقیق و پژوهش و کاربستهای عینی تحقیق با مسائل روز جامعه است، گفت: در این زمینه هم ما ضعف زیادی داریم. در حوزه مطالعات اسلامی در حوزه آسیبها، با وجود همه نوپا بودگی کار نتوانستیم خیلی با کف میدان رابطه برقرار کنیم و رویکردهای نظری زیاد شده است اما اینکه بتوانیم کاربست را در میدان مشخص کند ضعف جدی داشتیم و داریم. 

رییس فراکسیون مقابله با آسیبهای اجتماعی مجلس شورای اسلامی با اشاره به محور نهم اظهار کرد: نکته نهم حساسیتهای دینی و فرهنگی خاصی است که در کشور در زمینه پذیرش راهکارهای مقابله با آسیبهای اجتماعی وجود دارد. طبیعتا راهکارهایی که داده می شود، حداقل باید در تضاد با دین یا رویکردهای دینی نباشد که بتوانیم آن را در سیاست گذاری و قانون گذاری مورد استفاده قرار دهیم. 

وی در بخش دیگری از سخنان خود محور دهم را بررسی نشدن ابعاد و کارکردهای اسلامی در عرصه مقابله با آسیبهای اجتماعی دانست و با اشاره به محور یازدهم، گفت: چالش دیگر نسبت روش شناسی اسلامی و رویکرد اجتهادی با رویکرد علوم اجتماعی مدرن است. 

وی در ادامه با اشاره به بهره برداری از رهیافت اسلامی در حوزه آسیبهای اجتماعی به سبب  کاربردی بودن حوزه مطالعاتی آسیبهای اجتماعی افزود: لازمه حضور ماندگار آموزه های اسلامی در این حوزه یافته های قابل استحصال است که باید در چند سطح است که این یافته ها باید ارائه و قابل رصد باشد. اولین سطح آن نظریه ای باشد که به محورهای تبیین آسیبهای اجتماعی در حوزه مطالعات اسلامی و پیش بینی راهکارهای مقابله مجهز باشد. یعنی در کل همه ابعاد یک نظریه را داشته باشد.