خروجی ۳ دهه پژوهش درباره مسجد؛ از فاو تا رسیدن به دیپلماسی مسجدی

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، «محمدعلی موظف رستمی»، از نویسندگان و پژوهشگران فعال در حوزه مسجد است که در طول سه دهه گذشته کتب و مقالات بسیاری را در حوزه مسجد به رشته تحریر در آورده است. به مناسبت فرا رسیدن ۲۵ آذرماه، روز پژوهش مروری داریم بر فعالیت های پژوهشی این پژوهشگر مسجدی.

وی براساس مستندات تاریخی 72 کارکرد برای مسجد تهیه کرده است و ده ها مقاله تخصصی وی در حوزه مسجد در اجلاس های نماز و مسجد به عنوان آثار برتر و برگزیده معرفی شده است. اولین کتاب تالیفی ایشان کتابی در حوزه دفاع مقدس تحت عنوان از «لندن تا فاو» است. وی در این کتاب سعی کرده، خاطرات خود در حوزه دفاع مقدس را بازگو کند. وی پس از آن بنابر ضرورت هایی که احساس می کرد، به تالیف مقالات تخصصی و کتاب با محوریت مسجد در حوزه فرهنگی، سیاسی و تبلیغی روی آورد.

این نویسنده و پژوهشگر در حوزه مسجد در سه دهه گذشته 35  عنوان کتاب با موضوع مسجد تالیف کرده است، کتبی همچون «مسجد و زن»،«تعالی فرهنگی مسجد و نماز»،« مسجد و اعتکاف»،« امام مسجد یا امام جماعت مسجد»، «تعامل دوسویه مسجد و جوانان»، «نقش مسجد در شکل گیری انقلاب اسلامی»،«خدمات متقابل مسجد و گردشگری»،«شیوه های مدیریت موفق مساجد در کشور سنگاپور»،«برنامه ریزی فرهنگی مسجد در ایران و عربستان»، «طلایه داران محراب»، «مکنت یافتگان»،«سفیران صبح»،«تجارب مبلغین در جذب نوجوانان و جوانان به مسجد»، «مسجد نماد فرم،معنا و کارکرد» را می توان از جمله تالیفات این نویسنده و پژوهشگر در عرصه مسجد نام برد.

«محمدعلی موظف رستمی»؛ در گفت و گو با خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان با اشاره به اینکه در طول 30 سال همکاری با دستگاه های فرهنگی مختلف ایده اجرای طرح ها و جشنواره های مختلفی را به دستگاهه ای مختلف ارایه داده است، اظهار کرد: از جمله آنها می توان به ارایه 22 طرح در رابطه با مسجد به سازمان تبلیغات اسلامی اشاره کرد.

وی به ایده ها و طرح های جدید خود که در حوزه مسجد در سال های گذشته اجرا شده است، اشاره کرد و افزود: جشنواره «کتیبه سبز»، «گلدسته های مساجد»، «طلایه داران محراب»، از جمله این طرح ها و ایده ها بوده است، همچنین بیش از 80 ایده به باشگاه ایده پردازان در حوزه مسجد ارایه شده و با استقبال نیز روبرو بوده است.

این نویسنده و پژوهشگر حوزه مسجد بیان کرد: پس از تالیف اولین کتاب خود در حوزه مسجد با عنوان «آیین مسجد»، که در سه جلد «آیات و روایات»، «کارکردهای مسجد» و «اجزا و عناصر مسجد» است، احساس کردم که با توجه به گستره کارکرد مساجد، لازم است در این حوزه  پژوهش های بیشتری صورت گیرد و کارکردهای مغفول مساجد از این طریق احیا شود، چرا که با توجه به گستره مساجد هر قدر در این حوزه فعالیت شود، هنوز جای کار هست.

موظف رستمی همچنین در حوزه مساجد خارج از کشور نیز تالیفات داشته است که برای تالیف این کتاب ها به تعدادی از کشورها سفر و  تحقیق میدانی از وضعیت مساجد آن کشورها تهیه کرده است. وی در کتاب «شیوه های مدیریت موفق مساجد در کشور سنگاپور» به دلایل موفقیت و کارآمدی مساجد این کشور پرداخته و بیان می کند استفاده از آموزش های تخصصی در حوزه های مختلف مساجد و تقسیم بندی فعالیت های مسجد به صورت تخصصی از جمله دلایل موفقیت مساجد این کشور است.

این کارشناس و پژوهشگر در حوزه مسجد در ادامه با اشاره به اینکه با تالیف کتاب «شیوه های مدیریت موفق مساجد در کشور سنگاپور » سعی کرده است، یک الگوی موفق در اداره مسجد را ارایه دهد، خاطر نشان کرد: برای تالیف این کتاب شیوه های مدیریت مساجد در کشورهای عربستان، سوریه، مالزی، فرانسه و سنگاپور مورد بررسی قرار گرفت و در مطالعه اولیه به این نتیجه رسیدم که شیوه های مدیریت مساجد در کشور سنگاپور مدیریت بسیار دقیق و کارآمد است، به همین جهت لازم است، به عنوان الگو در داخل کشور استفاده شود.

 وی ادامه داد: کشور سنگاپور جزو کشورهای در حال توسعه در جهان محسوب می شود. آنها بسیاری از اطلاعات ارزشمند مدیریتی، تعالی سازمانی و شیوه های نوین در مدیریت همراه با استاندارسازی را در مساجد کشورشان به کار گرفتند و این خود دلیل مهمی در موفقیت مساجد آنها بوده است.

این نویسنده و پژوهشگر در حوزه مسجد همچنین با تالیف کتاب «امام جماعت یا امام مسجد؟»، سعی کرده است که به برخی از شئون و نقش های امام جماعت مسجد اشاره کند، موظف رستمی در این باره اظهار کرد: اداره امور مادی و معنوی و منابع انسانی مسجد، هدایت و رهبری مردم به سوی کمال انسانی و خدایی شدن، سخنرانی در امور دینی و انجام امور تبلیغاتی مسجد در فعالیت‌های مختلف مذهبی و مدیریت مراکز دینی بخشی از وظایف امام جماعت است. همچنین امام جماعت مسجد وظیفه دارد که با انجام مشاوره و رسیدگی به مشکلات خانوادگی و اختلافات محلی و امور جوانان، پاسخگویی به احکام و مسائل مذهبی، شبهات و خرافات و انحرافات اجتماعی، مسجد را پناهگاه و مامن مردم قرار دهد.

موظف رستمی تاکید کرد: وقتی صحبت از جماعت مسجد می‌شود، صرفاً این جماعت به معنی مردم اقامه کننده نماز یومیه و حاضر در مسجد نیست، بلکه تمام جماعت مسلمان و حتی غیرمسلمان را که در حریم مسجد زندگی می‌کنند نیز در برمی گیرد. به همین جهت با تالیف کتاب «امام جماعت یا امام مسجد؟» سعی کردم، مدیریت تعاون و همیاری اجتماعی محل، کمک در جمع‌آوری و هدایت کمک‌های مردمی در حوادث طبیعی و غیر طبیعی، رسیدگی به امور اقتصادی حوزه دین و مدیریت برنامه‌های آموزش دینی و مذهبی را به عنوان برخی از وظایف ائمه جماعات مطرح کنم.

یکی از موضوع‌های چالش‌برانگیز در حوزه مسجد، میزان و کیفیت حضور زنان در مسجد است. عده ای با استناد به برخی از احکام وارده دربارۀ چگونگی حضور زنان در مسجد برای شرکت در اقامۀ نماز جماعت و دیگر فعالیت های مذهبی، بهترین مکان عبادت زنان را در خانه می دانند. عده ای دیگر نیز با تمسک به بعضی روایات و احادیث و نیز شیوۀ رفتاری پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) حضور زنان در مسجد را نه‌ تنها بدون اشکال بلکه مستحب و ضروری می دانند. موظف رستمی با تالیف کتاب «مسجد و زن»، تلاش کرده است تا با تفحص و کندوکاو در منابع و آموزه های دینی، اطلاعات جامع تر، دلایل و مستندات بیشتری از حضور کمی و کیفی زنان از گذشته‌های دور تاکنون و نیز حدود و ثغور در رفت ‌و آمد به مسجد را با هدف تبیین بیشتر این موضوع ارائه کند.

وی افزود: در کتاب «مسجد و زن» حداقل هایی از مستندات و دلایل عقلی و نقلی مشارکت و حضور زنان در مساجد را به نحوی مطلوب و درست به تصویر کشاندم تا در آینده شاهد مشارکت فعالتر این قشر عظیم در غنی سازی برنامه ها و فعالیت های تبلیغی و فرهنگی و اجتماعی مساجد باشیم.

این نویسنده و پژوهشگر در حوزه مسجد تصریح کرد: کتاب «مسجد و زن» در هفت فصل تهیه و به موضوعاتی همچون آیات و روایت درباره مسجد و زنان،فضای اختصاصی بخش زنانه در مسجد، کیفیت حضور زنان در مسجد، آثار حضور زنان در مسجد، جایگاه زنان در ادیان، مکاتب فکری و جامعه و آسیب شناسی و راهکارها پرداخته است.

موظف رستمی در حال حاضر با 33 سال سابقه فعالیت دریکی از دستگاه های فرهنگی بازنشسته شده، اما همچنان در حوزه مسجد به کار تحقیق و پژوهش مشغول است و اکنون کتاب «ژئوپلتیک و مسجد(دیپلماسی مسجد)» را در دست تالیف دارد. این نویسنده و پژوهشگر در حوزه مسجد همچنین با راه اندازی دو کانال در شبکه های اجتماعی به صورت روزانه مطالب به‌روزی را پیرامون مسجد بارگذاری می کند، تا به علاقه مندان این عرصه پاسخگو باشد.

وی همچنین در حال حاضر یک دفتر پژوهشی در حوزه مسجد تاسیس کرده است که در این دفتر بیش از 10 هزار مقاله و مطلب کاربردی در حوزه مسجد موجود است و نیز ده ها جلد کتاب و مجلات و نشریات تخصصی مسجد و نیز نتایج و یافته های پژوهشی که تاکنون در کشور صورت گرفته است، در این دفتر موجود است.

موظف رستمی در بسیاری از کمیته ها و کارگروه های تخصصی که توسط دستگاه های مرتبط در حوزه مسجد تشکیل شده است، حضوری فعالیت داشته است. کمک در تدوین پایان های مقطع کارشناسی ارشد و دکترای تعدادی از دانشجویان با موضوع مسجد از دیگر فعالیت های علمی ایشان است.

علاوه بر این وی در ده ها کلاس در حوزه مدیریت مسجد و نیز برنامه ریزی فرهنگی مسجد برای ائمه جماعات مساجد و روحانیون مستقر و نیز مدیران فرهنگی مساجد در برخی از استان های کشور تدریس داشته است.