به گزارش خبرگزاری شبستان از زاهدان، آیین و جشن شب یلدا یا شب چله بزرگ تا به امروز در تمامی سرزمین کهنسال ایران و در بین همه قشرها و خانوارها برگزار می‌شود خبرنگار شبستان به سراغ محمد علی ابراهیمی کارشناس میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان رفته تا در زمینه آداب و رسوم شب یلدا در سیستان بیشتر بدانیم.
*پذیرایی سیستانی ها در شب یلدا نماد چیست؟
آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبهٔ نمادی دارند و نشانهٔ برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی میباشند در شب یلدا هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ رسم است.
در سیستان نامهای محلی دیگری نیز برای ماههای قمری وجود داشته که هنوز هم در میان سپید مویان سیستان کاربرد دارد و از ماه شوال نیز آغاز میشده است و به روشنی نشان میدهد که در سیستان سنتهای کهن گاه شماری و تقویم وجود داشته و پاسداشت شب چله و آگاهی از زمان دقیق آن و درک انقلاب زمستانه ریشه درهمین توان علمی دانشی مردمان سرزمین هیرمند فرمند دارد که با اصول اقتصاد معیشتی دامپروری و کشاورزی پیوند داشته است.
*چله خرد و چله کوچک به چه معناست؟
يكي از موضوعات مهم واساسي در فرهنگي مناسك ومراسمات ملي و مذهبي تعيين زمان دقيق رسيدن ايام و وقت اين مراسمات است كه در اصطلاح مردم نگاري وتاريخ به گاهشماري معروف است.
در سیستان شب چله به جای واژه یلدا با همان مفاهیم فراگیر، در میان مردم به کار میرود و این شب بلند‌ترین شب سال و آغاز زایش دوباره خورشید و بازگشت گرما و روشنی به زندگی است که چله بزرگ نام دارد و تا دهم بهمن به درازا میکشد و پس از آن چله خرد یا کوچک آغاز می‌شود و تا بیست اسفند ادامه می یابد، در سیستان برای شب چله از پیش آماده می‌شدند.
*مردم سیستان در شب یلدا چه خوراکی هایی مصرف می کنند؟
در این شب سفرهای بزرگ از دست بافته‌های سیستان پهن می‌شد و با خوراکی‌های خوشمزه‌ای که پیشتر آماده کرده بودند تزیین می‌کردند، از هندوانه‌هایی که از لابه لای و کاه وخنکای کاهدان تابستان را به زمستان پیوند می‌دادند تا کشته‌های شیرین خوش خور خربزه و پودر خوشمزه ومقوی شیرینک که از جوشاندن گوشت با تخمه هندوانه به همراه گندم نیم کوب درست می‌شد.
خوردنی خوشمزه و زمستانه دیگری که برای این شب آماده می‌شد، دوشو (دوشاب) نام دارد که از ترکیب خرمای خوب مضافتی به همراه روغن زرد حیوانی که در یک مشک آماده برای این شب رسانده می‌شد و البته انواع تخمه‌های شور هندوانه و خربزه و البته انار سیستان که در یک سفره بزرگ در این شب گذاشته می‌شود و اعضای فامیل با رفتن به خانه سپید مویان و سالخوردگان این شب را در حلقه خانواده و بزرگان و شنیدن روایت‌های کهن و شاهنامه به صبح می‌رساندند.
*تعبیر واژه های کهن سال با یلدا در سیستان چگونه است؟
شب یلدا، نخستین شب زمستان و طولانی‌ترین شب سال است که ایرانی‌ها طی رسوم کهن خود، دور هم جمع می‌شوند، در سیستان واژه‌های کهن سال و پیر با زندگی و تدبیر هم خانواده هستند پیران نماد کهن سالی هستی و موی سپیدشان نیز در این شب بلند، نشان خرد و تدبیر و به روشنایی و سپیده رساندن شب‌های طولانی زندگی مردم است.
*چرا شب يلدا هندوانه می‌خوريم؟
هندوانه؛ یکی از ارکان اصل‍ی سفره شب یلداست که همیشه به شیوه‌های جذابی تزیین می‌شود، اما چرا هندوانه؟ هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت است، باور بر این است، اگر مقداری هندوانه در شب یلدا بخورید، در سراسر زمستان طولانی، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد و این باور، با خواص هندوانه که سرشار از ویتامین های A و B و C است، مطابقت دارد.
در شب یلدا هندوانه اگر نباشد، انگار شب یلدا کامل نیست ؛ برگزاری مراسم یلدا، اگر بتوان نام جشن بر آن نهاد، آیینی خانوادگی است و گردهمایی ها به خویشاوندان و دوستان نزدیک محدود می‌شود.
نظر شما