تاثیر مکتب شهید سلیمانی در زمینه‌سازی ظهور/ این مکتب جهانی است نه منطقه‌ای

به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، بیست و پنجمین  نشست علمی ذیل همایش «فرهنگ انتظار و راهبرد مقاومت شهید سلیمانی» با موضوع «نقش انسجام و اتحاد مسلمانان در زمینه سازی ظهور با تأکید بر مکتب شهید سلیمانی» امروز (شنبه، 18 دی ماه) با ارائه حجت الاسلام و المسلمین «حسین الهی نژاد»، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

بنابر این گزارش، حجج اسلام والمسلمین مرتضی داودپور، استادیار جامعة المصطفی(ص) العالمیة و قنبرعلی صمدی، استادیار جامعة المصطفی(ص) العالمیة به عنوان ناقد و حجت الاسلام و المسلمین دکتر یدالله حاجی‌زاده، استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به عنوان دبیر علمی در این نشست حضور داشتند.

حجت الاسلام الهی‌نژاد با بیان اینکه در راستای موضوع نشست دو بحث قابل طرح است، اظهار کرد: یکی مباحث تصوری و مفهومی و دیگر مباحث تصدیقی و چارچوب نظری؛ در بخش مفهوم شناسی این بحث باید درباره واژگان توضیح دهیم؛ نخستین واژه مهم و کلیدی بحث انسجام و اتحاد است، انسجام و اتحاد به معنای هماهنگی و سازگاری است مترادف هایی همچون همسویی و همدلی نیز دارد. در قرآن تعبیر انسجام و اتحاد را نداریم اما واژه های هم‌تعبیر آمده است مثل جمیعاً، امه واحدة و ... .

رئیس پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: در نگاه علوم سیاسی اجتماعی انسجام و اتحاد از رویکرد اجتماعی به معنای همسویی عقاید و اعتقادات و کارها است. واژه ظهور به معنای آشکار و عیان شدن و در اصطلاح اسلامی ظهور ابرمرد جهانی و منجیم وعود(عج) است، ظهور با دو رویکرد فرادینی و فرامذهبی قابل بررسی است؛ گسترده ظهور از این نظر که به عنوان یک باور مورد قبول است، فرامذهبی است چون همه گروه های اسلامی آن را باور دارند و فرادینی است چراکه پیروان ادیان اعم از ادیان ابراهیمی و غیر آن به ظهور منجی معتقد هستند.

وی در مفهوم شناسی زمینه سازی ظهور، ابراز کرد: ظهور همچون هر فرآیند و پدیده دیگری که در بستر تاریخ رخ می دهد، نیازمند بسترها و تمهیداتی است، که به آنها زمینه‌سازی گفته می شود. مکتب شهید سلیمانی دیگر تعبیری است که باید مفهوم شناسی شود. درباره شهید سلیمانی سه جستار قابل بررسی است، نخست حیات و زندگی شهید سلیمانی، دوم شهادت سردار سلیمانی که کارکردها و آثار خود را دارد، سوم مکتب سردار سلیمانی است، یعنی حیات و شهادت و مکتب سردار. هر سه اینها کارکردهای خاص خود را دارند.

حجت الاسلام الهی‌نژاد تاکید کرد: درباره مکتب معانی مختلفی ارائه شده است، مکتب یعنی طرح جامع و منسجم که با جهان‌بینی‌ای که ارائه می دهد، بشر را به سمت سعادت می برد؛ شهید مطهری در بیان مکتب می فرماید: تئوری و طرح جامع و منسجم که در آن خطوط اصلی و روش ها، خوب و بدها، نیازها و دردها و درمان ها مشخص است و بشر را به سعادت رهنمون می شود، البته ایشان مکتب را به عنوان ایدئولوژی معرفی می کنند. در حالی که مکتب هم جهان بینی دارد هم ایدئولوژی اگر مکتب را فقط در یک بعد بنگریم جامع نخواهد بود!

مکتب شهید سلیمانی در طول مکتب امامین انقلاب است

وی در ادامه بیان کرد: مکتب نظام ارزشی برای چگونه زیستن است، مکتب با دو رویکرد هستی شناختی و جامعه شناختی نیز قابل تعریف است، در نگاه هستی شناختی همان جهان بینی و ایدئولوژی است اما با رویکرد جامعه شناسانه، مکتب سبک و نوع خاصی از زندگی است، نگاه ما به مکتب سردار سلیمانی در بعد جامعه شناختی است چون مکتب ایشان از دل مکاتب امامین انقلاب بیرون آمده است و جهان بینی و ایدولوژی خاصی برای خود ندارد بلکه در طول مکتب امامین انقلاب است.

رئیس پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: مکتب سردار سلیمانی با ابزار مقاومت مقابل استکبار ایستاد و الگویی برای این مبارزه ارائه کرد و این همان معنای مکتب با رویکرد جامعه شناسی است.

وی با اشاره به چارچوب نظری بحث از نقش انسجام و اتحاد مسلمانان در زمینه سازی ظهور با تأکید بر مکتب شهید سلیمانی، گفت: اولا در میان مباحث مهدویت ظهور در واقع مهمترین و پرکاربردترین مسائل مهدوی است، این ظهور دارای مسائل مختلفی است همچون شرایط ظهور، عصر و رخداد ظهور، نشانه های ظهور، زمینه های ظهور. ما در میان مباحث مختلف به زمینه سازی نظر داریم.

زمینه سازی ظهور مشروط به رسالت منتظران است

حجت الاسلام الهی نژاد تاکید کرد: این زمینه سازی به رسالت و وظایف منتظران و افعال بشر باز می گردد؛ برای اینکه نقش مردم را در این زمینه سازی بررسی کنیم باید بدانیم رخداد ظهور متشکل از سه عامل است، عامل فاعلی، عامل غایی و عامل اعدادی. علت فاعلی همان نقش ایجادی است که مربوط به اذن و فعل خدا است، دومین عامل غایی است، نقش پیشران را در ظهور ایجاد می کند و عبودیت است، ظهور رخ می دهد تا روح عبودیت بر جامعه حاکم شود. علت اعدادی ظهور شامل زمینه سازی است که نقش پررنگ مردم را می طلبد.

وی ادامه داد: در زمینه سازی ظهور که نقش اصلی متعلق مردم است، دو راه داریم یکی ایجابی و دیگری سلبی؛ ایجابی مثل انجام اعمال صالح، معرفت و قدرشناسی نسبت به امام(عج) و ...، راه دیگر سلبی است مربوط به عوامل غیبت، اینکه بدانیم چه کردیم که غیبت حجت خدا رخ داد؟ ضعف ایمان به خدا و امام زمان(عج)، عدم معرفت به امام(عج) و ... . بنابر این، دو راه برای ظهور وجود دارد انجام بایدها و پرهیز از نبایدها.

حجت الاسلام الهی نژاد ابراز کرد: مهدویت و انتظار عامل اتحاد و همگرایی است، در کنار آن، برخی عوامل و مولفه ها سبب وحدت می شود در سایه این اتحاد زمینه ظهور فراهم خواهد شد؛ برای مثال امام زمان(عج) در توقیع به شیخ مفید آورده اند: اگر شیعیان ما اتحاد داشتند ظهور ما به تاخیر نمی افتاد. یعنی از عوامل اصلی تاخیر ظهور، عدم وفاق و همدلی است.

این کارشناس مهدوی تصریح کرد: مکتب شهید سلیمانی توانست اتحاد فرامذهبی و فرادینی ایجاد کند، ایشان نه فقط در حیات بلکه در شهادت هم وحدت آفرین شد، تشییع چندین میلیونی ایشان نشانگر اتحاد همه گروه ها و اقوام و سلایق و نگاه های سیاسی مختلف شد، شهادت شیهد سلیمانی عامل اتحاد میان همه ملت های خاورمیانه به نحوی شد.

عوامل وحدت آفرین در مکتب سردار سلیمانی

وی در ادامه گفت: از زمینه های اتحاد و وحدت در مکتب شهید سلیمانی، صفت و خوی مهرورزی و صمیمت ایشان است، در میان رزمندگان در میان مردم در زمان حیات با عشق و علاقه تمام به مشکلات رسیدگی می کردند، از دیگر عوامل وحدت‌آفرین عدالت و مساوات است که در مکتب شهید سلیمانی در اوج قرار داشت، شهید سلیمانی در ورطه خطر و میدان نبرد، جان خود را حفظ نمی کرد بلکه در خط مقدم قرار داشت و به رزمندگان مدافع حرم می گفت: بیایید، یعنی جلوتر بودند و آنها را فرا می خواندند.

حجت الاسلام الهی نژاد تاکید کرد: احترام به دیدگاه های مختلف در مکتب سردار سلیمانی دیگر شاخصه وحدت آفرین است، در میان سربازان ایشان از ادیان، مذاهب، اقوام و ملیت های مختلف شامل شیعه و سنی، ایزدی، مسیحی، ایرانی، افغانستانی، پاکستانی و ... وجود داشت این نشان از سعه صدر و احترام به دیدگاه های مقابل در مکتب سردار سلیمانی است. این مکتب خاستگاه اتحاد و همگرایی است چون در آن به مخالفان بها داده می شد و مخالفان تحمل می شدند و احترام دیدگاه های آنها نگاه داشته می شد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: این اتحاد با چنین ویژگی هایی زمینه ساز ظهور است و شرایط برای روی کار آمدن دولت موعود را فراهم می کند.

بنابر این گزارش، در ادامه حجت الاسلام والمسلمین مرتضی داودپور، استادیار جامعة المصطفی(ص) العالمیة و ناقد اول جلسه اظهار کرد: نشر مکتب سردار سلیمانی با روش علمی فارغ از تبلیغ و شعار در همایش «فرهنگ انتظار و راهبرد مقاومت شهید سلیمانی» دنبال می شود که جای تقدیر دارد. این رویه ورود به عرصه جهاد تبیین است.

وی ادامه داد: در این مقاله و بحث ابتدا باید با استفاده از متون و آثار و ادله عقلی و جامعه شناسانه و ... ثابت کنیم که مردم در ظهور نقش دارند و بعد بگوییم از عوامل تاثیرگذار در این پدیده، مکتب شهید سلیمانی است. علاوه بر این باید ابعاد یگانگی و انسجام هم تبیین شود.

مکتب شهید سلیمانی را محدود به خاورمیانه نکنیم

این استاد حوزه علمیه تاکید کرد: مکتب شهید سلیمانی را محدود به خاورمیانه نکنیم این مکتب در عرصه بین المللی حتی در آمریکای جنوبی تاثیر دارد و مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. کادرسازی و ساختارسازی هم باید در این مکتب بررسی شود، این مکتب ساختار حشدالشعبی را با الگوی بسیج و مکتب امام خمینی(ره) طراحی و ساماندهی کرد، لذا مکتب شهید سلیمانی در زمینه سازی ظهور می تواند در ابعاد کادرسازی، ساختارستیزی، تعهدپذیری و مسئولیت پذیری بهتر و بیشتر بررسی و تبیین شود نه بحث احترام به دیدگاه های مختلف! چون این بحث در زمان ظهور مطرح نیست و قوه قهریه اسلام غالب می شود.

این گزارش می افزاید: حجت الاسلام والمسلمین قنبرعلی صمدی، ناقد دوم این نشست هم در ادامه بیان کرد: استدلال ها و مستندات بحث باید بیش از این باشد. بحث های غیرمرتبط در مقاله راه یافته است، از مشکلات بحث آن است که با جزم اندیشی پرداخته شده، نمی توان ضابطه کلی برای کشف علت ظهور استخراج کنیم.

استادیار جامعة المصطفی(ص) العالمیة تاکید کرد: ما نمی توانیم همه عوامل منتهی به غیبت را استحصاء کنیم تا بعد با رفع آنها زمینه ظهور فراهم شود چنان که امام صادق(ع) فرمودند: فلسفه غیبت معلوم نمی شود مگر بعد از ظهور!

وی در ادامه بیان کرد: در تعریف مکتب شهید سلیمانی، چگونگی انطباق تعاریف با مکتب باید توضیح داده شود؛ با همه عظمتی که برای شخصیت سپهبد شهید حاج قاسم قائل هستیم، باید بدانیم مکتب با عنوان تفکر و راهبرد با تعبیری که مقام معظم رهبری برای سیره سردار به کار برده اند، تفاوت دارد.

در پایان نشست حجت الاسلام الهی‌نژاد در پاسخ به انتقادات مطرح شده، گفت: در ابتدا مشخص شد که زمینه سازی ظهور عواملی دارد، که یکی از آنها اتحاد و همگرایی است. اثبات نقش مردم از مباحث پیشینی و اصل موضوعه است. علاوه بر این، تصریح شد مکتب شهید سلیمانی با نگاه هستی‌شناسانه بررسی نشده بلکه نگاه ما جامعه شناسانه به عنوان سبک و روش خاص است.

وی تصریح کرد: روحیه عدالت و صمیمت و ... در مکتب شهید سلیمانی خود زمینه سازی ظهور نیستند بلکه سبب همگرایی و همدلی می شوند که این همگرایی و اتحاد به زمینه سازی ظهور کمک می کند. زمینه سازی متفرع بر عواملی است که اگر دست به دست هم دهند در کنار دیگر عوامل، زمینه ظهور فراهم می شود.