عدالت ابزار رسیدن به معنویت است

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین علی مصباح یزدی امروز (پنجشنبه،‌۳۰ دی)‌ در چهارمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی«فصل تحول» که با موضوع «گفتمان دولت سیزدهم: عدالت و معنویت» در جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها برگزار شد، عنوان کرد: بحث عدالت و معنویت دو مفهومی است که تعابیر و تفاسیر متفاوتی شده است و هر فردی بر اساس برداشتی که دارد به آن حکم می‌کند.

استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: دو نگاه الحادی و الهی نسبت به انسان و هستی وجود دارد، در نگاه اول، انسان موجودی خودبنیاد و دارای حقوق و آزادی‌هایی است و بحث انسان مداری مطرح است، به این گونه که چون ما یک موجود پرقدرت هستیم، می‌توانیم در تمام جهان تصرف کنیم، حق داریم هر کاری دوست داریم انجام دهیم، آزادی مهم ترین حق انسان است و هیچ چیزی نمی تواند آزادی ما را محدود کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی تصریح کرد: در این نگاه الحادی، انسان معتقد است ما مجبوریم آزادی‌های دیگران را تا حدی محدود کنیم تا بیشتری بهره را از آزادی ببریم، پس باید حدودی را قرارداد کنیم تا بتوانیم به بیشترین حد مطلوب از آزادی و بهره‌های مادی دست پیدا کنیم. عدالت در چنین چارچوبی به معنای این است که حدود فرض شده را رعایت کنیم تا بیشترین بهره را ببریم. ما زندگی محدودی داریم که باید بیشترین لذت‌ها و بهره مندی را داشته باشیم و این با رعایت قوانین و عدالت امکان پذیر است.

وی یادآور شد: مکاتب مختلف با توجه به نگاهی که به انسان و زندگی وجود دارد، تفاوت‌هایی با هم دارند. مکتب مارکسیسم بحث تساوی اجتماعی را مطرح می‌کند. مکتب لیبرالیسم غربی هم به دلیل فردگرایی، عدالت را به این می‌داند که خودشان با رعایت برخی قوانین بیشتر از همه بهره مند شوند.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به تئوری عدالت جان رالز، گفت: همه این دیدگاه‌ها برخاسته از نوع نگاه متفکران و افراد نسبت به انسان، زندگی دنیوی، فلسفه زندگی اجتماعی و غیره است. در این نگاه، معنویت یا اصلا جایگاهی ندارد و به عنوان امری خرافی و مربوط به زمان‌های خیلی دور است و یا آنهایی که معنویت را قبول دارند، آن را تفسیر مادی و دنیوی می‌کنند به این معنا که انسان دوست دارد آسوده خاطر و بدون دغدغه باشد و از زندگی خود بهره روحی ببرد و از امور زیباشناسانه و هنری بهره مند شود. در این نگاه سکولار که نگاه الحادی در آن تزریق می‌شود، بحث معنویت در آن خیلی قابل فهم نیست.

حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی ادامه داد: تکلف آمیز است که بخواهیم هم آزادی و هم معنویت داشته باشیم و این دو موضوع بدون ربط است. امروز جامعه ما هم که تحت تأثیر ارتباطات نوین قرار گرفته و شبانه روز تحت بمباران اطلاعات در فضای مجازی هستیم، تلقی مردم شبیه همین تفکرات الحادی و سکولار است.

وی تصریح کرد: امروز حتی در حوزه‌های علمیه شاهد رشد تفکرات سکولار در مسائل دینی و اجتماعی هستیم که مسائل دینی را منحصر در فقه و اصول سنتی می‌کنند و مسائل اجتماعی، نظام سیاسی، اقتصادی و نظام تربیتی را امر خارج از دین تلقی می‌کنند و با بیان‌های مختلف و ترفندهای گوناگون که چهره ای دیگر از نگاه سکولار است و این یک خطر بزرگ برای حوزه‌های علمیه و انقلاب اسلامی و به صورت کلی خطری برای اسلام است.

استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: حضرت امام بُعد مغفول اسلام را احیا فرمود و جهان را با وجه جدید از دین آشنا کرد و نظام جمهوری را بر پایه آن بنیان نهاد، اما امروز عده ای در منبرها و کرسی‌های درس حوزه داعیه دار بازتولید تفکری متحجرانه هستند که سویه دیگر نگاه لیبرالیستی غربی است و این خطر بزرگی است که رهبر معظم انقلاب به آن بارها هشدار دادند.

حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی با اشاره به نگاه اسلامی و الهی،گفت: در نگاه دینی، جهان مخلوق خداوند حکیم هدفمند است، خداوند جهان را برای هدفی آفریده و انسان هم مخلوقی در جهان بیکران است و جهان را در خدمت او و برای دستیابی او به هدف خلقت مسخر کرده است. هدف، تقرب الی الله و کمال نهایی انسان و هر چه شبیه‌تر شدن به خدا و نزدیک شدن به کمال مطلق است.

وی با بیان اینکه تمام هستی و همه مواهب جهان در خدمت انسان قرار گرفته برای رسیدن به هدفی که برای آن خلق شده است، گفت: در نگاه اسلامی، کل هستی آیه و نشانه است و معنویت یعنی دستیابی به معنایی که پشت پرده هستی وجود دارد.

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: در زندگی اجتماعی و فردی، انسان‌ها موظفند و حق دارند و همزمان مکلفند که از همه مواهب طبیعی برای رسیدن به این هدف خلقت استفاده کنند. در زندگی اجتماعی به دلیل محدودیت منابع، تضاد منافع و تزاحم پیش می‌آید، بنابراین باید قواعدی وجود داشته باشد که این حدود را مشخص کند.

وی عنوان کرد: عدالت این است که همه انسان‌ها برای رسیدن به تقرب الی الله از تمام مواهب موجود در زندگی اجتماعی استفاده کنند و منعی برای آنان وجود نداشته باشد و وظیفه حکومت‌ها این است که این زمینه را برای استفاده همه مردم از این مواهب فراهم کنند.

وی تصریح کرد: عدالت ابزار رسیدن به معنویت است و بدون عدالت، امکان رسیدن همه مردم به تقرب الهی امکان پذیر نیست؛ هر کسی باید مقدار بهره‌مندی را داشته باشد تا بتواند به عبادت و اطاعت خدا در زمینه‌های فردی و اجتماعی و غیره دست پیدا کند و در مسیر تقرب الی الله قرار بگیرد.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: دولت‌ها موظفند این حد از دسترسی به مواهب را برای افراد جامعه تأمین کنند، عدالت اقتضا می‌کند که دولت‌ها حدی از دسترسی به مواهب طبیعی را برای بشر تأمین کنند. افرادی این استعداد بالقوه برای آنان وجود دارد که به سطح بالاتری از تقرب الهی برسند، پس اگر فردی بخواهد از سطح عمومی فراتر رود و برای سیر الی الله بیشتر استفاده کند، دولت باید این زمینه رشد را فراهم کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین مصباح یزدی بیان داشت: در نگاه اسلامی و الهی به هستی و انسان، عدالت به معنای بهره‌مندی حداکثری هر فرد از منابع طبیعی و مادی و غیرمادی در مسیر معنویت و رسیدن به قرب الهی است و وظیفه دولت این است که زمینه رشد معنوی انسان‌ها را فراهم کند.

وی تصریح کرد: این که گفته می‌شود دولت موظف نیست که مردم را به بهشت ببرد، نگاه سکولار و الحادی نسبت به زندگی و انسان است و در تضاد با نگاه اسلامی است. بنابراین معنویت و عدالت دو روی یک سکه هستند و بدون هر کدام دیگری امکان پذیر نیست.