به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، آیت الله مبلغی در نشست علمی خبری رئیس علمی شورای دین پژوهان کشور، با اشاره به نقش تاثیرگذار و حضور خط دهنده این شورا در حوزه علمیه گفت: حضور افراد مورد قبول قاطبه حوزویان همچون مرحوم آیت الله امینی و آیت الله استادی در شورای دین پژوهان بر اعتبار و جایگاه این شورا می افزود.
رئیس علمی شورای دین پژوهان کشور با اشاره به آغاز سده جدید و وقوع تحولات در حوزه های مختلف بیان کرد: دین پژوهی هم مانند دیگر حوزه ها باید تحولی اساسی پیدا کند و بتواند پاسخگوی نیاز دهه باشد.
مبلغی افزود: سرشت و سرنوشت دین پژوهی معاصر در حرکت رفت و برگشت میان نسل جدید و دین رقم می خورد؛ عزیمت و برآمدن از پرسش ها و نیازها و دغدغه های نسل جدید و عرضه و ارائه روشمند این سوالات به دین، به منظور دریافت و تلقی پاسخ و عرضه دین به نسل جدید است.
وی شناخت نسل جدید را مطالعه مهم و پیچیده ای دانست و گفت: مرحوم شهید صدر بر شناخت خصایص انسان معاصر تاکید دارد. شناخت انسان معاصر مادر شناخت همه موضوعات و موضوع کلانی است. در مرحله بعد باید مسائل این انسان را بشناسیم و دوباره به انسان برگردیم و این رفت و برگشت ادامه خواهد داشت تا بتوانیم به پژوهش مناسبی در موضوع انسان معاصر برسیم.
مبلغی با بیان اینکه مسائل انسان معاصر پیوسته در حال نوشدن است، خاطرنشان کرد: باید سخن شهید صدر را باید جدی گرفت و به سمت خصائص انسان معاصر برویم و فقه و کلام و دانش ها و پژوهش ها به سمت شناخت انسان معاصر برود.
وی دین پژوهی معاصر را حرکتی با درهای باز به روی سئوالات نسل معاصر تعریف کرد و ادامه داد: دین پژوهی باید همه درهای خود را به روی سئوالات و دغدغه ها و نیازهای انسان معاصر جهت بررسی، سامان آوری و علمی سازی سئوالات و انجام کوشش عالمانه و روشمند جهت دریافت پاسخ دین به این سئوالات باز کند.
رئیس علمی شورای دین پژوهان گفت: دین پژوهی معاصر پل میان دین و انسان معاصر است با دو محور اساسی؛ محور اول، توسعه دهی و کاربردی سازی علوم حوزوی در برابر نیازهای زمانه است یعنی علوم حوزوی را براساس دین پژوهی به سمت توسعه یابی و کاربردی شدن هرچه بیشتر در مقابل نیازهای زمانه پیش ببریم.
وی محور دوم دین پژوهی معاصر را تلاشی جهت نظرانداختن از خاستگاه دین به علوم انسانی ذکر کرد و افزود: خیلی از مسائل علوم انسانی در خیلی از مجامع جهانی و ادیانی با نگاه دینی مورد بررسی قرار می گیرد.حتی بسیاری از کشورها که هیچ ارتباط ارگانیکی با دین ندارند، ادیان را با نگاه فرهنگی تقویت می کنند و بحث های فرهنگی را برپایه نگاه ادیانی رقم می زنند.
مبلغی با بیان اینکه دین پژوهی امروزه به مثابه یک اصل اساسی و حرکت اصیل در حال افزایش و رو به گسترش مطرح است، گفت: دین پژوهی در حال تسخیر فضاهای دانشگاهی و آکادمیک و علمی است بنابراین حوزه علمیه نباید از این مساله دین پژوهی غفلت کرده و یا آن را محدود کرده و به نگاه های حاشیه ای بسنده کند بلکه دین پژوهی باید حرکت اصلی حوزه علمیه باشد.
وی افزود: حوزه علمیه اگر می خواهد علوم حوزوی آن پایدار بماند و استوار گردد، هیچ راهی جز روی آوردن به دین پژوهی ندارد؛ حتی علوم کلاسیک ما در حوزه اگر بخواهد فعال و پویا شود و از حضور در جامعه بهره مند شود، راهی جز ابتنای آن در دین پژوهی نیست.
رئیس علمی شورای دین پژوهان به کشف و ارائه ساحت های جدید دین پژوهی اشاره کرد و گفت: عرضه پژوهی کالای دینی از جمله کارهایی است که باید انجام گیرد؛ کالای دین از سوی حوزه و عالمان دین به جامعه عرضه می شود اما این عرضه باید در دو محور تبلیغ پژوهی دینی و رسانه پژوهی دینی مورد مطالعه قرار گیرد.
وی ادامه داد: اگر از پژوهش معطوف به تبلیغ دین غفلت ورزیم ممکن است به شیوه های بدون برخورداری از قدرت عرضه بسنده کنیم. امروزه باید منبر با همان عناصر اصلی بازتعریف شود و راه های تبلیغ دینی محل پژوهش قرار گیرد و لینک به فضاها و اقتضائات جدید شود.
مبلغی با ذکر این نکته که امروزه باید تعریف درستی از رسانه دینی داشته باشیم، گفت: باید رسانه را اولا با نگاه دینی پژوهش کنیم و ثانیا استفاده از رسانه را تعریف کنیم تا مفید فایده افتد.
رئیس علمی شورای دین‌پژوهان کشور، با بیان اینکه پژوهش در حوزه دین، خودش نیازمند پژوهش است، تصریح کرد: در این راستا باید معیارپژوهی و ایده پژوهی دینی مورد بحث قرار بگیرد، الان ایده‌های زیادی در حوزه وجود دارد ولی زیر گرد و غبار پنهان شده‌اند و کسی سراغ آنها نرفته است. ایده پژوهان شناسایی نشده‌اند در حالی که ایده نقش خط شکنی دارد، اگر ایده نباشد نظریه نیست و بدون نظریه ساخت جامعه براساس دین تحقق نمی‌یابد. گام بعد از شناسایی ایده‌ها، دسته‌بندی آنها و در گام سوم، حرکت آنها به سمت تولید نظریه است. متاسفانه امروز شاهد مرگ ایده های دینپژوهی در کشور هستیم و باید قبل از آنکه این ایده‌ها بمیرند زمینه را برای تحقق آنها فراهم کنیم.
وی تصریح کرد: محور دیگر در دینپژوهی، نظریه‌پژوهی است؛ امروز تولید نظریه در حوزه کم است و عمدتا ایده‌ها جای نظریه را گرفته‌اند. نباید سطح نظریه پایین بیاید و حوزه باید تمرکز محوری بر آن داشته باشد، محور دیگر روش‌پژوهی در علوم دینی بویژه کلام و اجتهاد است زیرا بدون روش، پژوهش معنا ندارد.
مبلغی افزود: محور دیگر از پژوهش پژوهی در حوزه دین توجه به مطالعات میان‌رشته‌ای است که در دنیا کولاک می‌کند و اهمال و امحاء نسبت به داشته‌های رشته‌های مختلف به معنای نشناختن و کم توجهی به آن است؛ دین‌شناسی باید جایگاه خود را در مطالعات میان‌رشته‌ای بیابد. همچنین محور دیگر در این زمینه، جایگاه‌شناسی مطالعات بین‌رشته‌ای در پژوهش‌های دینی است. مطالعات بینارشته‌ای باید وارد فضای مطالعات پژوهش دینی شود تا از منظر دین به پاسخ بپردازیم.
وی افزود: موضوع دیگر که باید در پژوهش‌های دینی مورد توجه باشد، کلان‌پژوهی در این عرصه است؛ مثلا وحدت‌پژوهی جهان اسلام از جمله مصادیق بارز این مسئله است که امروزه حوزه باید به شکل فوری به این سمت برود، همچنین آخرالزمان‌پژوهی، ایمان‌پژوهی دینی، اندیشه‌پژوه دینی، تمدن و راهبردپژوهی از جمله موضوعات کلان دیگر است.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: مسئله دیگری که مجمع دین پژوهان کشور باید به سمت آن برود، خدمات علمی اجتماعی است؛ باید به خدمات اجتماعی، بعد بین‌المللی هم بدهیم. امروز جهان چنان در هم تنیده شده که باید با شیعه و سنی تبادل پژوهش داشته باشیم و این از فوری‌ترین امور در عرصه پژوهش است. پژوهش فرامرزی موفقیت بیشتری در عصر جدید دارد و باید ارتباطات بین حوزه و حوزه‌ها و دانشگاه‌های جهان اسلام بیشتر شود.
وی با تاکید بر اینکه شورای دین‌پژوهان باید از روزمرگی بیرون رفته و تعامل و تبادل پژوهشی با نهادهای دیگر در داخل و خارج کشور داشته باشد، تصریح کرد: محور دیگر در عرصه خدمات پژوهشی، فقدان خبرگزاری دینپژوهی است، البته در بین خبرنگاران، افراد فرهیخته هست که فعالیت‌های دینپژوهی را منتشر می‌کنند ولی لازم است که رسانه‌ای داشته باشیم که کاملا با ادبیات پژوهشی و شامل و جامع به نشر اخبار دینی اهتمام بورزد و خبر پژوهشی از ادبیات غیرپژوهشی دور باشد.
مبلغی همچنین از افزایش کنگره‌ها و نشست‌های علمی با مشارکت سایر نهادهای علمی و پژوهشی خبر داد و افزود: باید ایده‌پردازی و نظریه‌پردازی در مجمع دین پژوهان رواج یابد و این نهاد شروع‌کننده حرکتی وسیع در این عرصه به خصوص با رویکرد بین‌المللی باشد.
ویگفت: باید مسیر را خوب بشناسیم و به سمت پرکردن خلاها برویم و هم و همتمان بیش از اینکه صرف کارهای موازی و تکراری باشد باید معطوف به کاستی‌ها باشد این مجمع به کانونی برای اتصال نهادهای پژوهشی با یکدیگر باشد.
آیت پیمان نیز در این نشست با بیان اینکه این شورا از سال ۱۳۷۷ تاسیس شد، گفت: این شورا در زمانی با هدف تقویت پژوهش‌های دینی ایجاد شد که امر پژوهش در کشور مغفول بود و با فعالیت‌های صورت گرفته به تدریج حوزه و دانشگاه به صورت جدی وارد فعالیت پژوهشی شدند و معاونت‌های پژوهشی در مراکز علمی و فرهنگی شکل گرفت.
وی با بیان اینکه شخصیت‌های علمی و فرهنگی در این شورا عضویت داشتند، افزود: تبیین حقوق پژوهش و پژوهشگران و دفاع از حقوق پژوهشگران، تشکیل جلسات با مراکز پژوهشی جهت تبادل اطلاعات یافتن راهکارهای مناسب و جست و جوی راهکارهایی برای پیمایش جغرافیایی پژوهش و تمرکززدایی در این عرصه و تهیه بولتن و معرفی آخرین تحقیقات از جمله اهداف این شورا بوده و هست.
دبیر شورای دین پژوهان با بیان اینکه این شورا در برخی دهه‌ها فعالیت علمی خوبی داشته و در برخی موارد با رکود روبرو بوده است، اظهار کرد: برگزاری ۴ کنگره سراسری، برگزاری مراسم سالانه تجلیل از پژوهش و پژوهشگران برتر و برگزاری ۲۲ نشست علمی و تخصصی و جلسات نقد و نظریه‌پردازی از جمله کارهای صورت گرفته در طول مدت فعالیت این شورا است.
وی با اشاره به برخی تغیییرات در اعضای شورا گفت: با وفات برخی اعضا و کناره‌گیری آنان، چند عضو جدید به مجموعه اضافه شده است، همچنین از ابتدا تاکنون افرادی چون آیت الله معرفت، آیت‌الله امینی و آیت‌الله استادی ریاست شورای دین‌پژوهان را عهده‌دار بودند و در دوره جدید استاد مبلغی به این سمت انتخاب شده‌اند. همچنین دبیر شورا محمدجواد صاحبی بودند و از سال ۱۳۸۵ بنده عهده‌دار این مسئولیت شدم.
پیمان افزود: در دوره جدید فعالیت شورا سیدعباس صالحی، حجت الاسلام رضا مختاری، استادان ابوالقاسم علیدوست، مهریزی، مهدوی‌راد و محمدتقی سبحانی به عضویت شورا در آمده‌اند و مصطفی دلشاد تهرانی، مسجدجامعی، احمدی و رضایی از شورا کناره‌گیری کرده‌اند.
وی افزود: یکی از فعالیت‌های مستمر این شورا که چندسالی معطل مانده است، ارزیابی و نقد و بررسی پژوهش‌ها، قبل از چاپ است، در دوره جدید از ابتدای بهمن ماه فراخوان این کار آغاز خواهد شد از ابتدای اسفندماه هم آثار را دریافت می‌کنیم و تا خردادماه کار ارزیابی آثار انجام می‌شود و نتایج این نقد و ارزیاب هم تا مهرماه سال ۱۴۰۱ اعلام می‌شود. هر ساله با فراخوان به حوزه و دانشگاه آثار به دست ما می‌رسید و با توجه به ملاک‌های اعلام شده مانند خلاقانه و بدیع بودن، کاربردی بودن، نظریه داشتن و مسئله داشتن در پژوهش و … به نقد و ارزیابی خواهیم پرداخت.
دبیر شورای دین پژوهان افزود: فراخوان آثار بین‌المللی هم از دوره جدید اضافه شده است و محققان بین‌المللی هم می‌توانند آثار دین‌پژوهانه خود را ارسال کرده و پژوهش‌های برتر مورد تشویق قرار می‌گیرند.
وی یادآور شد: علاقه‌مندان تا پایان سال تحصیلی جدید حوزه می‌توانند آثار خود را به شورای دین‌پژوهان کشور به نشانی قم، عمار یاسر بین کوچه ۴ و ۶ ارسال کنند. این دوره، دوره یازدهم فراخوان است و از نفرات برتر در مراسمی که مهرماه خواهد بود تجلیل می‌شود.
نظر شما