ضرورت دعا کردن/دعا نیاز روحی و اساسی در زندگی هر انسان است

خبرگزاری شبستان_ نوشین کریمی، در قرآن کریم دعا سبب توجه و اعتنای خداوند به انسان معرفی شده است از این رو خوب است که بدانیم دعا کردن همیشه بدین معنا نیست که ما از خدا چیزی می خواهیم. گاهی دعا یعنی از خدا خود او را خواستن و این بسیار ارزشمندتر از خواسته های مادی است.

پیشوایان دینی ما نیز به دعا عنایت ویژه داشتند و از خود دعاهای گران بها و پرمحتوایی به یادگار گذاشته اند....

با توجه به اهمیت و ضرورت «دعا» که برای هر انسانی با هر دین و آیینی اتفاق می افتد گفتگویی با استاد حوزه و دانشگاه انجام شده که در ادامه می خوانید؛

«رقیه درویش» در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان با بیان اینکه «دعا» اظهار احتیاج و نیاز به پیشگاه حضرت بی نیاز است، گفت: دعا بیان تهیدستی، فقر و نداری به محضر غنی مطلق و مالک جهان هستی است.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه دعا درخواست گدائی بی نوا از کریمی با وفا و مددخواهی ناتوانی از توانایی شکست ناپذیر است افزود: دعا کمک خواستن بنده ای ضعیف، مسکینی ذلیل، مستکینی بیچاره، از پروردگاری رحیم، خدایی مهربان، حکیمی لطیف و سمیعی بیناست.

وی تصریح کرد: دعا نشان دادن فروتنی و تواضع، خاکساری و خشوع، انکسار و خضوع به درگاه سلطانی قدوس، عزیزی مقتدر، غفوری ودود، معبودی یکتا و دانائی قوی است.

درویش، همچنین دعا را محبوب خدا، معشوق سالکان، نور چشم عارفان، راز و نیاز مشتاقان و چراغ شب دردمندان و تکیه گاه مستمندان، و نور قلب نیازمندان دانست.

*دعای تکوینی یعنی همه موجودات با زبان طبیعت از خدا یاری می جویند
وی با اشاره به اینکه چند قسم دعا داریم اضافه کرد: در «دعای تکوینی» یعنی همه موجودات به زبان طبیعت و هستی خویش که جز فقر ذاتی چیزی نیست از خدای هستی بخش یاری می جویند؛ در واقع هر موجودی به میزان استعداد و ظرفیت فیض، از خدا طلب می کند که آیه «يَسْأَلُهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ»(هر که در آسمان ها و زمین است همه از او حوائج خود را می‌طلبند و او هر روز به شأن و کاری در تکمیل و افاضه به خلق می پردازد)، اشاره به این حقیقت است.

*دعای تشریعی مخصوص موجودات مختار و بااراده است
درویش به «دعای تشریعی» نیز اشاره کرد و گفت: این دعا مخصوص موجودات مختار و با اراده است که طبق درجه معرفت، از قدرت مافوق مطالباتی دارند ولی غالباً بر اثر فاصله گرفتن از تعلیمات پیامبران، بشر به غیرخدا پناه می برد.

وی افزود: البته هنگامی که بفهمد ملک، قدرت، عزت و ذلت دست خداست به قدرت فنا ناپذیر روی نمی آورد، این نوع دعا در تکامل انسان آزاد و مختار تأثیر بسزایی دارد.

درویش ادامه داد: علامه طباطبایی در تفسیر المیزان بیان می کند: «دعا، اگر به خدای تعالی نسبت داده شود معنایش دعوت کردن تکوینی است، یعنی همان «ایجاد» چیزی که حق تعالی اراده کرده، گویا خدای تعالی آن چیز را به سوی اراده خود دعوت نموده است مانند این قول خدای تعالی که می فرماید «یَوْمَ یَدْعُوکُمْ فَتَسْتَجِیبُونَ بِحَمْدِهِ وَ تَظُنُّونَ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلاَّ قَلِیلاً» که منظور از این جمله این است که خدای تعالی شما را (که در قبرهایتان آرمیده اید) برای زندگی کردن در عالم آخرت دعوت می کند و شما دعوت او را با قبول خود اجابت می کنید.

درویش گفت: در این آیه، دعوت به معنای ایجاد و خلقت است در نتیجه معنای تکوین و هم خواندن و دعوت کردن تشریعی را می دهد، و آن عبارت است از اینکه خدای تعالی به زبان آیاتش بندگان را به آن چه که از آنان می خواهد تکلیف کند.

*دعای باطل به سوی هدف اجابت هدایت نمی شود
درویش در ادامه سخنانش با بیان اینکه «دعای حق و باطل» دعایی است که اگر حق باشد هرگز از استجابت تخلف ندارد، اذعان کرد: دعای باطل دعایی است که به سوی هدف اجابت هدایت نمی شود، مانند دعا خواندن کسی که دعا را نمی شنود و یا قدرت بر استجابت ندارد.

*بیشتر دعاهای عامه مردم از حوائج مادّی، جسمی و دنیایی است
وی همچنین یادآور شد: دعا برای نیازهای مادی، دعا برای نیازهای معنوی و دعایی که متضمن اقرار به گناهان و طلب مغفرت از خداوند است نیز انجام می شود، برای مثال در دعا برای رفع حوائج مادی و دنیوی؛ انسان برای رهایی از گرفتاری هایی که در دنیا دربند آن ها اسیر شده، دعا می کند و رفع بلا و استجابت خواسته هایش را از خداوند یکتا می طلبد که بیشتر دعاهای عامه مردم از این قسم و با در نظر داشتن حوائج مادّی، جسمی و دنیایی است.

*چه دعایی با لذت همراه است؟
درویش قسم دیگر دعا را برای، برآورده شدن درخواست ها و نیازهای معنوی و امور متعالی و معرفتی عنوان کرد و گفت: این دعا با آن چنان لذتی همراه است که شخص احساس می کند درخواستش، همراه با دعا اجابت شده است، به عبارت بهتر اجابت دعایش با دعا همزمان است.

وی افزود: در این نوع از دعا، انسان تلاش می کند، چیزی نگوید و نخواهد، جز آنچه او را به پروردگارش نزدیک کرده و ارتباط بین او با خالقش را مستحکم تر می سازد.

درویش تصریح کرد: مناجات با پروردگار، قسم دیگری نیز دارد که متضمن اقرار و اعتراف به گناهان و معاصی و طلب غفران و بخشایش از ایزد متعال است و این جاست که با اخلاص در دعا و با حال تضّرع و التماس از خدا درخواست می کنیم که خطاها و گناهانمان را ببخشاید، توبه ما را بپذیرد و ما را به خودمان وانگذارد تا دوباره مرتکب گناهی نشویم.

چه زمان نیایش به صورت یک سیر روحانی و مکاشفه درونی در می آید؟
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه «الکسی کارل» زیست شناس معروف فرانسوی می گوید «نیایش در مرحله عالی ترش از سطح درخواست و عرض حال بالاتر می رود، انسان در برابر خداوندگار هستی نشان می دهد که او را دوست دارد، نعمت های او را سپاس می گذارد و آماده است تا خواسته های او را، هر چه باشد، انجام دهد و در این جا نیایش به صورت یک سیر روحانی و مکاشفه درونی در می آید».

درویش افزود: نیایشگران واقعی، دعا را به منظور پاسخ به نیاز ذاتی و فقر وجودی انجام می دهند و از تفرع و ابتهال و ارتباط با حضرت حق لذتی وصف ناپذیر می برند.

وی خاطر نشان کرد: در واقع سخن گفتن با محبوب و راز دل گشودن برای آنان از همه دنیا عزیرتر است.

درویش با استناد به آیه 77 سوره فرقان که می فرماید«قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ ۖ»( بگو که اگر دعای شما (و ناله و زاری و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایی داشت؟) بیان کرد: دعا یک نیاز روحی و اساسی در زندگی هر انسان است.

وی افزود: آن لحظه ای که بشر خود را از همه جا درمانده، خسته و دل شکسته می بیند، چاره ای ندارد جز اینکه با مبدأ هستی و آفریدگار عالم، لحظاتی راز و نیاز کند، دردهای پنهانی اش را به زبان آورد و به آغوش پر مهر حضرت حق پناه برد و به زبان ساده تر بگوید: سینه مالامال درد است، ای دریغا مرهمی
دل ز تنهایی به جان آمد، خدایا همدمی

درویش تاکید کرد: البته می توان ضرورت دعا را در آثار مادي و معنوي همچون درمان دردها، سبب برآمدن حاجـات، گشـايش درهـاي بهشـت، بسـته شدن درهاي جهنم، نزديكي و تقرب الهي، كليد رهايي از مشـكلات، سـبب رستگاري و فلاح، بهترين سلاح (براي تهاجم و دفاع)، كليد رحمت الهـي (و توجه خداوند به انسان) نیز جستجو كنيم.