آداب و رسوم مردم مصر در استقبال از ماه رمضان

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنابر گزارش ارسالی از رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مصر؛ فرا رسیدن ماه مبارک در مصر مانند بسیاری از کشورهای دیگر عربی و اسلامی رنگ و بوی خاصی به همراه دارد شاید بتوان گفت، ماه مبارک رمضان در مصر نه تنها به عنوان ماهی با ریشه‌های مذهبی بلکه جشن بزرگ ملی یک ماهه برای مردم مصر به شمار می‌آید.

 

مردم کشورهای عربی از جمله مصری‌ها در آستانه شروع ماه رمضان به بهانه فرا رسیدن این ماه مبارک، برای یکدیگر پیام تبریک می‌فرستند و عبارت «رمضان کریم» بین مردم بسیار شایع است. براساس پیش بینی‌های فلکی روز شنبه،  اولین روز ماه مبارک رمضان در مصر است.

 

در ادامه، برخی از آداب و سنن مصری‌ها در ماه مبارک رمضان را می‌خوانیم:

 

آذین بندی خیابان‌ها و خانه‌ها در آستانه ماه مبارک رمضان

 

مردم مصر چند روز مانده به فرا رسیدن ماه مبارک رمضان اقدام به آذین بندی خیابان‌ها و کوچه‌ها می‌کنند. این کار بصورت خود جوش و توسط مردم کوچه و بازار انجام می‌شود. آنها از این طریق خوشحالی خودشان را بخاطر فرا رسیدن ماه مبارک رمضان نشان می‌دهند.

 

یکی از سنت‌های ویژه مصریان در روزهای قبل از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، خرید فانوس است. فانوس در قدیم وسیله‌ای برای روشنایی خانه‌ها بوده است اما اکنون فقط در ماه مبارک به عنوان زینت و چیزی که از نور و نورانیت حکایت دارد، خریداری و در جلوی ساختمان‌ها و یا در بالکن آپارتمان ها نصب می‌شود.

 

این فانوس‌ها در قد و اندازه‌ها و قیمت‌های مختلف در مکان‌های خاصی قبل از ماه مبارک عرضه می‌شود و هر مصری به فراخور قدرت مالی خویش یکی از آنها را تهیه می‌کند.

 

مصریان نخستین کسانى بودند که با روشن کردن فانوس در ماه رمضان، آن را به یکى از سنت‌هاى دیرینه در این کشور تبدیل کردند . فانوس رمضان براى نخستین بار در زمان (المعز لدین الله فاطمى چهارمین خلیفه فاطمى) رایج شد و آن زمانى بود که المعز لدین الله در پنجمین روز ماه رمضان سال(٣٦٢ق)شبانه وارد قاهره شد.

 

نظافت خانه، خرید تنقلات و خشکبار  و پخش بسته‌های غذایی

 

مصری‌ها قبل از شروع ماه مبارک رمضان اقدام به نظافت خانه هایشان کرده و برای سپری کردن شب‌های این ماه عزیز، خشکبار و تنقلات تهیه می‌کنند. در حقیقت می‌توان گفت مصری‌ها در مواجه با ماه مبارک رمضان همان کاری را انجام می‌دهند که ما در آستانه عید نوروز انجام می‌دهیم.

 

همچنین، توزیع بسته‌های غذایی معروف به «بسته‌های رمضانیه» بین اقشار پایین دست جامعه از طرف مؤسسات دولتی و دینی و برخی اشخاص نیکوکار امر بسیار رایجی در آستانه ماه مبارک رمضان است.

 

دار الافتای مصر مسئول اعلام شروع و پایان ماه مبارک رمضان

 

اعلام شروع و پایان ماه مبارک رمضان در مصر بر عهده مرکز دار الفتوای مصر است. این مرکز در پایان ماه شعبان گروه‌های را برای رصد و رؤیت هلال ماه رمضان به اقصی و نقاط کشور می‌فرستد و به مجرد رصد هلال دار الفتوا آن را اعلام می‌کند و به همین مناسبت، مراسم جشنی در این مرکز برپا و تلویزیون رسمی مصر نیز آن را بطور مستقیم پخش می‌کند.

 

ذکر این نکته ضروری است که دار الفتوای مصر گفته علماء نجوم در باره شروع ماه رمضان را بر اساس حسابات فلکی رد نمیکند اما مفتیان دار الفتوا می‌گویند: باید در آخرین شب ماه شعبان هلال ماه رمضان رؤیت شود تا بتوان شروع ماه مبارک رمضان را اعلام کرد.

 

نماز تروایح سنت مؤکد و اهتمام مصریان به برپایی آن

 

 پس از اعلام شروع ماه مبارک توسط دار الافتاء، مصری‌ها از همان شب اول ماه مبارک در مساجد اجتماع و نماز تراویح را برپا می‌کنند و تقریبا این نماز در همه مساجد مصر با حضور تعداد زیادی از نمازگزاران برگزار می‌شود و بین هر چهار رکعت، امام مسجد به مدت یک ربع به وعظ و سخنرانی می‌پردازد. مصری‌ها به این نماز بسیار اهمیت می‌دهند در طول ماه مبارک آنها سعی می‌کنند یک ختم قرآن در نماز تراویح داشته باشند البته در دهه آخر ماه مبارک، نماز تهجد هم به نماز تراویح اضافه می شود(تقریبا همان نماز شب است که در دهه آخر ماه مبارک از نظر اهل سنت می‌توان آن را به جماعت خواند) و آن نمازی است که از نیمه شب تا نزدیک سحر(از 1:30 تا 3:15) می‌خوانند.

 

حضور گسترده مردم در نماز جمعه در ماه مبارک

 

در ماه مبارک رمضان مردم بطور گسترده در نماز جمعه شرکت می کنند شایسته ذکر است که در مصر نماز جمعه در بیشتر مساجد برگزار می شود و اینگونه نیست که نماز جمعه فقط در یک مکان خاص در شهر اقامه شود البته مساجد بزرگ و معروف مثل مسجد عمرو بن العاص درقاهره و مسجد قائد إبراهیم در اسکندریه نسبت به دیگر مساجد شلوغ تر می‌شود به نحوی که پلیس خیابان ها را برای اقامه نماز جمعه می‌بندد.

 

باز بودن شبانه روزی درهای مساجد در ماه مبارک و برپایی حلقه‌های تلاوت و آموزش قرآن

 

از ابتدای ماه مبارک در بیشتر مساجد بعد از نماز صبح، امامان جماعت که منصوب از طرف وزارت اوقاف هستند اقدام به برگزاری حلقه های قرائت قرآن و تصحیح رو خوانی می کنند و بعد از نماز عصر نیز به کودکان و نوجوانان آموزش قرائت قرآن داده می شود. مردم روستا های مصر نیز  به طور معمول در این ماه شیخی را به روستا دعوت می کنند تا برای آنها روزی یک جزء قرآن تلاوت کند. و آنها را با احکام آشنا نماید. در ماه مبارک رمضان درهای مساجد در طول روز و تا بعد از نماز عشاء باز است. و در دهه آخر نیز مساجد تقریبن در طول شبانه روز باز می باشند.

 

اعلام وقت افطار و خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های مردم مصر در ماه رمضان

 

در زمان‌های قدیم، حکومت مصر برای اینکه روزه داران متوجه وقت افطار شوند گلوله توپی شلیک می‌کرد اما اکنون بیش از بیست سال است که دیگر گلوله توپی شلیک نمی‌شود اما اعلان وقت افطار از طریق پخش صدای شلیک گلوله توپ در تمام شبکه های رادیویی و تلویزیونی مشخص می‌شود.

 

مصری‌ها به طور معمول به محض شنیدن صدای توپ روزه شان را با شربت خنکی(مثل شربت تمر هندی، خشاف، عرقسوس، کرکدیه، قمر الدین) باز می کنند زیرا آنها با استناد به حدیثی از پیامبر(ص) که می فرماید: «لا تزال امتى بخیر ما عجلت الفطور» معتقدند باید در باز کردن روزه عجله کرد سپس نماز مغرب را خوانده و بعد از نماز غذا می خورند آنها بطور معمول پس از نماز عشاء شیرینی جات می خورند.

 

مصری‌ها عادت دارند که برای ماه مبارک خوردنی ها و آشامیدنی های بسیاری در خانه ذخیره کنند بخصوص آن قسم از خوردنی‌هایی که مخصوص ماه مبارک است. آجیل، کشمش، لواشک و پودر نارگیل از جمله چیزهایی هستند که تقریبن در خانه همه مصری‌ها در این ماه موجود است.

 

برخی از مردم مصر، لواشک را قبل از افطار، چند ساعت در آب می‌گذارند و چند دقیقه قبل از افطار از آن یک نوع نوشیدنی درست می‌کنند و بعد افطار می‌نوشند.

 

رونق دید و بازدید در ماه مبارک رمضان

 

مردم مصر در ماه مبارک رمضان به صله ارحام اهمیت زیادی می‌دهند و در این ماه زیاد به دیدار یکدیگر می‌روند. خانواده‌های بزرگ در این ماه بر سر یک سفره جمع می‌شوند و تا پاسی از شب بیدار می‌مانند. روز اول ماه مبارک، روز خانواده‌هاست، یعنی بزرگ خانواده افراد خانواده‌اش را به افطار دعوت می‌کند، لذا به این ماه (شهر اللمة) می‌گویند یعنی ماهی که همه را دور هم جمع می‌کند.

 

خانواده‌های مصری گاهی در این شب‌ها به صورت دسته جمعی از خانه خارج شده و به تفریح گاه‌ها و یا رستوران‌ها برای صرف شام می‌روند در ماه مبارک خیلی از مردم تا سحر بیدار هستند و مراسم سحری خوری در رستوران‌ها و هتل‌ها انجام می‌شود. مصری‌ها عادت دارند که سحرها "فول (باقالی)" بخورند زیرا معتقدند باقالی سنگین و دیر هضم است لذا جلوی احساس گرسنگی در طول روز را می‌گیرد.

 

سفره‌های افطاری(موائد الرحمان) در ماه مبارک رایج است

 

نیکوکاران مصری عادت دارند که در ماه مبارک سفره‌های افطاری (موائد الرحمان) در خیابان‌ها و مکان‌های مشخص و گاهی در خانه‌هایشان پهن کنند و از روزه داران پذیرایی کنند، انجام این کار به اندازه‌ای مورد اهتمام است که گاهی در یک خیابان چندین سفره افطار پهن می‌شود و با برنج و گوشت و دیگر غذاها از روزه داران پذیرایی می شود و چه بسا روزه دارانی که بر سر یک سفره می‌نشینند، عددشان به بیش از هزار نفر برسد.

 

برگزار نکردن مراسم ازدواج و خودداری از درگیری و نزاع در ماه مبارک

 

مصری‌ها در ماه مبارک رمضان، مراسم‌های ازدواج را تعطیل کرده و سعی می‌کنند با یکدیگر درگیر نشوند آنها در راستای عمل به حدیثی که می گوید: «إذا سبّک أحد أو شتمک فی رمضان فقل إنی امرء صائم» اگر کسی تو را در این ماه سب و شتم کرد و ناسزا گفت: بگو که من روزه هستم و از درگیری و نزاع با او بپرهیز. مصری ها در طول ماه مبارک این دعا را « اللهم انک عفو کریم تحب العفو فاعف عنی» -خداوندا تو بخشنده و کریم هستی و گذشت و عفو را دوست داری پس از من درگذر – بسیار می خوانند.

 

مسحراتی

 

وجود مسحراتی (کسی که سحرها جار می‌زند تا مردم برای خوردن سحری خواب نمانند) از دیگر سنت‌های قدیمی مصری‌ها در ماه مبارک بود که دیگر کمتر به آن توجه می‌شود. حضور مسحراتی در سحر ها برای بیدار کردن روزه داران است در روزگاران نه چندان دور به هنگام سحر، شخصی که در میان عموم مردم مصر به "مسحراتی" معروف بود هنگام سحر با کوبیدن بر طبلی که بر دوش انداخته و در خیابان ها و کوچه های شهر پرسه می زد مردم را برای خوردن سحری از خواب بیدار می کرد البته حضور مسحراتی در کوچه و خیابان اگر چه دیگر در شهرهای بزرگ رواج ندارد اما در شهرهای کوچک و روستا های مصر هنوز این سنت پا برجاست.

 

درست کردن بیسکویت خانگی، کحک، فایش،بى تى فور، غوریبة

 

از بیستم ماه مبارک رمضان به تدریج میهمانی دادن و به میهمانی رفتن کم می شود زیرا خانم ها شروع به درست کردن شیرینی هاى عید فطر در خانه می کنند. البته درست کردن شیرینی در منزل متعلق به طبقات ضعیف و متوسط جامعه مصر است. در روزهای پایانی ماه مبارک خانم هاى فامیل و همسایه‌ها دور هم جمع میشوند و به کمک یکدیگر شیرینی های خوشمزه مانند بیسکویت ، کحک، فایش،بى تى فور، غوریبة برای عید فطر درست می کنند. وقتی کار پخت شیرینی به پایان رسید بطور معمول از این شیرینی‌ها برای دخترانی که تازه ازدواج کرده و به خانه بخت رفته اند، و همچنین برای همسایه‌هایی که امکان درست کردن شیرینی را نداشته اند فرستاده می شود. بیشتر ثروتمندان به جای پخت شیرینی در منزل، این نوع شیرینی‌ها را برای عید فطر از قنادی‌ها می خرند.

 

 پس از درست کردن شیرینی، نوبت به خانه تکانى و خریدن لوازم خانه و لباسهاى جدید برای عید سعید فطر می‌رسد.

 

پرداخت زکات فطره

 

مصری ها در شب آخر ماه بر اساس اعلام دارالفتوا زکات فطره خود را می پردازند و از این محل مقدار زیادی مواد غذایی جمع آوری می شود مردم مصر زکات خودشان را به جمعیت های خیریه و یا به اشخاصی مانند شیخ الازهر پرداخت می کنند تا آنها آن را دربین فقرا تقسیم کنند.

 

پخش سریال‌های تلویزیونی در ماه مبارک رمضان

 

در دهه‌های اخیر شروع ماه مبارک رمضان مصادف است با پخش سریال های جذاب تلویزیونی، کشور مصر از دیر باز یکی از کشورهای پیشرو عربی در ساخت و تولید فیلم بوده است لذا بسیاری از کانال های تلویزیونی مصر در این ماه در رقابت با یکدیگر با پخش سریال های جذاب تلاش دارند تا تماشاگران بیشتری را جذب نمایند. امسال نیز 25 سریال تلویزیونی برای ماه مبارک ساخته شده و پخش آنها از ابتدای ماه مبارک شروع می شود ان شاء الله در گزارش دیگری به طور جداگانه به موضوع سریال های ماه رمضان امسال در مصر خواهم پرداخت.