ازدواجی که با شاخصه‌های سادگی آغاز شد و با مهرورزی و عشق تداوم یافت

راضیه علی اکبری، مدرس و پژوهشگر علمی در گفت و گو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان،‌ بابیان چگونگی ازدواج حضرت امیر المومنین و فاطمه زهراعلیهم السلام پرده از راز خوشبختی آن دو بزرگوار برداشت و گفت: ازدواج ماندگار و حقیقی ازدواجی است که شاکله آن بر اساس عشق و محبت شکل گیرد و تداوم یابد. حق تعالی هم برای این منظور، اکسیر اعظم و گوهر گرانبها و با ارزش محبت را در نهاد زن و مرد قرار داده است. «مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فی‏ ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُون [روم/۲۱] از شگفتی های خدا این است که از جنس خودتان برای شما جفتی آفریده که کنارش آرمیده و لطف و دوستی بین شما برقرار کرده که برای مردم متفکر خود از آیات بزرگ محسوب می‌شود.» لذا زن و شوهر برای رسیدن به آرامش و گرم شدن کانون خانواده و تحکیم آن، می ‏بایست این امر فطری را نسبت به یکدیگر ابراز کنند تا رابطه دوستانه و صمیمانه آنان بیش از پیش برقرار شده و جلوی اصطکاک‌ها و بد اخلاقی‌ها گرفته شود.

وی با اشاره به فرمایش بزرگان دین در این باره اظهار داشت: پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌فرمایند: « هر چه ایمان انسان کامل‌تر باشد، به همسرش بیش‌تر اظهار محبت می‌نماید». امام رضا (ع) نیز در این زمینه می‏‌فرمایند: « بدان که زنان گوناگونند، برخی از آنان دستاوردی گران‌بها و تاوان [رنج های آدمی] هستند و این زن کسی است که به شوهرش محبت می‌کند و عاشق اوست». نکته مهم در این میان ابراز و بیان این محبت نسبت به همسر است. در واقع گرچه محبت یک امر قلبی است، منتها نباید به این محبت قلبی اکتفا کرد، بلکه لازم است آن را در قالب بیان و رفتار، بروز و ظهور بخشید تا بتوان دستاورد لازم را از آن به دست آورد. نبی مکرم اسلام (ص) در این راستا می‌فرمایند:«این گفتار مرد به همسرش که من تو را دوست دارم، هرگز از قلب زن بیرون نمی رود».

به گفته این مدرس و پژوهشگر علمی انسانهای کامل در تمام ابعاد وجودی به کمال رسیده و در هر جهت عالیترین رتبه را احراز نموده‌اند خاندان فاطمه زهرا«علیها السلام» به‌عنوان کاملترین انسانها از جهت عاطفی و محبت‌ورزی به یکدیگر خالص‌ترین و بیشترین محبتها و عشقها را داشتند. محبت صددرصد عاطفی فاطمه «علیها السلام» به امیرالمؤمنین «علیه السلام» و محبت علی «ع» به فاطمه «س» محبت علی و فاطمه‌«علیهم السلام» به فرزندان و محبت فرزندان آن دو بزگوار به پدر و مادر در تاریخ قصه‌های متعدد و درس‌آموزی دارد؛ در واقع نمونه بارز یک زندگی پر از عشق و محبت را می توان در ازدواج امیرالمومنین با حضرت زهرا (س) مشاهده کرد؛ازدواجی که با شاخصه‌های سادگی، بی آلایشی، کم بودن جهیزیه و مهریه آغاز شد و با مهرورزی و عشق تداوم یافت.

این پژوهشگر علمی همسرداری حضرت فاطمه (س)را با عنوان بهترین الگو برای زنان مسلمان معرفی کرد و گفت: شیوه رفتار با همسر برای یک زن آن‌قدر مهم است که فرمودند: جهاد زن، خوب شوهرداری کردن است. فاطمه (س) باآن‌همه فضیلت، همسری نیکو و مطیع برای امیر مؤمنان علی (ع) بود. 
فاطمه (س) هیچ‌گاه حتی اموری را که احتمال می‌داد علی (ع) قادر به تدارک آن‌ها نباشد، از او طلب نمی‌کرد؛ تا آنجا که از علی (ع) در رابطه با فاطمه (س) نقل‌شده است: به خدا سوگند که او را به خشم نیاوردم و تا هنگامی‌که زنده بود، او را وادار به کاری که خوشش نیاید نکردم؛ او نیز مرا به خشم نیاورد و نافرمانی هم نکرد.

وی با برشمردن ویژگی های مهم حضرت فاطمه (س)تصریح کرد: آن بزرگوار بهترین یار و یاور شوهرش علی (ع) در اجرای فرامین الهی بود. پیامبر (ص) از علی (ع) سؤال کرد: همسرت را چگونه یافتى؟ و علی (ع) پاسخ گفت: نِعْمَ الْعَوْنُ على‏ طاعَةِ اللَّهِ (بهترین یار و یاور براى اطاعت و بندگى خدا). آن بانوی بزرگوار، نام همسر خود را با احترام یاد می‌کرد. گاهی وی را با کنیه «ابالحسن» می‌خواند و گاهی با یاد قرابت نسبی (ابن عم) پسرعمو، وی را ندا می‌داد در واقع این‌گونه نقل نام و خطاب احترام‌آمیز یکی از نکات اصلی رابطه زوجین نسبت به یکدیگر است.

وی با بیان چگونگی رفتار حضرت علی (ع) با حضرت زهرا ابراز داشت: حضرت امیر‌‌علیه‌السلام در زندگی مشترک‌شان نکاتی را رعایت می کردند که مورد آرامش حضرت زهرا‌سلام‌الله‌علیها بود، اولا در حد کفاف زحمت می کشیدند و تلاش می کردند تا آسایش حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها را در آن حدی که در توان‌شان بود فراهم کنند، این یک وظیفه مرد است که دین برای او مشخص کرده و براساس فقه ما مرد باید در شأن همسرش همه نیازهای مادی‌اش را تأمین کند و بعد از نظر ارتباطات عاطفی که امروزه در زندگی مشترک خیلی مهم است.

 
این مدرس حوزه عنوان کرد: حضرت علی‌‌علیه‌السلام از نظر ارتباطات عاطفی بسیار به حضرت زهرا‌سلام‌الله‌علیها توجه داشتند و از تعابیری مثل «حبیبتی زهرا؛ (محبوبه من زهرا)» را از حضرت مولی الموحدین داریم، یا مثلا حضرت بارها و بارها به فاطمه زهرا‌سلام‌الله‌علیها می‌فرمودند «بنفسی انت، (جانم فدات) البته جالب است که حضرت صدیقه کبری‌سلام‌الله‌علیها پاسخ می دادند «روحی لروحک الفداه؛ (روح من فدای روحت)» یا حضرت در تعبیری دارند «انا کنا کزوج حمامه فی ایکه (من و زهرا مثل دو کبوتر عاشق در لانه ای بودیم)» اینها نشان می‌دهد که ارتباطات عاطفی عمیقی بین آن بزرگورارن وجود داشته است.

وی ادامه داد: نکته بسیار جالبی که در زندگی یا سیره حضرت وجود داشته این است که حضرت علی‌‌علیه‌السلام در منزل کار می‌کردند، این امری ثابت شده است، حتی بعه عنوان مثال بچه داری و گندم آرد می‌کردند،امام صادق‌‌علیه‌السلام در این خصوص فرمودند: «اميرمومنان هيزم فراهم مي‌کرد و آب مي‌کشيد و خانه را جارو مي‌کرد و فاطمه‌سلام‌الله‌علیها گندم يا جو را با آسيابي دستي، آرد مي‌کرد سپس خمير مي‌نمود و نان مي‌پختند." این مسائل چیزهایی است که در زندگی آن حضرت بوده است.

وی با بیان ویژگی های بارز امام علی (ع) افزود: نکته قابل توجه این است که آن توجه و ظرافت زنانه حضرت‌زهرا‌سلام‌الله‌علیها از سوی حضرت علی‌علیه‌السلام رعایت می‌شد؛ اما پیروان حضرت علی علیه السلام باید بدانند که واقعا حضرت وقتی یک چیزی می‌فرمودند، اعتقاد قلبی خودشان هم بوده است، این گونه نبوده است که مطلبی را بیان کنند و خود عمل نکنند، مثلا ایشان فرموده‌اند «ان المرأة ریحانه (زن ریحانه است)» و واقعا با حضرت زهرای اطهر‌سلام‌الله‌علیها مثل ریحانه(یک گل لطیف) برخورد می‌کردند. حضرت علی‌‌علیه‌السلام هرگز بر همسرگرامی‌شان پرخاشگری نمی‌کردند، زور، قلدری و سلطه هرگز در سبک زندگی علوی جایی نداشته است و برخوردشان فوق‌العاده لطیف بوده است، بنابراین اینها درس‌هایی است که باید از سبک زندگی اسلامی ائمه علیهم‌السلام و به طور خاص از حضرت علی‌‌علیه‌السلام گرفت.

این استاد فعال رسانه همدلی و همراهی را مهم ترین ویژگی های زندگی آن بزرگواران دانست و افزود:وجود زن، در خانه می‌تواند محیط را به دریایی از مهر و عطوفت تبدیل کند، بگونه‌ای که مرد با حضور در این فضا، آرامش پیدا کرده و مرهمی بر زخمهای دل او باشد. درغیر این صورت زندگی برای او فرسایش روح و مرگ تدریجی خواهد بود. مرد، همسر خود را مایه آرامش و تسلی خاطر می‌داند و به تعبیر دیگر، نگاه مرد به خانه و زندگی‌اش نگاه کسی است که از میان موج‌های سهمگین دریا، به ساحل نجات می‌نگرد.‏

وی ادامه داد:هر مردی برای حل مشکلات گوناگون خارج از منزل، به یک روحیه قوی و زنده،‌ نیازمند است. او سعی می‌کند از لحظاتی که در بستر آرام بخش خانه‌اش سکونت می‌یابد، برای تقلیل کاستی‌ها و زدودن نگرانی‌ها استفاده کند؛ مردی که از نعمت چنین خانه و خانواده‌ای برخوردار است، در مسیر زندگی و انجام وظایف سیاسی، اجتماعی خود، فردی پیروز و موفق خواهد بود؛ در واقع فاطمه(س) جایگاه حساس و بلند شوهرش را می‌داند همچنین می‌داند که علی(ع) در محیط بیرون با چه مشکلاتی رو به روست لذا کوشش او ایجاد یک محیط آرام و با صفا در درون خانه بود و نه تنها سخنی که موجب پریشانی او بشود بر زبان نمی‌آورد، بلکه آنچه می‌گفت در جهت اهداف همسر فداکار و دلاورش بود. امیرالمؤمنین علی(ع) موضوع را این گونه بیان می‌کند: هیچ گاه، فاطمه از من نرنجید و او نیز هرگز مرا نرنجاند؛ او را به هیچ کاری مجبور نکردم و او نیز مرا آزرده نساخت؛ در هیچ امری، قدمی برخلاف میل باطنی من بر نداشت و هرگاه که به رخسارش نظاره می‌کردم، تمام غصّه‌هایم برطرف می‌شد و دردهایم را فراموش می‌کردم. در جایی دیگر می‌فرماید: به خدا قسم! هرگز کاری نکردم که فاطمه خشمگین شود، او نیز هیچ گاه مرا خشمگین نکرد.

 
 وی افزود: آن قدر رابطه همسری و زناشویی، عاطفی- عمیق- همراه با عشق و ایثار و احترام- گذشت- رضای الهی بود که حساب ندارد؛ فاطمه همدل و دلدار علی است تسلی‌ ده خاطر اوست ، مشاور و همراه و پناهگاه عـلـی و امـانتدار و مشکل گشای علی بود. روزی حضرت زهرا س به امام علی ع فرمودند : علی جان ! جانم فدای تو! جان و روح من سپر بلای جان تو! یا اباالحسن، همواره با تو خواهم بود . چه در خیر و نیکی به سر ببری، چه در سختی‌ها و بلاها گرفتار شوی، همواره با تو خواهم بود.

این پژوهشگر تخصصی سبک زندگی اسلامی با بیان این مطلب گفت: در زندگی مشترک، توجه به ظرایف روان‌شناختی که مربوط به روحیه‌ی مردانه یا زنانه است، در رأس مهمترین عوامل مؤثر در استحکام خانواده قرار دارد. علی(ع) هرچند یک انسان کامل بود ، لکن در قالب آیتی مذکر، در این عالم ظهور کرد و در یکی از شئون امکانی خود، حائز مقام ریاست اقتصادی خانواده گردید. وجود فاطمه (س) نیز هر چند حاصل همه‌ی عظمت‌های لاهوتی بود ، لکن در حضرت زهرا (علیهاسلام) در تقویت روانی شوی مجاهدش، ایفا قالب آیتی مؤنث و تحت تکفل اقتصادی علی(ع) به‌‌سر می‌برد و یکی از جهات کمالیه‌ی زندگی مشترک این دو وجود مقدس، این بود که به ویژگی‌های زنانه یا مردانه یکدیگر توجه و دقت می‌فرمودند.

وی با اشاره به این موضوع که حضرت زهرا در زندگی درخواستی از امام علی (ع) نداشتند یادآور شد: در زندگی مشترک معمولاً اگر تقاضایی از سوی زنی در برابر همسرش مطرح شود و شوهر قادر بر پاسخ نباشد ، نوع خاصی از احساس سرشکستگی را در خود خواهد یافت و این واقعیت روح او را خواهد آزرد؛آن‌چه از سطور نورانی زندگی خانوادگی فاطمه(س) به دست ما رسیده است، نشان دهنده‌ی این حقیقت است که فاطمه (س) به این معنی توجه وافر داشته و این نکته‌ی ظریف را همواره رعایت می‌فرموده است. کم توقعی همسر، تعاون و کمک در کار خانه، با احترام صدا زدن، ایثار و فداکاری برای یکدیگر و...، نمونه های دیگری از مصادیق مهر و محبت این دو انسان کامل می‌باشد و این‌گونه خانه علی و زهرا (س) علی رغم همه مشکلات، سختی‌ها و مصائبی که وجود داشت، اما مشحون از آرامش و صمیمیت بود و باعث می‌شد که آن گرفتاری‌های مادی دیده نشود و همین امر یک الگوی زنده برای زندگی مشترک بین زوجین خواهد بود.

به گفته این استاد حوزه، فاطمه سختی ها و گرفتاری های خانه را تحمل می‌کرد و سنگ صبور شوهر بود. او برای وصل کردن آمده بود نه برای برخورداری از مال دنیا و به چیزی رسیدن؛او علی را به نیکی و زیبایی یاد می‌کرد و صدا می‌زد؛ شیرین ترین اوقات زندگی، شاید بتوان گفت لحظاتی است که انسان چشم به معشوق خود می‌دوزد و او را می‌نگرد و عاشقانه با او صحبت می‌کند و نهایت عشق و عاطفه خود را در کلام و نگاه ابراز می‌دارد؛زندگی حضرت علی ع و حضرت زهرا س پر است از لحظات عاشقانه و شیرین هرچند که مدت آن کم بود.

وی در پایان خاطر نشان  کرد: یکی از سئوالات مهم و اساسی در زندگی حضرت صدیقه زهرا «علیها السلام» که باید به شکلی تفصیلی و مستند به نسل امروزی پاسخ داده شود روشن شدن زوایای زندگی و اصول حاکم بر زندگی حضرت زهرا «علیها السلام» در حد یک الگو و زندگی ایده‌آل است و از اصولی که حاکم بر زندگی خانوادگی ایشان است به اختصار و گذرا می توان به اصل مشارکت در امور زندگی،ایثار و انفاق خانوادگی، تقسیم کار خانه، فرمان پذیری فاطمه از علی  اشاره داشت.