عبور ۵ میلیون زائر از مرز‌های کشور/مرزها بسته نمی‌شد، فاجعه رخ می‌داد

به گزارش خبرگزاری شبستان، سید مجید میراحمدی، رئیس ستاد مرکزی اربعین با حضور در برنامه صف اول شبکه خبر، آخرین اقدامات و برنامه‌های  صورت گرفته برای سفر اربعین زائران حسینی را تشریح کرد. مشروح این گفتگو را در متن زیر می خوانید:

عدد 5 میلیون زائر از کجا نشات می گیرد و مبنای این آمار را چه موضوعی رقم زده است؟

ما جلسات ستاد مرکزی اربعین در دولت آقای رئیسی را در بهمن ماه سال گذشته آغاز کردیم، به طور طبیعی اولین موضوعی که ب ایستی مورد برآورد و بررسی قرار می گرفت این بود که ما با چه جمعیتی مواجه خواهیم بود، بر اساس بررسی ها و برآوردها و تجزیه و تحلیل هایی که صورت گرفت،​ یکی از مبنای ما این بود که آخرین سال غیر کرونایی ما در سال 98،​ سه میلیون و 300 هزار زائر ایرانی و [عبور ۵ میلیون زائر از مرز‌های کشور برای شرکت در مراسم اربعین] 400 هزار زائر غیر ایرانی عازم شده بودند، ما روند 10 ساله را که مورد تحلیل قرار دادیم و با توجه به دوسال کرونایی که امکان شرکت زائرین را نداشتیم به این نتیجه رسیدیم که بین 4 تا 5 میلیون زائر را خواهیم داشت، در حال حاضر واقعیت ها این را نشان می دهد که با اختلاف حدود 100 هزار تا 150 هزار نفر این عدد، عددی دقیقی در برآوردها بود.

 بعد از اینکه موضوع درخواست گذرنامه ها و مراجعه عزیزان برای این موضوع شروع شد مشخص شد که از چهار میلیون گذرنامه ای که فراجای ما از ابتدای سال صادر کرد،​دو میلیون گذرنامه های زائرین اربعینی بود،​بعد از آن کسانی که گذرنامه هایی با اعتبار پنج ساله داشتند اینها هم حدود دو میلیون نفر جزو زائرین بودند که جمعاً چهار میلیون نفر می شود. مراجعه برای دریافت گذرنامه روزانه به حدود 60 تا 70 هزار نفر رسید به همین خاطر وقتی دیدیم ظرفیت درخواست های گذرنامه مطابق با ظرفیت ها نیست،​ پلیس فراجا و ستاد مرکزی اربعین به دنبال راهکارهایی رفت که بتواند این تقاضاها را مدیریت کند و بتواند این را تامین کند، لذا با مقامات کشور عراق وارد مذاکره شدیم و دو توافق را انجام دادیم،​ یک اینکه گذرنامه هایی که تا ده سال از تاریخ اعتبارش گذشته اینها مهر تمدید بخورد و کسانی هم که درخواست گذرنامه دارند چون امکان صدور گذرنامه برایشان نیست ما گذرنامه های ویژه اربعین را پلیس گذرنامه ما برایشان صادر کند، مجموعاً یک میلیون و 150 هزار گذرنامه تمدید شده و یا گذرنامه ویژه صادر شد و ما به عدد پنج میلیون و 150 هزار نفر، بنابراین برآورد ما برآورد کاملا دقیقی بود، هر چند بر مبنای یک روند تحلیلی صورت گرفت نه یک آمار دقیق، ولی به نظرم یکی از برآوردهای دقیقی که می توانست اتفاق بیفتد همین موضوع برآورد زائرین بود.

 آیا برنامه ریزی متناسب با این تعداد زائر هم به وقت و با لحاظ همه تمهیدات صورت گرفته یا خیر؟

یک مولفه بسیار مهم و تاثیر گذار بر تمام شئونات اربعین متفاوت از اربعین های سال گذشته، بحث گرما بود، ما در جلسات ستاد مرکزی اربعین به این دو نکته و مولفه فوق العاده توجه کردیم، یک تراکم و ازدحام و تقاضای زیادی که به آن اشاره کردیم دو مسئله گرما، می بایست شقوق مختلف را مورد توجه قرار می دادیم،​یکی از شقوق بحث زیرساخت ها است، زیرساخت ها موضوع جاده های مرزی، جاده های مواصلاتی، پایانه های مرزی، گیت های عبوری، آب،​ برق، سرویس های خدماتی و بهداشتی و ابعاد و مولفه های فراوان دیگر، در موضوع مسائل زیرساختی به دلیل اینکه دولت قبل دو سال کرونایی را کلاً پروژه های زیرساختی در این حوزه را متوقف کرده بود، بنابراین اعتباری هم که مصوب در دولت قبل شده بود و منتقل به این دولت بود، ​حدود صد و خورده ای میلیارد تومان بود ولیکن به هیچ عنوان شرایط را برای این مدیریت جمعیت فراهم نمی کرد.

یکی از اقدامات بسیار مهم و اساسی آقای رئیسی این بود که نزدیک به هشت هزار و 400 میلیارد تومان برای آماده کردن زیر ساخت ها هزینه شد، ​مثلا جاده ایلام به مهران چهار بانده شد و جاده های مرزی توسعه پیدا کرد ، کارها بلافاصله حدود یک ماه بعد از آغاز به کار دولت آغاز شد، دربحث گرما، شما می خواهید علاوه بر آن توتسعه زیرساخت ها مسئله گرما را هم مدیریت کنید، این گرما برنامه ریزی فوق العاده دقیقی را لازم داشت، ما محاسبه کردیم که هر فردی که بخواهد از مسیر جاده مرزی ما عبور کند وارد خاک عراق شود و بعد وارد خاک ما شود تا برسد به اتوبوس و خارج شود، ما محاسبه کردیم گفتیم به هر نفری اگر 32 بطری آب بدهیم، 175 میلیون بطری آب برای این جمعیت ما پیش بینی و آماده کردیم.

 تهیه بطری آب کفایت نمی کند چون آب در هوای 50 درجه اگر در یک فضای خنک قرار نگیرد و آماده نشود، قابل استفاده نیست، بنابراین بایستی کارخانه های تولید یخ احداث کنیم، بایستی سوله های سردکننده نگهداری یخ ایجاد کنیم، بایستی سردخانه های متحرک را به پایانه های مرزی منتقل کنیم، بایستی این شرایط را برای امکان مصرف آب مناسب فراهم کنیم، بایستی آب پایدار در پایانه های مرزی فراهم شود،​ بایستی برق پایدار آماده شود، هیچ کدام از پایانه های مرزی ما که محل مراجعه عزیزان بود برق و آب پایدار نداشتند،​در مدت بسیار کوتاهی به طور مثال در مهران آب پایدار برای مصرف 300 هزار نفر تامین شد، برق به میزانی که هر مقدار که لازم باشد برای استفاده از موکب ها،​کولرهای گازی، روشنایی پارکینگ ها یک برق ثابت غیر قابل قطع شدن فراهم شد، همه اینها واقعاً​ بر اثر یک اقدام جهادی و انقلابی بود، وقتی شما چند ماه قبل از شروع ماه صفر مراجعه می کردید به جاده های مرزی، اینها سراسر کارگاه های عمرانی می دیدید که شبانه روز مشغول فعالیت بودند که این شرایط را فراهم کنند.

به طور مثال افزیش ظرفیت کارخانجات و بسته بندی آب آشامیدنی در پایانه های مرزی از 200 هزار به 400 هزار بسته در روز است، طبق آمار روزانه بیش از 30 هزار قالب یخ ما بایستی تولید و به پایانه های مرزی برسانیم، حمل و نقلشان باید در دمای 50 درجه به گونه ای باشد که مسیر آب نشود، توزیع شود، و به دست موکب دارها برسد و توزیع شود،​ یک عملیات وسیع و گسترده و بسیار دقیق و برنامه ریزی شده ای می خواهد.

تامین 175 میلیون بطری آب یک اقدام فوق العاده سنگینی است مگر کارخانه های تولید ما در کشور ظرفیت تولیدشان چه میزان است، و بعد به کار گیری همه ظرفیت های مردمی برای کمک و تامین این موضوع است.

 اگر بخواهم شقوق مختلف فعالیت هایی که شده را دراین موضوع اشاره کنم در حوصله این جلسه نیست، در موضوع گرما برای اینکه عزیزان در پایانه های مرزی حضور پیدا می کنند سایه بان هایی وجود داشته باشد، وقت دولت آقای رئیسی هم بسیار وقت محدودی بود، شما مطمئن باشید که در سال آینده وضعیت بسیار متفاوت تر از وضع فعلی بود، شما بودجه مصوبی که می توانستیم هزینه کنیم صد و خورده ای میلیارد تومان بوده ولی برای انجام عملیات های بزرگ نزدیک به هشت هزار و 400 میلیارد تومان هزینه شده است.

 اگر شما چنین پیش بینی هایی داشته اید، حتی برای اینکه آب خنک به دست زائرین برسد، ​تمهید داشتید،​ پس چرا چنین تصاویری ظرف دو تا سه روز مخابره شد از مسیر زائرین که حتی آب به دست زائرین نرسیده بود و گلایه مند بودند؟

 ما یکی از بحث هایی که در مورد زیر ساخت ها در این موضوع مورد بررسی قرار گرفت این بود که ما چه میزان زمان می برد که این 5 میلیون ما از این مرزها عبور کند،​ یکی از برنامه ریزی هایی که ما انجام دادیم برای اولین بار این بود که ما طول سفر را طولانی کردیم یعنی از 10 صفر این را منتقل کردیم از اول صفر تا روز اربعین که این یکی از موفقیت های بزرگی بود که با پاسخ مثبت عزیزان مواجه شد.
 یکی از بحث های بسیار مهم و گلوگاهی مان مسئله عبور از گیت های ما در مرز، گیت های پلیس گذرنامه ای ما در مرز است و ورود آنها به گیت های طرف عراقی است،​ ما در سنوات گذشته این تجربه را داشتیم که گیت های طرف عراقی به هیچ عنوان متناسب با گیت های ما نیست، پلیس گذرنامه و فراجای ما ظرفیتی را در پایانه های مرزی ایجاد کرده که می تواند به راحتی 20 میلیون نفر را بدون اینکه بیش از 20 ثانیه توقف داشته باشد از گیت ها عبور دهد. 256 گیت است و براساس محاسبات حداکثر 20 ثانیه عبور خواهند کرد.
در طرف عراقی به هیچ عنوان گیت ها متناسب با جمعیت نبود ما این را می دانستیم بنابراین یکی از بحث های اساسی که با طرف عراقی شروع کردیم، متناسب سازی این گیت ها بود.

از چه زمانی مذاکرات با عراقی ها را شروع کردید؟

 از 6 ماه قبل مذاکرات را شروع کردیم چون برای ما فوق العاده مهم بود و برای ما یک مسئله گلوگاهی راهبردی بود و می دانستیم چقدر مهم است، برای این مسئله مهم که به نظر ساده می آید معاون اول رئیس جمهور تماس با الکاظمی می گیرند وزیر کشور ما در یک سفر غیر منتظره و از قبل برنامه ریزی نشده به عراق رفتند، مهم ترین مسئله ما همین مسئله بود، دوستان عراقی گفتند امکانات ما جوابگو نیست ما در موضوع برق گفتیم آمادگی داریم و کمک کردیم در رابطه با آب هم همینطور، ​وقتی دیدیم سفرها شروع شد کم کم می بینیم که خروجی عراقی ها جواب زائرین ما را نمی دهدو ما می دانستیم هر چه به 10 صفر می رسیم و وارد دهه دو م می شویم موج این جمعیت بیشتر خواهد شد، بلافاصله یک تجزیه و تحلیل کردیم خدمت آقای دکتر وحیدی و دکتر مخبر این مسئله منعکس شد و از آقای دکتر مخبر خواهش کردم که بلافاصله با آقای الکاظمی تماس بگیرید و این مسائل را مطرح کنید، حتی جناب آقای مخبر با الکاظمی تماس گرفتند و گفتند وزیر کشور ما هم فردا برای عملیاتی شدن این موضوع می آیند.

 ما فردای آن روز که روز پنجشنبه هفته گذشته بود به اتفاق دکتر وحیدی رفتیم و چهار پنج مسئله را مطرح کردند که مهم ترین مسئله این مسئله بود،​ هم خدمت ​آقای الکاظمی و وزیر کشور عراق،​ هر دو بزرگوار که انصافاً ما از همراهی های آنها تشکر می کنیم، باید دقت کنیم که دشمنان به دنبال این هستند به هر جهت در این عملیات عظیم ممکن است ناهماهنگی هایی پیش بیاید، این را در نظر داشته باشیم درست یک هفته قبل از شروع ماه صفر ما با کشوری مواجه بودیم که سرتاسر این کشور حکومت نظامی بود،​در بغداد جنگ مسلحانه بود،​در چنین شرایطی دولت عراق مواجه شد با اربعین ما باید شرایط آنها را درک کنیم واقعاً آنها تمام تلاش خود را انجام دادند که برای مشکلات فائق بیایند، هماهنگی ها و خواسته های ما انجام شود، در آن جلسه گفتند موافقت می کنیم و مشکلی نیست،​ما آمدیم و بسیار نگرانی بودیم از این وضعیت، دکتر وحیدی مستقیم حتی بدون توقف بلافاصله آمدیم در مهران بعد از ظهر پنجشنبه بود صحنه را که نگاه کردیم دیدیم قبل از آنهم متاسفانه با وجود اینکه گیت هایشان جوابگو نبود برای یک مدتی مرز را هم بستند، و ما در طول مسیر مکرر سوال می کردیم که آیا ابلاغ شد به پلیس گذرنامه و مرزبانی، گفتند در حال اقدام و رسیدگی هستیم ولی ما هر لحظه نگرانی هایمان بیشتر بود.

آمدیم در مهران دیدیم جمعیت در حال آمدن هستند و مرز هم بسته شده بود برای مدتی، از آن طرف ما وقتی وضعیت سایر مرزها را لحظه به لحظه رصد می کردیم گزارشاتی آمد که در عبوری شملچه و چذابه هم جمعی از زائرین ما رفتند در آن طرف در زیر آفتاب در 50 درجه گرما چهار پنج ساعت هیچ گونه ماشینی برای نقل و انتقال آنها نیامده دسترسی ما هم به کمک رسانی برای آنها برای آب بسیار سخت است.

 ما نمی توانستیم معطل شویم بنابراین بلافاصله پیگیری های زیادی کردیم، آقای فکیکی که مشاور وزیر کشور عراق و رئیس ستاد اربعین عراق هستند پیامی برای من فرستادند، توافق ما این بود که وقتی شما نمی توانید پاسخگوی این حجم ورودی باشید، پلیس شما در گیت های ما مستقر شود و ما اطلاعات را به لحظه به شما می دهیم. آقای فکیکی پیام فرستادند که این کار مخالفت شده است.

 البته من تاکیدم این است که هدف ما این نیست که خدای نکرده از همکاری ها، مساعدت ها و همراهی های مسئولین عراقی بخواهم انتقادی کنم، واقعاً آنها در مسائل مختلفی همکاری های خودشان را داشتند.

 ما وقتی که آن پیام هم برایمان ارسال شد بلافاصله آقای دکتر وحیدی جلسه اضطراری قرارگاه مرکزی اربعین را تشکیل دادند از ساعت 12 تا 4 صبح بررسی کردیم که چه تصمیمی بگیریم، تمام کارهای عظیمی که انجام شد خودش یک کتاب هزار صفحه ای است، بعد از چهار ساعت مشورت من معتقدم آن تصمیم شجاعانه از تمام خدمات و اقدامات ارزشش بالاتر بود از اول هم گفتیم خط قرمز ما امنیت و سلامت زائرین است، آن تصمیمی که بعد از چهار ساعت قرار شد بنده اعلام کنم که مرزها بسته است مراجعه نشود، چون این سیل خروشان اگر می آمد و پشت این جمعیت متراکم قرار می گرفت حتما اتفاقات ناگواری می افتاد، این تصمیم شجاعانه را گرفتیم و با آبروی خودمان معامله کردیم، هر انتقاد و مسئله ای را به جان خریدیم، اما برای ما حفظ جان یک زائر از همه چیز بالاتر بود. واقعاً اگر عنایت امام حسین (ع) و این تصمیم شجاعانه نبود اتفاقات بسیار تلخی می افتاد.

 ما در موضع فعال و شجاعانه این تصمیم را قرار گاه ستاد مرکزی اربعین و شخص وزیر کشور گرفتند، بلافاصله بر اوضاع تسلط ایجاد شد و بعد الحمدلله شرایط بسیار ایده آل است.

چه شد که ما مشکلات را پشت سر گذاشتیم، همکاری طرف عراقی یا تمهیدات ما در داخل سبب شد که این مشکلات برطرف شود؟

یک آن تصمیم و اقدام شایسته صدا وسیما که به لحظه اطلاع رسانی کرد، البته بعضی مصاحبه ای پخش شد که خیلی شرایط را غیر واقعی تر از آن چیزی که ما در صحنه می دیدیم به نمایش گذاشت، بلافاصله جنگ روانی معاندین تشکیل شد و یک فضای سنگین رعب آور و هراس افکن هم در ایران و هم در عراق ایجاد کردند که این حماسه عظیم اربعین حسینی را تحت الشعاع قرار دهند و ثانیاً اختلاف بین ما و عراقی ها ایجاد کنند، حقیقتاً مردم عراق، موکب داران عراق جانانه فداکاری کردند، وقتی دیدید در بصره اعتصاب شده و خودرو ها نمی آیند مردم اعلام بسیج همگانی کردند که بیایند به کمک زائرین ایرانی.

در تصاویری که مردم مطالبه آب دارند، در چه مسیری اتفاق افتاده است؟

ما بعد از اینکه تصمیم را ساعت 5 صبح اعلام کردیم که مرز بسته است و اعمال محدودیت هایی توسط پلیس صورت گرفت، این عزیزان مطلع نیستند که در مقابلشان چه خطری آنها را تهدید می کند،​ بنابراین یک ترافیک چند ده کیلومتری ایجاد شد، ​پیش بینی هم می شد که چنین اتفاقی بیفتد، اتفاقاً لحظه به لحظه آقای دکتر رئیسی و آقای مخبر و سایر عزیزان به دنبال این بودند که کسانی که در ترافیک مانده اند حتماً مورد توجه قرار بگیرند، بلافاصله اقداماتی برای توزیع آب به این عزیزان صورت گرفت.

چند ساعت بعد آب به آنها رسید؟

فکر می کنم بعد از دو ساعت توقف، بالاخره در آن شرایط بسیار سختی که تصمیم گرفته شد که از قبل قابل پیش بینی نبود،​به هر جهت به حمدالله این کار صورت گرفت و ما هیچ گونه حادثه ای نه در جاده ها و نه در پشت مرز به هیچ عنوان نداشتیم که خدای نکرده کسی در اثر تشنگی خطری برایش ایجاد شود، یکی از مدیریت های بسیار موفق، جهادی و میدانی، مدیریت همین صحنه ای بود که بالاخره بیش از چند صد هزار نفر بایستی در جاده ها در پشت اینها مدیریت می شدند، از وقتی که ما اعلام کردیم مرز بسته است، 704 هزار نفر کسانی که در جاده های مرزی بودند در پایانه های مرزی بودند ما اینها را از مرز عبور دادیم، یعنی ما مواجه با یک جمعیت 700 هزار نفری بودیم که بایستی اینها را به صورت انقلابی و جهادی در اقصی نقاط مدیریت کنیم.
 به حمدالله بعد از همکاری عزیزان عراقی مسیر مناسب تری باز شد و این تهدید به خوبی الحمدلله مدیریت شد.

همچنان ما گلایه هایی را می شنویم در بعضی از مرزها برای برگشت الان با مشکل مواجه هستند، مثلاً ما الان در باشماق و تمرچین با توجه به فاصله زیادی که دارند گلایه زیادی وجود دارد که خودرو برای برگشت وجود ندارد، بفرمایید که در این خصوص چه اقداماتی صورت گرفته و چه توافقاتی با دولت عراق دارید؟

 واقعاً بخش های زیادی از اینها فضا سازی و جریان سازی است، ​ما دیروز با دکتر وحیدی مرز باشماق و تمرچین بودیم، ​یک جلوه مثال زدنی از وحدت شیعه، سنی و ارامنه در این سوی مرز و آن سوی مرز با ندای یا حسین (ع) یعنی حقیقتاً هر کسی وارد این سرزمین می شود اشکش جاری می شود، یکی از تمهیداتی که برای این مسئله اندیشیده بودیم این بود که مرزهای خودمان را توسعه دهیم با عراق،​ لذا مرز خسروی را بازگشایی کردیم، مرز تمرچین و باشماق را برای اولین بار ما برای این مسیر زائرین قرار دادیم که کار بسیار پیچیده و سختی است چون بخشی در اقلیم کردستان عراق است،​بخشی وارد بخش عربی و دولت عراق می شود که هماهنگی بسیار سخت بود، ما دیروز آنجا بودیم عزیزان معترض بودند می گفتند ما وقتی این همه امکانات فراهم کردیم چرا زائرین مراجعه نمی کنند. در مهران به اتفاق دکتر وحیدی رفتیم در پایانه مرزی مهران موکب داران اعتراض می کردند و می گفتند ما بر مبنای محاسبات خودمان غذا تهیه کرده ایم و بخشی از آن از در حال از بین رفتن است.
 ما به حمدالله هیچ مشکلی از نظر خدمات رسانی و نقل و انتقال نداریم،​ ما امسال برای اولین بار کاری کردیم که یک توازنی بین ورود و خروج زائر اتفاق بیفتد،​استثنائا الان این اتفاق افتاده و این اتفاق بسیار مبارکی است برای مدیریت این جمعیت چند میلیون که شما نمی دانید با چند میلیون مواجه هستید. همین امروز که 200 هزار زائر وارد کشورمان شدند،​ حمل و نقل ما با اینکه قاعدتاً​بایستی سه روز قبل از اربعین این امادگی را داشته باشد الان این آمادگی را دارند.

چند دستگاه اتوبوس تدارک دیده بودید؟

 ما دو هزار و 400 دستگاه برای آن سوی مرز فراهم کردیم که بنا به دلایلی متاسفانه موافق نشد،​ سختی هایی بود یکی از مذاکرات دکتر وحیدی این بود که کمک کنند چون حمل و نقل در آنجا پاسخگو نبود.

از کربلا به نجف مشکلی وجود ندارد؟

 خیر البته دوستان عراقی معقتد هستند تا جایی که ممکن است خود رانندگان عراقی این کار را انجام دهند و یک بهره اقتصادی هم ببرند، البته بعدها گشایش هایی ایجاد شد و بخشی از اتوبوس های ما وارد عراق شد، ما بالاخره وقتی سفری می رویم باید در نظر بگیریم که کشور مقابل هزینه هایش چه میزان است، بعضی از زائرین عزیز ما فکر می کنند در داخل عراق هم سفر رایگان است، در حالی که راننده عراقی مبلغی را از نجف تا کربلا،​ از مهران تا کربلا یا نجف می گیرند.

در نجف گفته شد که صرافی هایی که خدمات عرضه می کنند، درگاه ها و کارتخوان های لازم را ندارند،​در این زمینه شما برای رفع مشکل اقدام کرده اید؟

ما یک قرارگاهی را داریم که نمایندگان تمام دستگاه ها در این قرارگاه حضور دارند و هر مشکلی را که در داخل ایران و خارج ایران گزارش می شود بلافاصله به دستگاه مربوطه منعکس می کنند، در داخل پایانه های مرزی ما هم همینطور بوده، یکی از مسائل فوق العاده مهم این است که استانداران ما فرماندهان عملیاتی اربعین هستند که حقیقتاً شبانه روز چندین ماه است که زحمت می کشند.