وعده های مکرر در احیای مدارس تاریخی گیلان/ «فروغ» هنرستان هنرهای زیبا می شود

خبرگزاری شبستان از گیلان- مهری شیرمحمدی:

هفته پیش مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان خبر داد قرار است ساختمان مدرسه تاریخی فروغ رشت به هنرستان هنرهای زیبا تبدیل شود. این نخستین بار نیست که احیا و تغییر کاربری مدارس تاریخی گیلان به عنوان یک مطالبه عمومی مطرح می‌شود.

در گیلان 12 مدرسه تاریخی ثبت شده وجود دارد؛«مدارس شهید مدنی و حکیم نظامی در شهر آستارا، ساختمان آموزش و پرورش در شهر رودسر، فروغ، قدیمی‌ترین مدرسه دخترانه در رشت، خانه نصرت اعظم سمیعی، مدرسه شاهپور، ساختمان دانشسرا، مدرسه محمدی و مگردیج در رشت، مدرسه مهدخت و مریم درانزلی، مدرسه ثارالله و اسدمحله در شهرتاریخی ماسوله». مرمت و تغییر کاربری این مدارس تاریخی به موزه های مختلف، چند سالی است از سوی مدیران کل میراث فرهنگی گیلان وعده داده می‌شود. بعنوان نمونه، تغییر کاربری مدرسه حکیم نظامی در آستارا به موزه مدرسه و یا تغییر کاربری ساختمان دانشسرا و خانه نصرت اعظم سمیعی، در پیچ و خم وعده‌ها باقی مانده است.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان در پاسخ به این سوال که چرا هنوز مدارس یاد شده مرمت و تغییر کاربری نیافته است، گفت: طبق ماده 98 برنامه ششم توسعه دولت، مرمت و احیای بناهای تاریخی که در تملک ادارات دولتی است، می‌باید توسط همان اداره صورت گیرد. با این حال میراث فرهنگی بارها طی مکاتباتی به مدیر کل آموزش و پرورش وضعیت بقرنج مدرسه‌های تاریخی رشت و دیگر شهرستان‌ها را متذکر شده و تاکید کرده است که میراث فرهنگی آمادگی دارد پروژه احیا و مرمت این مدارس را به صورت مشترک پیش ببرد.

«ولی جهانی» با اشاره به ساختمان آموزش و پرورش شهر رودسر، ابراز داشت: این بنای ارزشمند یکی از نمادهای آموزش و فرهنگ شرق گیلان است و طی جلساتی که پیشتر با فرماندار شهرستان رودسر داشتیم، موافقت نامه احیا و مرمت این ساختمان به‌عنوان موزه مردم شناسی شرق گیلان تصویب شده است. اما چون مالکیت بنا با اداره کل آموزش و پرورش گیلان است، می‌باید آن اداره با میراث فرهنگی گیلان همکاری کرده و برای احیا و تغییر کاربری اعتبار لازم را تخصیص دهد.

وی با بیان اینکه آموزش و پرورش، خانه نصرت اعظم سمیعی را به شخص دیگری واگذار کرده است، افزود: این بنای تاریخی در محله ساغریسازان رشت، توسط نصرت اعظم سمیعی بعد از انقلاب به آموزش و پرورش هدیه شد. نصرت اعظم سمیعی خود مدیر مدارس دخترانه رشت بود. این ساختمان مدتی به عنوان مدرسه کاربری آموزشی داشت و سپس به عنوان مهمانسرای فرهنگیان تغییر کاربری می‌یابد. در این دوران صدمات جبران ناپذیری به این بنا وارد می‌شود.

مدیرکل میراث فرهنگی گیلان، با اشاره به موقعیت ممتاز مدرسه حکیم نظامی در شهر آستارا اظهارداشت: این مدرسه قدیمی‌ترین مدرسه‌ گیلان است که در سال 1287 خورشیدی توسط عده‌ای از اهالی فرهیخته آستارا ساخته می‌شود. در این مدرسه شخصیت‌های برجسته‌ای تدریس می‌کردند. به‌عنوان نمونه بین سال‌های 1309 تا 1311 نیما یوشیج، پدر شعر نوی ایران، در این مدرسه آموزگار بود.

وی ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی بخشی از این مدرسه را که هنوز کاربری آموزشی دارد، تبدیل به موزه کرد. قرار بود با همکاری آموزش و پرورش، موزه مردم شناسی در این مدرسه دایر شود.

مدرسه تاریخی فروغ، قدیمی ترین مدرسه دخترانه رشت است که در سال 1282 توسط انجمن خیریه آمریکایی‌ها در رشت احداث می‌شود و در زمان پهلوی اول با تصویب دولتی شدن مدارس، به دولت واگذار می‌شود. این مدرسه از آن جهت در تاریخ آموزش و پرورش مهم است که نماد آموزش به زنان فارغ از فضای جنسیتی است و از این منظر رشت پیشرو بود. زیرا فروغ قدیمی‌ترین مدرسه دخترانه کشور است که از ابتدا ساختمان آن به‌عنوان مدرسه ساخته شد. حالا ولی جهانی می‌گوید، قرار است ساختمان مدرسه فروغ رشت به هنرستان هنرهای زیبا تبدیل شود.

وی توضیح داد: بر اساس تفاهمنامه بین اداره کل میراث فرهنگی، اداره‌ کل آموزش و پرورش و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان، قرار است مدرسه فروغ در فاز اول به هنرستان هنرهای زیبا تبدیل شود.

چندسال پیش بخشی از پروژه مرمت مدرسه فروغ با اعتبار اداره میراث فرهنگی گیلان انجام شد ولی با ورود سازمان بازرسی مبنی بر ممانعت قانونی اداره میراث فرهنگی در مرمت بناهایی که مالکیت دولتی دارد، پروژه مرمت متوقف شد. جهانی اعلام کرده طرح مرمت و بازسازی مدرسه فروغ زیر نظر کارشناسان اداره‌کل میراث‌ فرهنگی گیلان آماده شده و برای بررسی به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ارسال می‌شود.

حالا باید دید رخت زیبایی که برای قدیمی‌ترین مدرسه دخترانه رشت طراحی شده، آیا اعتباری هم برای دوخت آن فراهم می‌شود! و اداره کل آموزش و پرورش بعنوان مالک، حاضر می‌شود هزینه مرمت و احیا را تامین کند تا در گام بعدی فروغ بعنوان دبیرستان هنرهای زیبا، دوباره در میان مدارس گیلان جلوه گری کند.

گفتنی است، این مدرسه ابتدا با نام مهستی در سال 1282 ساخته شد. فروغ در سال 1312 خورشیدی توانست مجوز تاسیس دوره کامل متوسطه را هم دریافت کند که بودجه این مدرسه توسط انجمن خیریه آمریکایی تامین می‌شد. در این مدرسه ابتدا رشته «خانه‌داری» تدریس شد، اما بعدها رشته‌های طبیعی و علمی نیز به رشته خانه‌داری اضافه شد. این دبیرستان، دخترانی را تحویل جامعه داده که برخی در سطح دنیا مطرح هستند. مهمترین آنها «دکتر آذر اندامی» باکتری شناس و تولید کننده واکسن وبای التور و شاعره نامی «مهکامه محصص لاهیجانی»،است که مدتی هم مدیریت دبیرستان مذکور را برعهده داشت .«نیره ابتهاج سمیعی»، دانش آموخته دیگری است که نخستین زن نماینده مجلس شورای ملی ایران بود.

این بنای تاریخی در تاریخ 10/12/1387 وبه شماره ۲۴۳۷۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.