خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ فاطمه رحیم زاده
هنر موسیقی یکی از قدیمی‌ترین هنرهای تاریخ بشریت است. نقاشی با ساز روی غارها، داستان نوا و غنای حضرت داوود، نی زدن چوپانان و نوای دف که شهره مراسم و آیین‌هاست، همه نشان از آن دارد که روح و جسم انسان با موسیقی عجین شده است. موسیقی بیان احساسات هنرمند است در قالب صدا و ساز که می‌تواند حال و هوای شنونده را کوک و گاه ناکوک کند.
این روزها موسیقی به نوعی وارد زندگی همه افراد شده است. گاه موسیقی در زمان ناراحتی باعث تسکین آلام و درد ها می شود و گاه باعث گرفتن انرژی فراوان در فرد و گاهی هم انسان را به فکر وا می دارد این ها نشان از عمق تأثیر موسیقی در زندگی افراد دارد.
شعر و شاعری از یک سو و مقوله پژوهش از سوی دیگر باعث غنای فرهنگی می شود گرچه پژوهش یکی دشوارترین مقولات هنر و موسیقی در کشور است اما این دشواری زمانی شدت می‌گیرد که پژوهشگران بی‌ادعا بدون هیچ چشم داشت و توقعی یک تنه به سراییدن شعر، پژوهش و... می پردازند که نه تنها عایدی مالی برایشان ندارد بلکه در این راستا با ناملایمات و عدم حمایت نهادهای فرهنگی و... هم روبرو می شوند.
غفور محمدزاده خواننده، نوازنده دو تار و پژوهشگر موسیقی متولد تربت جام است. از کودکی دستی بر آتش داشته و مانند پدر و بزرگان فامیل دو تار می نوازد. کم کم بزرگ شده و متوجه استعدادش در نواختن دو تا و سرودن شعر می شود. او در کنار نواختن برای دلش و به تناسب مشکلات جامعه اشعاری هم می سراید و در زمان نواختن زمزمه می کند.
تار عاریه و کسب رتبه اول کشور
او از سال 1373 در سن 14 سالگی آموختن دو تار را شروع می کند و با جدیت کار نواختن را پیش برده تا جایی که در سال 1376 مقام اول را در کشور را از آن خود می کند جالب آنکه این نوجوان نوازنده پس از پنج سال در سال 80-81 موفق به خرید دو تار می شود و کسب مقام و آموزش ها را با تار عاریه ای انجام می دهد که نشان از عشق و علاقه او به هنر موسیقی و نوازندگی دارد.
غفور محمدزاده پس از پنج سال زحمت و کار، پس انداز 100 هزار تومانی اش را صرف خرید دوتار استاد مرحوم ذوالفقار عسگریان می کند استادی که نه تنها سازش را خریده است بلکه سبق و سیاق نوازندگی اش هم به سبک استاد است و به همین علت بر خود می بالد.
این نوازنده دوتار اهل تربت جام از بیش از یک دهه گذشته میهمان خراسان جنوبی بوده و در بیرجند اسکان دارد. او علاوه بر شعر و شاعری و نوازندگی به مباحث پژوهشی در زمینه موسیقی خطه خراسان پرداخته است. او سال‌های زیادی از عمر خود را بدون هیچ ادعا و حمایتی و با هزینه شخصی به تحقیقات میدانی و تألیف و نگارش تعدادی اثر گذاشته است.
محمدزاده در این چند سال بارها و بارها بدون اندک حمایت با کسب مقام های اول در کشور و استان باعث افزایش غرور مردمان سخت کوش خراسان شده است. او به تازگی به عنوان هنرمند و پژوهشگر در پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، گرگان، حضور یافته بود.
موسیقی غنی خراسان جنوبی
او گریزی به موسیقی غنی خراسان جنوبی می زند و از نوای لالایی مادران به عنوان موسیقی نام برده و می گوید: از لالایی مادران نباید غافل شد برخی از ارزش ها را می توان در لالایی مادران خراسانی دید چرا که لالایی مادران دربرگیرنده محتوای مذهبی، ملی و... است.
وی به کتاب «فرهنگ نامه موسیقی تربت جام» به عنوان اولین کتاب پژوهشی اش اشاره می کند و ادامه می‌دهد: در این کتاب علاوه به پرداختن به مباحث پژوهشی در موسیقی، به نوا و لالایی مادران در مراسم های سوگ و سور اشاره دارد.
این پژوهشگر موسیقی ادامه می دهد: در خراسان جنوبی در موسیقی سوگ، شیوه آواز خوانی به نام «نوا آوردن» را شاهد هستیم. این نوا آوردن و خواندن شعر در این استان نشان از قدمت و محتوا دارد .
وی در پاسخ به این سؤال که آیا فقط پژوهش در مورد خطه تربت جام انجام می دهد، می گوید: ارتباط شعر و موسیقی تگاتنگ است و پژوهش و نگارش کتاب ها در خصوص جنوب و شرق خراسان است.
وی یادآور می شود: پس از انتشار فرهنگنامه موسیقی تربت جام تا زمان انتشار کتاب چاربیتی های سرزمین جام تنها دو اثر با شکل و شمایل متفاوت دیگر نوشته و منتشر شده بود و می توان ادعا کرد اولین کتاب‌ها به صورت جامع در خصوص مباحث پژوهشی با قلم بنده نوشته شده است.
به گفته این پژوهشگر درگذشته پژوهش‌هایی در رابطه با موسیقی نواحی به صورت کلی انجام شده و یا در مقاطعی رویدادهایی پژوهشی مانند جشنواره آیینه و آواز و... داشتیم اما این مباحث مکتوب در حد کتاب جشنواره و پژوهش بوده و قبل از من کسی موسیقی شرق خراسان را به صورت کتاب در نیاورده بود.
فرهنگ نامه موسیقی تربت جام
محمدزاده از کتاب فرهنگنامه موسیقی تربت‌جام به عنوان اولین کتاب پژوهشی خود نام برده و می گوید: اقدامات پژوهشی این اثر از سال 1376 شروع و تا 1394 ادامه داشت و با همکاری انتشارات سوره مهر به مرحله نشر رسید و روانه بازار شد.
وی با بیان اینکه تا کنون اثری مدون با محوریت موسیقی شرق خراسان منتشر نشده است، درخصوص نبود این کتاب در بازار می گوید: با وجود توافقات انجام شده برای چاپ این کتاب متأسفانه با بی مهری در 300 نسخه چاپ دیجیتال به اتمام رسید و در ادامه هم این اثر تجدید چاپ نشد.
نگارش 7 جلد کتاب
وی که تاکنون هفت جلد کتاب تالیف کرده است، می گوید: پس از نگارش و چاپ کتاب فرهنگنامه موسیقی تربت‌جام، کتاب چاربیتی‌های سرزمین جام نیز منتشر شد و پس از آن هم ترانه‌های حماسی تربت‌جام بدون دریافت و پرداخت هزینه چاب و روانه بازار شد و به تازگی هم کتاب کار آواهای خراسان و مانای دُرپور هم به چاب رسیده است.
وی به ترانه های کار در جنوب و شرق خراسان اشاره کرده و می افزاید: برخی کارآواها مختص خراسان جنوبی است مانند بام اندود کردن که نیاز به توجه ویژه دارد چرا که در این آواها مناجات را می بینیم.
وی با توجه به غنای بالای موسیقی خراسان جنوبی از عدم حمایت ها توسط مسئولان فرهنگی و... گلایه می کند و می گوید: موسیقی استان نیاز به گذاردن وقت و زمان برای پژوهش دارد اما با این غنای بالا تاکنون کتاب مکتوبی از موسیقی استان نوشته نشده است.
وی از ذوالفقار بیتانه به عنوان گنجینه زنده بشری یاد کرد و تأکید می کند: باید مسئولان فرهنگی، اعتباراتی در این زمینه اختصاص دهند تا بتوان از این گنجینه های زنده بهره برد و شاهد اعتلای موسیقی خراسان جنوبی بود.
عدم حمایت
وی گریزی به ساخت موسیقی و نماهنگ مرتبط با هر شهرستان در خراسان رضوی در دهه 80 می زند و می گوید: برای ساخت نماهنگ و موسیقی مرتبط با هر شهرستان خراسان جنوبی بارها مکاتباتی با فرماندار و مسئؤلان مروطه انجام شد تا این نماهنگ ها در برنامه های مختلف با حضور مهمانان استانی و ملی نمایش داده شود اما متأسفانه مورد حمایت قرار نگرفت.
وی با بیان اینکه ساخت پوئم سمفونی نیز برای خراسان جنوبی پیشنهاد شد، می گوید: در این راستا شعر مرتبط آماده شد اما با وجود تخصصی بودن پیشنهاد عملی نشد.
وی بارها و بارها در طول گفتگو از عدم حمایت مسئولان گلایه می کند و می گوید: نواختن دوتار و به طور کلی هنر کار دل است اما در برهه زمانی فعلی دل کیلو چند؟!
محمدزاده از جان و دل برای موسیقی شرق و جنوب خراسان مایه گذاشته است اما در طول سالیان متمادی فقط با بی مهری مسئولان روبه رو شده است تا جایی که می گوید: فرزندم کلاس دهم است و نوازنده دوتار و در مراسمات من را همراهی می کند اما با وجود کسب رتبه های بالای ملی و استانی و... وقتی عدم حمایت ها را می بیند از این هنر دلسرد می شود.
وی خواستار حمایت مسؤلان و زدن تلنگر به آن ها می شود و ابراز امیدواری می کند: شاهد روزی باشد که از هنر و هنرمند حمایت شود.
وی در خصوص تفاوت موسیقی تربت جام و خراسان جنوبی می گوید: موسیقی این مناطق به لحاظ محتوایی تفاوت چندانی ندارد در بیرجند موسیقی اصیل سُرنا و دُهل و در تربت جام دوتار است و تنها در خواندن اشعار لهجه ها متفاوت است که امری بدیهی است.
ساز مانند فرزند
او سازش را به مثابه فرزندش می داند و به خاطره تلخی اشاره می کند و می افزاید: چندی قبل دو تار خود را فروختم صبح به محض بیدار شدن چشمم به دیوار و جای خالی ساز افتاد ناخودآگاه احساس کردم فرزندم را از دست داده ام به دنبال فرزندم گشتم و او را آرمیده در رختخواب یافتم آنجا بود که فهمیدم ساز نیز مانند فرزندم است بلافاصله با خریدار تماس گرفته و درخواست بازگشت سازم را داشتم خریدار هم از آنجا که با روحیات من آشنا بود سازم را به من بازگرداند.
وی گریزی به کسب رتبه و مقام هایی که در این سال ها دریافت کرده است می زند و می افزاید: در نوزدهمین جشنواره تولیدات مراکز صدا و سیما در سال 95 نوازنده برتر کشور، در بیست و یکمین جشنواره تولیدات صدا و سیما در سال 97 دیپلم افتخار و در بیست و دومین جشنواره در سال 98 خواننده برتر کشور معرفی شدم.
وی در جشنواره فانوس (دفاع مقدس در وصف سردار سلیمانی) دو دیپلم افتخار، در جشنواره لبیک عشاق رتبه اول ملی در سال 99، رتبه اول در نخستین سوگواره ملی نغمه عشق (اربعین و محرم) در همدان، رتبه اول در جشنواره ققنوس خراسان جنوبی، جشنواره ملی کارآوا در سال گذشته رتبه برگزیده و... کسب کرده است. او علاوه بر موسیقی و نوازندگی و ...ساخت 13 برنامه رادیویی به اسم سرآواز در خراسان رضوی، ساخت دو ویژه برنامه مقام سکوت به مناسبت درگذشت استاد حاج قربان سلیمانی، ساخت برنامه سفر به مله (محله) در بخش مستند رادیو جوان و کسب مقام اول، کارشناس موسیقی برنامه آواهای سرزمین ایران در شبکه 4، کارشناس موسیقی برنامه های سر کوه بلند و یک نکته یک آهنگ رادیو خراسان جنوبی، کارشناس و سردبیر برنامه سبزپری، کارشناس برنامه رادیویی شبهای ایران وده ها برنامه دیگر در کارنامه خود دارد.
نظر شما