حجت الاسلام «حامد ساجدی»، در گفت و گو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در خصوص رعایت اجباری دستورات دینی در جامعه گفت: حجاب اجباری که این روزها مطرح است، زمینه یک بحث عمیق تر و پر دامنه تری را فراهم کرده است که آن رابطه بین دین و نهاد حکومت است.
این پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه اظهار کرد: یکی از مباحثی که امروزه زیاد شنیده می شود، این است که دین داری و اخلاق مداری زمانی ارزشمند است که از روی اختیار و آزادی باشد؛ بنابراین اگر شما کسی را اجبار به انجام دادن یک فعل اخلاقی کنید، این هیچ ارزشی ندارد. اخلاق مجبورانه، ایمان مجبورانه و حجاب مجبورانه هیچ کدام ارزش ندارد و لذا حکومت هایی که در پی برقراری ایمان اجباری در جامعه هستند، دچار خطای اخلاقی شدند.
وی در ادامه افزود: اشکال این حرف این است که این واقعیت را نادیده می گیرند که افعال اختیاری انسان گاها مقدمات و زمینه سازی های غیر اختیاری دارند؛ مثلا تربیت، محیط ، فرهنگ و تاریخ گذشته یک انسان در شکل گیری شخصیت و افعال اختیاری او موثر است. در اینکه ایمان را اختیار کند یا بی ایمانی را و یا حجاب را اختیار کند یا بی حجابی را، طبیعتا جامعه ای که اکثر اعضای آن مظاهر بی اختیاری را لحاظ کرده باشند، اعضای جدیدی که در آن جامعه قرار است رشد و تعالی پیدا کنند به احتمال زیاد، همان مظاهر را اختیار خواهند کرد؛ پس ما فقط نباید به جنبه فلسفه اخلاق نگاه کنیم بلکه از منظر روانشناسی اخلاق و جامعه شناسی اخلاق باید به مسئله توجه داشته باشیم.
وی تصریح کرد: اجبار به رعایت برخی موازین اخلاقی در جامعه، اگر در شرایط و با روش مناسب خود باشد، می تواند باعث شکل گیری شخصیت های هنجارمند در جامعه باشد. شخصیت هنجارمند، یعنی کسی که ولو از روی عادت و از روی تربیت و با اکتساب از محیط رفتارهای ناهنجاری انجام می دهد. برای شخصیت هنجارمند زمینه شخصیت بهتری فراهم است. برای اینکه به سمت انتخاب آزادانه ارزش های اخلاقی سوق پیدا کند تا یک شخصیت ناهنجارمند بی قید و بی موالات.
حجت الاسلام ساجدی بیان کرد: خانواده ای که فرزند خود را مودب به آداب تربیت کند، احتمال اینکه آن فرزند دارای ادب، در آینده اخلاق مدار شود و آزادانه ارزش های اخلاقی را انتخاب کند، بسیار بیشتر از خانواده ای است که هیچ نظارتی بر فرزند خود ندارند و یک فرزند نامودبی را تربیت می کنند.
وی اظهار کرد: همین طور مدرسه ای که فرزندان را مودب بار بیاورد، احتمال اینکه خروجی های آن مدرسه اخلاق مدار باشند، بیشتر خواهد بود؛ پس اینکه بگوییم رعایت اخلاق، زمانی ارزشمند است که از درون بجوشد ولو در یک فضای ایده آل شعار زیبایی است، اما رها گذاشتن جامعه هم بدون هیچ گونه نظارت عملا موجب رواج انحطاط و فساد اخلاقی و ریزش افرادی می شود که مستعد رشد اخلاقی بوده اند.
این محقق حوزوی گفت:نکته ای که در اینجا مهم است، تاثیر متقابل رفتار و ذهنیت انسان هاست. کسی که عادت به رفتارهای فاسد و ناهنجار داشته باشد به تریج افکارش هم تغییر پیدا می کند و جای ارزش و ضد ارزش در ذهن او جا به جا می شود و یک نظام توجیه گری ناموجهی را برای خود شکل می دهد و در نتیجه استعداد رشد اخلاقی در او از بین می رود.
وی تصریح کرد: بنابراین با قرار دادن برخی کنترل های اجتماعی حداقل می شود جلوی این مانع فکری و عملی را گرفت و زمینه رشد اخلاقی را برای انسان ها فراهم کرد.
نظر شما