«مریضخانه بلدیه»؛ یک بنا و چند کاربری

به گزارش خبرگزاری شبستان از گیلان، هشتم بهمن ماه، خبری در پرتال شهرداری رشت به نقل از سرپرست شهرداری با این عنوان منتشر شد: «گامی در راستای ثبت جهانی رشت به عنوان شهر صنایع دستی». محتوای خبر این است که سرپرست شهرداری رشت برای تبدیل ساختمان فرهنگ و هنر به موزه هنرهای صنایع دستی و موزه خوراک دستور داده است. یوسف یزدانی، عنوان داشت، «در راستای بهره‌مندی از ظرفیت شهر خلاق خوراک و زمینه‌سازی برای ثبت شهر رشت به عنوان شهر جهانی صنایع دستی، ساختمان فرهنگ و هنر که تاکنون محل استقرار سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری رشت بوده به موزه هنرهای صنایع دستی و موزه خوراک تبدیل می‌شود.»

همانطور که بارها رسانه‌ها نوشتند، از سال 1356، قرار بود موزه هنرهای معاصر در عمارت تاریخی بلدیه رشت راه اندازی شود و به همین منظور نیز 44 تابلوی نقاشی از نقاشان بنام گیلانی خریداری شده بود. اما وعده‌های 45 ساله مسئولان، برای بازگرداندن آثار نقاشی هنرمندان از پایتخت به گیلان و ایجاد موزه هنرهای معاصر سرانجامی نداشته است. حبیب محمدی، بهمن محصص، اردشیر محصص، جلیل ضیاء پور، عبدالرضا دریابیگی، فریده لاشایی، حسین محجوبی و آیدین آغداشلو، برخی از هنرمندان عرصه نقاشی و هنرهای تجسمی گیلان هستند که آثار ایشان برای راه اندازی موزه هنرهای معاصر خریداری شده بود.

سال 1399، مدیرکل وقت میراث فرهنگی گیلان در جمع اعضای شورای شهر از تفاهم نامه‌ای با مدیریت شهرداری خبر داد که طی آن قرار است عمارت بلدیه « موزه مردم شناسی» و عمارت مریضخانه بلدیه «موزه صنایع دستی» شود. و پاسخ مسئولان در برابر مطالبه 40 و چندساله بر زمین مانده این بود که طبقه دوم مریضخانه بلدیه را به موزه هنرهای معاصر اختصاص می‌دهیم. حال بماند که اتاق‌های طبقه پایین این عمارت- که سال‌هاست به‌عنوان ساختمان اداری سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری رشت کاربری دارد- درطول زمان به افراد غیر واگذار شده و عمدتا واحدهای تجاری شده است.

این ساختمان اداری برای تغییر کاربری هنوز تخلیه نشده است. با این حال، اساسنامه پیشنهادی موزه هنرهای معاصر در حوزه بازآفرینی سازمان عمران شهرداری تدوین و برای بررسی و تصویب نهایی به شورای شهر رشت ارسال گردید و 23 آذرماه نیز پرتال شورای شهر رشت گزارش داد که این اساسنامه در کمیسیون‌های مشترک فرهنگی و عمران شورا بررسی شده است.

افزون بر آن سازمان سرمایه گذاری شهرداری نیز مراحل واگذاری این بنای تاریخی به سرمایه‌گذار بخش خصوصی را در حال بررسی دارد و در همین زمینه با احسان آقایی، رئیس اسبق موزه هنرهای معاصر تهران، رایزنی‌هایی شده تا با همکاری مدیریت شهری، موزه هنرهای معاصر در ساختمان تاریخی مریضخانه بلدیه راه اندازی شود. درست است که ارزیابان یونسکو برای بررسی وضعیت رشت جهت تبدیل به شهر صنایع دستی قرار است اوایل اسفندماه به رشت بیایند و این اتفاق مهمی است، ولی سئوال اینجاست برای ساختمان تاریخی که هنوز مرمت نشده، چند نوع تصمیم گرفته می‌شود! و آیا اداره میراث فرهنگی ساختمان دیگری برای تعرفه ندارد و یک بنا برای چندین کاربری تعرفه می شود!

طنز داستان وقتی است که پیش از این هم املاک شهرداری رشت، توسط اداره میراث فرهنگی تغییر کاربری یافته بود. عمارت کلاه فرنگی به «موزه رشتی دوزی» تغییرکاربری می یابد و 31مرداد ماه سال جاری هم مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان خبر داد که «موزه خوراک» در خانه روستایی واقع در بوستان ملت راه اندازی می شود. و پیش از این نیز مرمت این خانه روستایی به همین منظور صورت گرفته بود. بماند که همین بنای تاریخی نیز ملک شهرداری رشت است.

حال سئوال اینجاست، بنای تاریخی هتل ایران با موقعیت ممتازش در مرکز شهر که پیش از این توسط اداره میراث فرهنگی مرمت شده و جزو املاک این اداره است، چرا برای تغییرکاربری به موزه صنایع دستی و موزه خوراک تعرفه نمی شود!

مریضخانه بلدیه سال‌هاست حال و روز خوشی ندارد. اکنون نیز با وجود حضور کارکنان سازمان فرهنگی شهرداری، شرایط نامناسبی دارد، سقف نم زده و دیوارها ترک خورده  است . کارکنان در اتاق های نم زده ای کار می کنند که گاه از شکاف سقف، فضولات پرندگان نیز بر سرشان می ریزد. حالا  قرار است نماینده یونسکو به رشت بیاید و از بنایی بازدید کند که چند نقطه از آن هم برای مطالعات مرمت از سوی شهرداری سونداژ شده است! بماند که مریضخانه بلدیه همچون گوشت قربانی شده  که هر شقه اش به سویی کشیده می شود.

بهتر نیست اداره کل میراث فرهنگی گیلان لااقل بنایی از املاک خود را به ارزیاب یونسکو تعرفه کند و نه ملک شهرداری را که تاکنون چندین نسخه کاربری برایش پیچیده شده است! کلنگ احداث مریضخانه بلدیه در مرکز شهر رشت در سال 1308 خورشیدی به زمین زده شد. این بیمارستان با معماری نئو کلاسیک اروپایی، امروز جزو بناهای میراثی مرکز شهر رشت محسوب می‌شود و سازنده آن «موسیو دیمیتری کلتزک» از ارامنه مقیم انزلی بود. دیمیتری گراندهتل انزلی را هم ساخته بود که پس از انقلاب 1357 مصادره شد.

این عمارت 10 سال مریضخانه بلدیه بود و در سال 1318 تا دهه 1340 به عنوان ساختمان اداری فرمانداری رشت تغییر کاربری می‌یابد. در سالهای یاد شده تغییراتی در بالکن اتاق مدیریت و پنجره ها ایجاد می‌شود. سپس عمارت به شهرداری برگردانده می‌شود و سال‌ها به‌عنوان ساختمان اداری شماره 2 شهرداری استفاده می‌شود. در زلزله 31 خرداد، این عمارت نیز آسیب جدی می‌بیند و بالکن و بخش‌هایی از طبقه سوم فرو می‌ریزد.

با مرمت نه چندان اساسی، این ساختمان تاکنون کاربری اداری داشته و طبقه همکف نیز واحدهای تجاری است. سازمان سرمایه گذاری به این علت تلاش دارد، به کمک سرمایه گذار بخش خصوصی، بنای مریضخانه بلدیه را به موزه هنرهای معاصر تبدیل کند که برای مرمت پرهزینه این بنای تاریخی، نیازمند کمک سرمایه گذار بخش خصوصی است. حالا باید دید بالاخره این بنا مرمت می‌شود! تغییر کاربری افق دوری است.