خبرگزاری شبستان-آران و بیدگل؛
در میان شخصیت‌های فاخر علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی؛چهره‌هایی را می‌توان نام برد که متفاوت‌تر از دیگر صاحب‌نظران در رشته‌های تخصصی خود بوده‌اند و به تعبیری رنگ و سبک ادبیات علمی آنان از لونی دیگر است. شاید همین تفاوت‌ها در روش‌ها و منش‌ها موجب تمایز این شخصیت‌ها با دیگر هم‌قطاران خود بوده است. موضوعی که در یک فرآیند کلی، موجب طبقه‌بندی اندیشه‌ها و دیدگاه‌هایی می‌شود که در سیر تدریجی و تکاملی قلمرو علم قابل تعریف و استناد خواهد بود.
"زنده یاد دکتر حسین عظیمی آرانی" در زمره‌یِ رجال علمی و اقتصادی برجسته ایران است که مطالعه‌یِ زندگی علمی و آثار قلمی او می‌تواند ما را به ژرفای متفاوت بودنش در مشی پژوهش‌های توسعه‌محور او رهنمون سازد. شخصیت دکتر عظیمی را از چند منظر باید کاوید:
۱.دکتر عظیمی و روایت حیات اجتماعی او؛
روایتی که به بازخوانی سرگذشت دوران زندگی و تحصیل او می‌پردازد و این روایت، وجه مشترک همه کنش‌گران اجتماعی و علمی است و شاید مشخص‌ترین خصیصه‌یِ این دوران، موضوع "نقش محیط زندگی و شرایط زیستی محیطی" افراد باشد و از این منظر باید دکتر عظیمی را پرورش یافته‌یِ منطقه کویری و محرومی دانست که او را با "منطق استقامت و ایستادگی در برابر محرومیت‌ها" رشد داد و به شکوفایی کشاند.
۲.دکتر عظیمی و روایت حیات علمی او؛
روایتی که بیانگر مجاهدت و مداومت‌های عالمانه‌یِ او در مواجهه‌یِ با دانشی است که ضمن تنوع و پیچیدگی، محصول تفکرات و اندیشه‌هایی است که بدون اشراف بر آن و نیز بدون چاره‌جویی برای بومی‌ساختن یا انطباق آن با شرایط عمومی یک جامعه دارای شاخص‌های منحصربه فرد، رهاوردی و دستاوردی نمی‌تواند داشته باشد و دقیقا دکتر عظیمی، جبهه و ساحتی از اندیشه‌یِ علمی را برمی‌گزیند تا از ابعاد نظری و تئوری فراتر رفته و الگوهای عینی و عملی نظرگاه‌های مطالعه شده یا کشف شده را در متن جامعه نهادینه سازد. این مشی و نگاه، یعنی معماری و نوسازی ساختار علمی اقتصادپایه‌ای که بتواند نسخه شفابخش بیماری مزمن اقتصاد ایران باشد.
در همین خوانش و روایت(روایت علمی)، شاهد "نظریه‌پردازی‌های مجتهدانه‌ای" هستیم که در یک شعاع گسترده‌تر، می‌توان آن را به "شکل گیری مکتب اقتصاد توسعه‌محور" درنظام کارکردی اقتصاد جهانی تعبیر کرد.
ویژگی ممتازی که او را در این مرحله از سایر اقتصاددانان متمایز می‌کند و از او به عنوان"پدر اقتصاد توسعه " نام برده می‌شود. نیز در همین روایت، ادبیات تحقیق و فرهنگ کلامی و زبانی دکتر عظیمی، از واژگان و اصطلاحات صِرف اقتصادی فراتر رفته و در قامت یک جامعه شناس اقتصاددان تلاش می‌کند سرمشق‌هایی از جنس نوزایی اندیشه، اندیشه‌ورزی عالمانه و پرورش روحیه‌یِ پرسشگری به دانشجویان خود بیاموزاند.
۳.دکتر عظیمی به روایت صاحب نظران؛
بعد و طیف خواندنی و شنیدنی دیگری از شخصیت جذاب و پر فراز و فرود این چهره‌یِ نامدار علمی است که می‌تواند ژرفا و پهنای علمی و اندیشه‌ورزی و نظریه‌پردازی‌های آینده‌نگرانه او را تبیین و بازنمایی کند؛ همان حقیقتی که با گذشت بیش از دو دهه از مرگ او، همچنان به زعم اندیشه‌ورزان، کتاب‌های او، راهبرانه و هوشمندانه است. گردآوری نظرگاه‌ها و دیدگاه‌های چهره‌های بین المللی و ملی اقتصاد و توسعه درباره دکتر عظیمی، بی‌تردید می‌تواند از وجوه ناشناخته و نامکشوف مردی پرده بردارد که جامعه‌یِ علمی امروز ما عطشناک چنین اندیشه‌ها و راهبردهایی است.
۴.دکتر عظیمی و روایت حیات اجرایی او؛
موضوعی که نشانگر نقش بی بدیل و دغدغه‌مندی بی نظیر او در عبور از بحران‌های اقتصادی ایران است. دکتر عظیمی در چهار جبهه از مطالعات و یافته‌های علمی و دانش اقتصادی خود حضور داشت: یکی عرصه دانشگاه و آموزش و تربیت سرمایه های انسانی پرانگیزه‌ای که باید از دانشجویی به دانش‌پژوهی و از دانش پژوهی به فرهیختگی می رسیدند و در این مسیر دکتر عظیمی با شیوه‌‌ی متفاوت تدریسش و با هدایت پایان‌نامه‌هایی که مبتنی بر مسئله‌شناسی و حل بحران‌های مسئله‌ای بود در این جبهه تلاش متعهدانه‌ای داشت.
دیگر عرصه‌یِ جهاد علمی او، مشاوره‌ها و رهنمودهای آگاهانه و دلسوزانه‌ای بود که در سطوح مختلف و برای صنوف مختلف مطرح می ساخت و گاه به قدری مجدانه تیغ نقد از میان برمی‌کشید که برخی از همراهان و مخاطبان را بر می‌آشفت. حال آنکه هدف غایی او، تذکار و هشدارهای اندیشمندانه‌ای بود که ذی‌نفعان را می‌توانست از خطرات و مخاطرات محفوظ دارد. سه، دیگر حضور مستقیم او در بالاترین مقام اجرایی موسسه‌ای بود که عنوان پژوهش و برنامه‌ریزی را یدک می‌کشید و عملا باید هدایتگر قطاری می‌بود که می‌خواست مسافرانش را به سلامت به مقصد برساند.
دکتر عظیمی نجیبانه و خالصانه مسوولیت سنگین تدوین برنامه چهارم توسعه را پذیرفت تا ثابت کند "چشمِ نگرانِ ایران‌زمین" و "اندیشمند دردمندی" است که حتی در دوره‌یِ مبارزه با بیماری مهلک سرطان، قلبش برای توسعه و شکوفایی اقتصاد ایران می‌تپید و در مقابل مخالفان علمی‌اش، به دیده‌یِ احترام می‌نگریست و حرمت نگاه می‌داشت.
ساحت چهارم جهاد علمی دکتر عظیمی، انبوه مقاله‌ها ،دستنوشته‌ها، مصاحبه‌ها، میزگردها و کتاب‌هایی است که از ذهن و اندیشه‌یِ او آزادی و چراغ راه توسعه اقتصاد و اقتصاد توسعه ایران شد. آثاری که همچنان می‌تواند در کرسی‌ها و محافل علمی و دانشگاهی نقل و نقل مجالس باشد و عیار و تراز او و نقش و سهم او را در رفع چالش‌ها و بحران‌های توسعه و اقتصاد مشخص سازد.
این روزها که بیست و یکمین سالگرد درگذشت دکتر حسین عظیمی آرانی -با غربت و مظلومیت- در حال گذر است انتظار می‌رود، "اندیشکده‌یِ توسعه‌یِ دکتر عظیمی"، در یکی از دانشگاه‌های پایتخت و "احیای خانه پدری دکتر در زادگاهش، به عنوان "خانه‌موزه‌یِ توسعه" مورد پیگیری متولیان و دوستداران او قرار گیرد تا یاد و نام و آثار و اندیشه و آرمان‌های دکتر عظیمی همچنان بر تارک سپهر علم و دانش این مرز و بوم عزیز به یادگار، ماندگار باشد. چنین باد.
*میثم نمکی آرانی
نظر شما