استفاده ۱۲۰ درصدی از منابع آب زیرزمینی/ اجرای سند سازگاری با کم ‌آبی تنها راه مدیریت مصرف ‌آب

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از خراسان جنوبی، سعید سروری عضو هیات مدیره شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی امروز یک‌شنبه (4 تیر) به مناسبت هفته صرفه جویی آب در جمع خبرنگاران با اشاره به استفاده 120 درصدی از منابع آب زیرزمینی در استان، اظهار کرد: میزان مصرف از آب های زیرزمینی 20 درصد بیشتر از آب های ورودی است.

وی افزود: بر اساس استانداردهای جهانی باید کمتر از 40 درصد از آب های زیرزمینی استفاده کرد و عبور از 40 درصد وارد مرحله بحران آبی و رسیدن به 60 درصد وارد تنش آبی می شویم.

سروری با بیان اینکه برای رسیدن به پایداری و ثبات باید مصارف آب مدیریت شود، افزود: در این راستا سند سازگاری با کم آبی تدوین شده است و برای رسیدن به پایداری باید 167 میلیون متر مکعب از میزان برداشت آب های زیرزمینی کاهش یابد.

به گفته وی به عنوان شاخص در کشور به ازای هر متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی یک کیلوگرم محصول تولید می شود درحالی که بر اساس متوسط جهانی باید 2.5 کیلوگرم محصول تولید شود.

این مقام مسئول با بیان اینکه در استان 13 هزار و 683 منبع آبی شامل قنات، چشمه و چاه داریم، گفت: 911 میلیون متر مکعب تخلیه منابع زیرزمینی است که باید برای رسیدن به ثبات 167 میلیون متر مکعب آن کاهش یافته و میزان برداشت آب مدیریت شود.

وی گریزی به سند سازگاری با کم آبی زد و گفت: اجرای این مهم تنها راهکار کاهش مصرف و مدیریت مصرف آب است و به کمک همین راهکار می توان تنش آبی را پشت سر گذاشت.

عضو هیات مدیره شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی از قنوات به عنوان محل تأمین آب از منابع زیرزمینی و میراثی از گذشتگان و نیاکان نام برد و گفت: در گذشته بر اساس میزان بارندگی کشت و مصرف آب مدیریت می شد و در حال حاضر هم باید با تغییر نگرش در مصرف آب، چالش را به فرصت تبدیل کرد.

سروری یادآور شد: متأسفانه تکنولوژی حفر چاه وارد کشور شد اما به علت بومی سازی نشدن فرهنگ استفاده از آن امروزه با توجه به برداشت میزان دبی ثابت از آب و... با کاهش آب قنوات و کسری مخازن روبرو هستیم.

وی گریزی به چاه‌های غیر مجاز زد و گفت: بیش از 30 درصد برداشت از منابع زیرزمنی از چاه‌های غیر مجاز صورت می گیرد و در استان حجم برداشت غیر مجاز از منابع زیرزمینی 0.3 درصد کل برداشت چاهها از منابع زیرزمینی است.

فاطمه شهابی فرد -مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی- هم با بیان اینکه سند سازگاری با کم آبی در سال 1399 تصویب شده است، گفت : از سال 1399 تا پایان سال 1401 حدود 91 میلیون متر مکعب آب صرفه جویی شد.

به گفته وی بر اساس سند سازگاری با کم آبی باید 94 میلیون متر مکعب آب صرفه جویی می شد در حالی که آمار نشان از کاهش 37 درصدی نسبت به برنامه دارد.

وی افزود: بیشترین کاهش مربوط به جهاد کشاورزی است که نسبت به صنعت 21 درصد کاهش داشته و آب منطقه ای هم با وجود تعدیل چاههای کشاورزی 46 درصد کاهش مصرف داشته است.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی یادآور شد: از 11 شهرستان که باید تعدیل در چاههای کشاورزی انجام می شد شهرستان های سرایان، فردوس و بشرویه به دلایل سیاسی و ورود نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی و در نهایت مقاومت مردم این مهم اجرا نشد و در دو شهرستان نهبندان و طبس در حال اجرا و در دیگر شهرستان ها هم اجرا شده است.

شهابی فرد تأکید کرد: برای جلوگیری از تبعیض، اجرای این مهم در این شهرستان ها در جلسه شورای حفاظت مصوب شده و باید در شارژ امسال چاهها لحاظ شود.

وی با اشاره به بررسی میزان بارندگی ها در بازه زمانی 20 ساله در ایستگاههای آب منطقه ای، افزود: از سال 1381 تا 1401 نسبت به 20 سال قبل‌تر 23 درصد کاهش بارندگی داشتیم و در چشمه ها در 10 سال اخیر 41 درصد کاهش و در قنوات هم 22 درصد کاهش را شاهد هستیم.

به گفته وی پس از بررسی ایستگاهای هیدرومتری کاهش روان آب ها بالای 50 درصد است و این آمار نشان می دهد میزان کاهش روان آب ها 2.5 برابر شده است.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی با بیان اینکه میزان افت استان 26 سانتی متر است، گفت: از دهه 60 تاکنون بالغ بر 4 میلیارد متر مکعب اضافه برداشت آب از دشت ها صورت گرفته که باعث بحرانی شدن وضعیت دشت ها شده است.

وی با اشاره به این مهم که در حال حاضر در استان 8 دشت بحرانی، 18 دشت ممنوعه و 9 دشت فاقد تخصیص داریم، یادآور شد: بر اساس گزارش سازمان نقشه برداری در سال 1400، بالغ بر 17 محدوده مطالعاتی استان دارای فرونشست شده و این فرونشست ها در سرایان مشهود بوده و در مابقی دشت ها بر اساس تصاویر ماهواره ای شاهد فرونشست دو تا سه سانتی متری هستیم.

سید سعید پورجعفر- معاون شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی- هم با بیان اینکه 85 درصد چاههای آب شرب و صد درصد چاههای کشاورزی دارای کنتور هوشمند هستند، گفت: مدیریت مصرف آب در حال حاضر در اختیار کشاورزان قرار دارد.

به گفته وی هر دشت کارکرد خاص خود دارد و بر اساس الگوی کشت و محصول مصرفی و... میزان مصرفی آب مشحص می شود.

معاون شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی یادآور شد: در 10 سال گذشته هزار و 200 چاه غیر مجاز پر شده است که 55 درصد این چاهها مصارف آب زیرزمینی و 45 درصد آن مصارف آب سطحی داشتند.

پور جعفر با بیان اینکه در 10 سال گذشته هزاو 177 چاه غیر مجاز پر شده است، گفت: سال گذشته حدود 80 حلقه چاه (حدود 100 هزار متر مکعب) و از ابتدای امسال تاکنون هم 9 حلقه چاه با حجم 18 هزار متر مکعب پر شده است.

وی در خصوص وضعیت سدهای استان گفت: 8 سد استان با ظرفیت 75.5 میلیون متر مکعب در حال حاضر کمتر از 10 میلیون متر مکعب آب دارد.

به گفته وی سال گذشته مخازن سدها 13.5 میلیون متر مکعب آب داشته و در حال حاضر 78 درصد مخازن خالی است.