فراهم کردن تسهیلات ساخت مسجد از سوی دولت برای مردم، اداره مدیریت مساجد از سوی مردم، ضرورت مکان یابی برای ساخت مسجد از دیدگاهها و دغدغه های ائمه جماعات در زمینه مسجدسازی است.
خبرگزاری شبستان: هر ساله ارقام متفاوت و البته رو به رشدی برای امور مساجد در بودجه در نظر گرفته می شود و بخش تحقق یافته آن در امور متفاوتی هزینه می شود. از نصب گنبد و گلدسته، تجهیز و تعمیر گرفته تا تقویت امور فرهنگی و برنامه های مذهبی، ساخت مسجد و توسعه فضا و ...
شاید رقم اختصاص یافته برای رسیدگی به همه این امور آن هم به نحو احسن بسیار ناکافی باشد و رفع همه مشکلات نیازمند اتخاذ تدابیر خاص، برنامه ریزی و اولویت بندی مشکلات و رسیدگی به مسائل و موارد مهمتر پیش از سایر مشکلات است.
اینکه از بین مشکلات کدام در اولویت است را می توان از فرمایشات مقام معظم رهبری و سایر علمای اسلام استخراج کرد. مقام معظم رهبری طی سال های اخیر در پیام های خود به اجلاس نماز موضوع مسجد سازی را مطرح کردند. همچنین مراجع عظام تقلید نیز به این مهم توجه و نسبت به صرف هزینه های زیاد در موارد غیر ضروری به جای رسیدگی به امور مساجد و توسعه آنها هشدار دادند. بر همین اساس شاید بتوان گفت موضوع کمبود مسجد و نیاز به آغاز نهضت مسجدسازی مسئله ای مهم و در اولویت است اگرچه سایر موارد هم در جای خود اهمیت دارد. از همین رو بر آن شدیم تا نظر برخی کارشناسان این حوزه را در این باره جویا شویم و راهکار رفع آن را بررسی کنیم.
در حال حاضر در پایتخت جمهوری اسلامی و در شهر تهران تنها حدود دو هزار مسجد داریم. این آمار در بخشی وسیع تر به کل کشور بر می گردد به طوری که برای 75 میلیون ایرانی تنها 60 هزار مسجد موجود است.
تعداد مساجد تهران با توجه به اینکه این شهر پایتخت ام القرای جهان اسلام است بسیار اندک است و جای بسی تاسف است که باید اعتراف کنیم سرانه مسجد در تهران با توجه به آخرین آمار جمعیت این شهر به طور متوسط 12 سانتی متر مربع است. اساسا تعداد مساجد در تهران هیچ‌گونه سنخیتی با گستردگی هجوم تهاجم فرهنگی ندارد. در حالی که باید در هر محله و برای هر 200 خانوار یک مسجد وجود داشته باشد تا همه دسترسی لازم را داشته باشند.
شهرداری بستر ساز شود
حجت الاسلام حمید آقایی، معاون فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور با اشاره به اینکه بنابر سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی و تاکید مقام معظم رهبری مسجدسازی بر عهده مردم است به خبرنگار شبستان گفت: مسجد خانه خدا است و در عمران و آبادانی مسجد مردم باید نقش اصلی را ایفا کنند.
وی افزود: شاهدیم که در برهه های مختلف تا زمانی که مردم در امور خیر همچون مدرسه سازی وارد میدان شدند نهضتی در این زمینه به پا شد و مشکلات و کمبودهای موجود در این زمینه سامان گرفت. بنابراین همان گونه که در مدرسه سازی نهضتی به پاشد و موجب رفع کمبودها در زمینه کمبود مدرسه شد باید در ساخت مسجد نیز نهضتی از سوی خیرین و مردم شکل بگیرد تا به دولت در این زمینه کمک شود.
حجت الاسلام آقایی با اشاره به اینکه ساخت مدرسه وظیفه حاکمیت و دولت است ولی ساخت مسجد از وظایف مستقیم حاکمیت و دولت نیست و در این زمینه مردم باید وارد عمل شوند، بیان کرد: در طول دوران انقلاب اسلامی رهبر انقلاب و مراجع تقلید همواره بر لزوم پرهیز از دولتی کردن مساجد(از ساخت تا اداره مسجد) تاکید داشته اند. بنابراین آنچه که از دولت در زمینه مساجد توقع است در وهله اول ساخت مسجد نیست، اگرچه دولت نیز باید در مناطقی که خیری وجود ندارد وارد عمل شود ولی وظیفه مهم دولت به ویژه شهرداری ها فراهم کردن بستری برای ساخت مسجد توسط مردم است.
وقتی دولت کاتالیزور مسجدسازی می شود
وی با انتقاد از بی توجهی به فراهم کردن تسهیلات و زمینه های لازم برای ساخت مسجد از سوی دولت گفت: ساخت برج ها و ساختمان ها در سطح شهرها با مکان یابی و جانمایی مناسب صورت می گیرد ولی در ساخت مسجد هیچ مکان یابی و جانمایی انجام نمی شود.
وی با اشاره به اینکه شهرداری باید زمین مناسب را در اختیار خیرین قرار دهد، بیان کرد: همانگونه در شهرک های جدید برای پارک، مدرسه و مکان تجاری زمینی اختصاص می یابد برای مسجد نیز باید مکان مناسبی در نظر گرفته شود در صورتی که این اتفاق بیفتد با تراکم و پراکندگی مسجد در برخی مناطق و کمبود مسجد در مناطق دیگر مواجه نمی شویم.
معاون فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور با اشاره به اینکه گنبد و گلدسته نماد و از ضروریات مسجد در شهرهای اسلامی است، تصریح کرد: اگر مسجد باید دارای نماد همچون گنبد و گلدسته باشد ولی صرف بودجه و اعتبار بسیار بالا برای نصب گنبد و گلدسته برای مسجد اقدام شایسته ای نیست در حالی که با آن بودجه و اعتبار می توان در منطقه محرومی که نیاز به مسجد است اقدام به ساخت مسجد کرد.
حجت الاسلام حسین ابراهیمی، عضو شورای سیاستگذاری ائمه جماعات کشور نیز با بیان اینکه در قبال ساخت مسجد دولت و مردم در کنار هم نقش دارند، گفت: در طول تاریخ همواره مردم اقدام به ساخت مسجد کرده و آن را اداره کرده اند ولی در عین حال مساجدی هم توسط دولت ها ساخته شده است.
مردم اداره کنند، دولت پشتیبان باشد
وی با بیان اینکه همواره ساخت و تجهیز، مدیریت و اداره مساجد وظیفه مردم و پشتیبانی و حمایت از این پایگاه الهی وظیفه دولت ها بوده است، بیان کرد: در نظام جمهوری اسلامی همواره زمین از سوی دولت به صورت رایگان در اختیار خیرین برای ساخت مسجد قرار می گیرد.
امام جماعت مسجدالاقصی تهران با اشاره به اینکه خداوند در آیات متعددی همواره بر اقامه نماز تاکید داشته است، ادامه داد: وقتی خداوند نظام و قدرتی را در اختیار مسلمانان قرار می دهد یکی از وظایفی که بر عهده آن نظام قرار داده می شود فراهم کردن اسباب اقامه نماز و امر به معروف و نهی از منکر است بنابراین لازم است که پایگاهی برای انجام این فرایض که آن هم مسجد است، فراهم شود.
وی ساخت مسجد در مناطق محروم را یکی از اولویت های مهم دانست و تصریح کرد: اگر مسجد بدون گنبد و گلدسته و برای انجام فریضه دینی ساخته شود هیچ اشکالی ندارد ولی ساخت مسجد در مناطقی که با کمبود مسجد مواجه است ضروری است و از اهمیت بالایی برخوردار است.
ساخت مسجد رسالت ویژه دولت مردان و مردم
حجت الاسلام علم الهدی، امام جماعت مسجد قاسم بن الحسن (ع) با استناد به آیه «إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَلَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَـئِکَ أَن یَکُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِینَ؛ مساجد الهی را تنها کسی آباد می‌کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده و نماز را بر پا دارد و زکات را بپردازد و از چیزی جز خدا نترسد، امید است چنین گروهی هدایت یابند.»، گفت: یکی از وظایف مهم حکومت هایی که خداوند به آنها در زمین مکنت داده است برپا کردن نماز در جامعه هستند برپا کردن نماز نیز بدون وجود و ساخت مسجد امکان پذیر نیست بنابراین دولت باید زمینه ساخت مسجد برای انجام فریضه نماز را فراهم کند.
وی با اشاره به اینکه ساخت مسجد رسالت ویژه دولت مردان، مومنین و مردم است، اظهار کرد: همانگونه که مردم در قبال ساخت مسجد نباید بی تفاوت باشند حکومت و دولت هم باید بستر لازم برای ایجاد پایگاه توحیدی فراهم کند.
گسترش مساجد یا نصب گنبد و گلدسته؟کدام در اولویت است؟
حجت الاسلام علم الهدی وظیفه شهرداری ها را در این زمینه مهم دانست و ادامه داد: شهرداری همانگونه که ساخت فرهنگسرا، پارک و مکان های تفریحی را برای خود وظیفه می دانند در قبال ساخت مسجد هم رسالت مهمی دارند، این که گفته شود شهرداری در زمینه ساخت مسجد وظیفه ای ندارد شایسته نیست چرا ارتقای سطح فرهنگ دینی و مذهبی وظیفه این سازمان است.
امام جماعت مسجد قاسم بن الحسن (ع) آبادکردن مساجد را یکی از ضرورت های مهم مورد تاکید خداوند دانست و خاطرنشان کرد: آبادسازی خانه خدا در هر منطقه شکل و شمایل خود را دارد ولی صرف هزینه های بالا برای ساخت مسجد اقدام شایسته ای نیست بلکه مهم ساخت خانه خدا است. حفظ شعائر و نصب گنبد و گلدسته برای مسجد باید مورد توجه باشد ولی مهم آباد کردن این خانه ها از لحاظ فکری و فرهنگی است.
چرا پس از گذشت 30 سال به نتیجه مطلوب نرسیدیم؟
حجت الاسلام حاتم پوری، امام جماعت مسجد علی بن الحسین (ع) با استناد به فرموده بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی (ره) که فرمودند ما انقلاب کردیم برای اداره مساجد گفت: متاسفانه اقدام و کار جدی از سوی مسئولین مردم و فرهیختگان و اندیشمندان که آنطور شایسته و درخور نظام اسلامی باشد صورت نگرفته است در حالی که اقدام اثر گذارتر و بهتر از این ها باید در این زمینه صورت می گرفت.
وی با طرح این سوال که پس از گذشت 30 سال از شکل گیری نظام جمهوری اسلامی باید پرسید، آیا تعداد مساجد تناسبی با جمعیت شهری دارد؟ بیان کرد: امکانات مساجد موجود از امام جماعت وگرفته تا سایر موارد کافی نیست.
امام جماعت مسجد علی بن الحسین (ع) کوتاهی و بی توجهی به مساجد را هم متوجه مردم و هم دولت دانست و افزود: مردم بخشی از وظایفی که در قبال مساجد باید داشته باشند را به دولت واگذار کرده اند و بر این مسئله اعتقاد دارند که چون دولت، دولتی اسلامی است باید این وظایف را انجام دهد و از طرفی نیز مسئولین مردم را اداره کننده مساجد می دانند در نتیجه به نتایج مطلوب در این زمینه دست نیافته ایم.
به تناسب رشد جمعیت مسجد نساختیم
حاتم پوری ادامه داد: مردم و تمام دستگاه های متولی مساجد و شهرداری ها باید دست به دست هم داده و توجه ویژه به ساخت و توسعه کمی و کیفی مساجد داشته باشند و این نقصیه که شایسته نظام جمهوری اسلامی نیست را جبران کنند. از طرفی همه دستگاه ها و سازمان های متولی مساجد باید پیام مقام معظم رهبری به اجلاس سراسری نماز در امر مسجدسازی را مورد اهتمام و توجه قرار دهند.
وی ادامه داد: متأسفانه به تناسب رشد جمعیت و افزایش ساخت و سازها در کشورمان مسجد نساخته‌ایم لذا امروز به جهاد مسجدسازی نیازمندیم. جهاد مسجدسازی در دو بخش، شامل ساخت مسجد در محله‌ها و شهرک‌های جدید و تعمیر مسجد یا تجدید بنا در محله‌های قدیمی صورت گیرد.
پرهیز از صرف هزینه های هنگفت و تشریفات در ساخت مسجد
وی بر لزوم پرهیز از صرف هزینه های اضافی برای نصب گنبد و گلدسته ها با اعتبارات بالا در حالی که بسیاری از مناطق فاقد مسجد هستند تاکید و بیان کرد: اگرچه مسجد باید از دیگر ساختمان ها متمایز شود و دارای نماد اسلامی باشد ولی در عین حال صرف هزینه های بالا همراه با تجملات و تشریفات در ساخت مسجد شایسته نیست.
حجت الاسلام سیدهاشم حمیدی، امام جماعت مسجد دانشگاه علم و صنعت و مسجد انصارالحسین (ع) نیروی هوایی هم با تاکید براینکه خداوند ساخت مسجد را وظیفه مردم دانسته است، به خبرنگار شبستان گفت: خداوند مستقیماً مسجدسازی را وظیفه مردم می داند ولی دولت نیز باید از ساخت مسجد توسط خیرین حمایت داشته باشد.
وی تاکید کرد: مسجد باید ساده و در حین حال جذابیت داشته باشد در بسیاری از مناطق مساجدی هستند که با وجود کوچکی و سادگی جذابیت بسیاری دارند و برخی از مساجد هم با وجود بزرگی و تجملات زیاد آن طور که باید جاذبه مند نیستند.
نسبت آبادانی ظاهری مسجد باحضور حداکثری مردم
به گفته حجت الاسلام حمیدی، گرچه نمازگزاران رکن اصلی مساجد هستند نه ساختمان و ظاهر مسجد، اما حقیقت این است که حضور حداکثری نمازگزاران و مؤمنان به ویژه جوانان در مسجد به عمران و آبادانی ظاهر مسجد و در دسترس بودن آن بستگی دارد. اگر مسجد فرسوده و قدیمی باشد و امکانات و تجهیزاتش عتیقه شده باشد چگونه باید انتظار داشت بتوان جوانان را جذب آن کرد؟ اگر مسجد دور از دسترس باشد و فاصله زیادی تا محل سکونت داشته باشد بی‌شک انگیزه شرکت در جماعات از بسیاری از مردم گرفته می شود.
حجت الاسلام سیدمرتضی حسینی، امام جماعت مسجد کوی دانشگاه تهران هم معتقد است نگاه اسلام به مسجد پایگاهی مردمی و اجتماعی است در تاریخ اسلام هم پیامبر (ص) پس از ورود به مدینه اولین اقدامی که انجام دادند ساخت مسجد قبا بود ولی پیامبر (ص) مسجد را با کمک مردم ساختند و معتقد بر این مسئله بودند که مردم باید گرداننده مساجد باشند.
ساخت مساجد کوچک به جای مساجد مجلل و بزرگ
حجت الاسلام حسینی می گوید: مسئولین و متصدیان فرهنگی نیز نباید مانع شوند که مردم به وظیفه شرعی خود در ساخت مسجد عمل کنند. همانگونه که در ساخت مدرسه نهضت عظیمی به وجود آمد و در حال حاضر با کمبود مدرسه در کشور مواجه نیستیم در مسجدسازی نیز باید چنین نهضتی صورت گیرد چرا که در حال حاضر به چند برابر وضعیت موجود نیاز به مسجد در کشور داریم و این برای جامعه اسلامی نگران کننده است.
امام جماعت مسجد کوی دانشگاه تهران ادامه داد: به جای آنکه در مجتمع های مسکونی، مناطق و شهرک ها ساخت مساجد بزرگ و مجلل در دستور کار باشد باید مساجدی کوچک که دسترسی به آنها آسان باشد، ساخته شود.
وی گنبد و گلدسته را برای مساجد جامع و بزرگ مهم دانست و تاکید کرد: در صورتی که مسجد در هر محله و منطقه ای ایجاد شود بهره گیری و استفاده مردم از خانه های خدا راحت تر می شود البته غافل شدن از شعائر الهی درست نیست ولی اولویت با اصل یعنی ایجاد این پایگاه عبادی در تمام مناطق کشور است.
هر متولی گوشه ای از کار را بر عهده بگیرد
حجت الاسلام مصطفی رییسی، امام جماعت علی بن ابیطالب درکه هم معتقد است در اصل مسجد سازی وظیفه مردم است و دولت و شهرداری باید به مردم در ساخت کمک کند. مردم و موسسات انبوه ساز باید برای مسجد مکانی را در نظر بگیرند در حالی که در حال حاضر اینگونه نیست.
وی در گفتگو با خبرنگار شبستان با اشاره به اینکه شهرداری نیز باید به عنوان یک وظیفه زمین در اختیار شهرک سازان برای ساخت مسجد قرار دهد، ادامه داد: در عین حال اگر از میان 24 سازمانی که متولی مساجد هستند هر کدام بخشی از مشکلات مساجد را حل می کردند با کمبود کمی و کیفی مساجد روبرو نبودیم!
مساجد آبرومند ساخته شوند
حجت الاسلام رییسی با تاکید بر اینکه مسجدی که ساخته می شود باید مسجد آبرومند باشد، اذعان کرد: مسجد بدون گنبد و گلدسته و امکانات جنبی مسجدی ضعیف است در سال های گذشته برخی از گنبدها و گلدسته هایی که برای مساجد نصب می شود با هزینه های بسیار پایین صورت می گیرد با نصب چنین گلدسته هایی می توان با امکانات و تجهیزات بالاتر در جذب مخاطب تاثیرگذار عمل کرد.
وی معتقد است: تقویت برنامه ها و جاذبه مندی مسجد بر اضافه کردن به تعداد مساجد موجود مهم تر است. مسجد تنها مکانی برای اقامه نماز نیست بلکه مسجد پایگاه دینی در جامعه اسلامی است بنابراین یک مسجد باید از تمام لحاظ مجهز باشد تا بتواند فعالیت های تبلیغی انجام دهد.
هزینه ساخت پارک چند برابر هزینه ای که صرف مسجد می شود!
حجت الاسلام ملاک، امام جماعت مسجد همت آباد منیریه نیز با اشاره به اینکه در آخرین باب وقف در مکاسب شیخ انصاری در زمینه ساخت مسجد تاکید شده است که هزینه ساخت مسجد باید از بیت المال صرف شود، تاکید کرد: متاسفانه هزینه هایی که برای ساخت پارک ها در سطح شهر صورت می گیرد چندین برابر هزینه های ساخت مسجد است و مسئولین شهری به ساخت مسجد همچون پارک ها و اماکن تفریحی توجه لازم ندارد.
اوج محرومیت در زرق و برق شهری
وی نصب گنبد و گلدسته با صرف هزینه های بالا در حالی که در شهرهای بزرگ و کوچک با کمبود مواجه هستیم را ضروری ندانست و خاطرنشان کرد: وقتی گفته می شود برخی از مناطق محروم از مسجد هستند این تنها شامل برخی از استان های کشور نمی شود. شهر تهران با چنین گستردگی در حال حاضر با کمبود مسجد مواجه است.
وی افزود: شاهدیم که بسیاری از جوانان با وجود تهاجمات گسترده فرهنگی تشنه دریافت معارف الهی هستند ولی در نزدیکی آنها هیچ مسجدی نیست تا مامن آنها شود. ساخت پایگاهی همچون مسجد برای جوانان همان گونه که در دیگر شهرها نیاز است در تهران نیز باید در دستور کار باشد و لازم است نهضتی عظیم از سوی مردم و دولت در دستور کار قرار گیرد.
چه باید کرد؟
وی خاطر نشان کرد: از طرفی یکسان‌سازی، نظام‌مندسازی و برنامه ریزی محوری در مسجد نیازمند مدیریت واحد، قدرتمند و کلان است. مدیریتی که بتواند ضمن استفاده از حمایت‌های مردمی آن را جهت داده و کمبودها را از محل حمایت‌های دولتی در مدتی کوتاه برطرف کند. تنها در این صورت است که مساجد آباد می‌شود و ملت ایران ارتباط وثیقی با مسجد پیدا خواهد کرد و جوانان به مساجد جذب می شوند.
پایان پیام/
نظر شما