به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، نماز ستون دین و یاد آور حضور خدا در تمام لحظات زندگی انسان است. خواندن نماز بر هر مسلمانی واجب است و در اسلام سفارشات زیادی درباره آن شده است. ادای نماز در وقت آن یکی از نکته ها در مراتب و محافظت از نماز است. پیشوایان دینی و امامان بزرگوارمان تاکید زیادی بر خواندن نماز اول وقت داشته اند و به تاخیر انداختن نماز را جایز نمی دانستند. خواندن نماز اول وقت دارای برکات و فواید فراوانی است و کسی که نماز خود را سبک نشمارد و در اول وقت بخواند ، از این برکات بهره خواهد برد.لذا در خصوص اهمیت نماز با حجت الاسلام والمسلمین «محمد نجم»، معاون تبلیغ حوزه علمیه برادران استان سمنان گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
در خصوص اهمیت نماز و نهادینه سازی آن در نسل نو چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟
در خصوص اهمیت نماز ابتدا باید اعتقادات و باورهای افراد را در نظر بگیریم. گاهی اوقات می گوییم: چرا فرزند ما نماز نمی خواند. همه اینها به خاطر این است که اعتقادات در فرزندانمان شکل نگرفته است. خداوند متعال در سوره بقره این مسئله را متذکر می شود که «ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدیً لِلْمُتَّقِینَ » (آن کتاب (با عظمت که) در (حقّانیت) آن هیچ تردیدی راه ندارد، راهنمای پرهیزگاران است.) ان کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَی عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ (و اگر در آنچه بر بنده خود نازل کرده ایم شک دارید پس اگر راست می گویید سوره ای مانند آن بیاورید و گواهان خود را غیر خدا فرا خوانید) وقتی خداوند این موضوع را تاکید می کند، بلافاصله می فرماید: "هدی للمتقین"، هدایت است برای افراد با تقوا. سپس در آیه بعد "متقین" را که معرفی می کند، می فرماید: «الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بالْغَیْبِ... » (کسانی هستن که به غیب ایمان دارند) سپس می فرماید: «..وَیُقِیمُونَ الصَّلَوةَ وَمِمَّا رَزَقْنَهُمْ یُنفِقُونَ» .ونمازرابه پا میدارند وازآنچه روزییشان کردیم، انفاق می کنند) یعنی اگر اعتقاد به غیب و پرودگار نداشته باشند، نمی توانند نماز بخوانند و زکات بپردازند.
همچنین خداوند در آیه ۴۸ سوره اسراء می فرماید: «قلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدی سَبِیلًا» بگو: هر کس بر ساختار و خُلق و خوی خویش عمل می‌کند، پس پروردگارتان داناتر است به کسی که به هدایت نزدیک‌تر است. در واقع هر انسانی طبق شاکله و باورش عمل می کند؛ اگر من به نماز باور داشته باشم، می شوم شهید آیت الله بهشتی که در فرودگاه آلمان عبای خود را پهن می کند و نماز اول وقت را می خواند یا شهدا که در جبهه های نبرد همیشه نماز اول وقت خود را اقامه می کردند. یا حضرت سیدالشهدا (ع) که در بحبوحه جنگ نماز ظهر عاشورا را به پا کردند. همه اینها به باورهای ما بر می گردد؛ پس اولین کاری که ما باید نسبت به نسل نو انجام دهیم، این است که باورهای فرزندان خود را درست و تقویت کنیم.
راهکارهای مهم شما در گرایش نوجوانان و جوانان به نماز چسیت؟
یکی از مهمترین راهکارهای گرایش نسل نو به نماز، محبت به آنها از همان دوران طفولیت و بچگی است. حضرت فاطمه زهرا (س) به فرزندان خود بسیار محبت می کردند. در حدیث کساء وقتی وجود نازنین امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بر مادر وارد می شوند و سلام می کنند، حضرت فاطمه (س) می فرماید: «اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا اُمَّاهُ. فَقُلْتُ وَ عَلَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدی وَ یا قُرَّةَ عَیْنی وَ ثَمَرَةَ فُؤادی» (سلام بر تو ای نور دیده و میوه‌ی دلم.) حضرت چنان فرزندش را با محبت جذب خود کرده است که حالا این مادر بر قلب فرزندش حکومت می کند به گونه ای که سه شبانه روز غذای خود را به یتیم و مسکین می دهند.
روز عاشورا حضرت سیدالشهدا (ع) دعای مادرشان را خوانده و به میدان رفتند، چون این مادر بر قلب فرزندنش حاکم شده است؛ پس اولین کاری که باید انجام دهیم این است که قلب فرزندانمان را با محبت کردن تسخیر کنیم، حتی جواب سلام درست به بچه ها نیز تاثیر زیادی می تواند در این مساله مهم داشته باشد. نکته دوم تشویق هایی است که ما می توانیم برای فرزندانمان داشته باشیم. مادری مسجد بسیار زیبایی در گوشه خانه خود بنا کرده بود به طوری که کودک برای خواندن نماز در داخل آن لحظه شماری می کرد.
بچه ها به دلیل جذابیت موبایل ساعت ها با آن بازی می کنند. اگر نماز را هم برای فرزندان خود جذاب کنیم، مطمئنا بر بچه ها اثر مثبت خواهد گذاشت. نکته دیگر برای جذب بچه ها به نماز حضور آنها در مساجد است. بنده همیشه به مسجدی های خودمان توصیه می کنم طوری با بچه ها رفتار کنید که بچه مسجد را دوست داشته باشد. بعضی از مساجد اسباب بازی می آورند، بچه نماز نمی خواند اما با رفقا و دوستان خود بازی می کنند. همین که این بچه بین نمازگزاران رفت و آمد می کند، بسیار تاثیرگذار است. مطمئنا اثر معنوی خود را بر روی کودکان می گذارد. بچه ای که از ابتدا چشم باز کرده و خود را در مسجد دیده این اثرگذار است.
روایت های فراوان داریم که اهل بیت (ع) در مسجد به اوج می رسیدند. در حدیث شریف کساء می خوانیم: " حَفَّتْ بِهِمُ الْمَلائِکَه "« ملائکه آسمان نازل می شوند». محلی که رفت و آمد ملائکه الهی باشد خواه یا ناخواه بر روحیه کودکان اثر می گذارد. آمارها نشان می دهد بچه هایی که با مسجد انس می گیرند، آمار طلاق (در ازدواج آنها)، بداخلاقی و اعتیاد در آنها کاهش می یابد؛ پس همه اینها آثار معنوی نماز است. بنابراین وقتی بچه های خود را در نماز اول وقت به مسجد بیاوریم و با نماز آشنا کنیم، مطمئنا اثر خود را می گذارد.
نماز اول وقت چه آثار و برکاتی در زندگی انسان دارد؟
اثرات معنوی نماز اول وقت هم بسیار مهم است. علامه قاضی طباطبایی می فرماید: شما نماز اوقت خود را بخوانید اگر به جایی نرسیدید من را مورد لعن و نفرین قرار دهید. این نکاتی است که ما می توانیم بچه ها را به سمت مسجد سوق دهیم. نکته دیگری که می تواند اهمیت نماز در نسل نو را افزایش دهد، انس با روایت های پیرامون نماز است، حضرت فاطمه(س) از پیامبر اسلام(ص) پرسید: ای پدر! مردان و زنانی که نماز را سبک می‌شمرند چه سزایی دارند؟ حضرتشان فرمودند: ای فاطمه، هر مرد و زنی که نمازش را سبک شمارد، خداوند او را به پانزده مصیبت گرفتار می‌نماید: شش چیز در سرای دنیا، سه چیز هنگام مرگ، سه چیز در قبر، و سه چیز در قیامت هنگام بیرون آمدن از قبر که شامل مصیبت‌های دنیا، مصیبت‌های هنگام مرگ و مصیبت‌های روز قیامت، هنگام بیرون آمدن از قبر می شود. به عنوان مثال در مصیبت های دنیا ، خداوند، برکت را از عمر او برمی‌دارد و دعایش به سوی آسمان بالا نمی‌رود. در مصیبت‌های هنگام مرگ، با حالت خواری و زبونی جان می‌دهد و تشنه جان می‌سپارد، به گونهای که اگر آب تمام رودخانههای دنیا را به او بدهند، سیراب نخواهد شد. در مصیبت‌های روز قیامت، خداوند فرشتهای بر او می‌گمارد تا در جلوی چشم مردم، او را به رو بر زمین بکشد،حسابرسی او بسیار شدید و با دقت خواهد بود و خداوند نظر رحمت به او ننموده و از بدی‌ها پاکیزهاش نمی‌گرداند، و برای او عذاب دردناکی خواهد بود.
لذا اگر بچه ها با این عقوبت ها آشنا شوند، مطمئنا به سمت نماز سوق پیدا می کنند. داستان های افرادی که نمازخوان نبودند ولی نماز خواندند و زندگیشان متحول شد زیاد است. در روایت داریم، وقتی نماز اول وقت خوانده می شود،"نماز" فرد نمازگزار را دعا می کند و می گوید: خدایا من عزیز داشتم تو هم او را عزیزش بدار. نمازی که آخر وقت خوانده می شود نفرین می کند. "ضَیّعکَ اللهُ کَما ضَیَعتَنی " «خدا ضایعت کند همانطوری که مرا ضایع کردی» ، این لعن و نفرین نماز پشت سر بعضی از نمازگزاران است که اثرات سویی روی انسان دارد.
عشق به نماز بر اثر چه چیزی در انسان به ویژه نسل نو به وجود می آید؟
عرض کردم این مسئله برمی گردد به باورهای انسان. خداوند در سوره مبارکه حشر می فرماید: «وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ » (همچون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند، پس خدا نیز آنان را به خود فراموشی گرفتار کرد. آنان همان فاسقانند.) بنابراین اگر انسان خداوند را فراموش و سیم اتصال خود را قطع نماید، مطمئنا خودش ضرر می کند و فراموش می شود لذا می بینید کسانی که این را دریافت کردند، یک لحظه ای ارتباط خود رابا خداوند متعال قطع نمی کنند.
بر اساس روایات چگونه نمازی موجب نزول برکات الهی بر انسان می شود؟ چکار کنیم که نمازمان مقبول درگاه الهی واقع شود؟
نمازهایی که مورد مقبول درگاه الهی واقع می شوند، دارای یک سری شرایط است؛ ابتدا گفته شده است که سعی کنید نماز را به جماعت بخوانید. نمازی که به جماعت خوانده می شود اگر خداوند متعال دعای یک نفر را در جماعت بپذیرد به واسطه آن یک نفر، نماز همه را می پذیرد، “یدالله مع الجماعه”، «دست خدا با جماعت است». دومین مسئله ای که در روایات برای مقبولی نماز سفارش شده ، به فرموده امام صادق (ع) این است که سعی کنید با این تصور و با این تفکر در نماز بایستید که این نماز آخرین نماز عمر من است. اگر من بدانم بعد از آن نماز دیگری نیست، نمازم بسیار متحول می شود. واقعا هم همین است ما لحظه ای از آینده خود خبر نداریم لذا این باعث می شود حضور قلبم در نماز بیشتر شود و نمازم مورد قبول درگاه الهی واقع شود.
نکته بعدی اینکه سعی کنیم در جاها و مکان هایی نماز بخوانیم که باعث عدم حضور قلبمان در نماز نشود. لقمان حکیم به پسرش می فرماید: هنگامی که در نماز می ایستی قلبت را حفظ کن. حال چه کنیم که قلب مان حفظ شود، مثلا جلوی تلویزیون و یا جای شلوغ نماز نخوانید، نقل است، خلوت ترین مکان را برای خواندن نماز خود انتخاب کنید. چون مستحب است انسان جایی را به عنوان مسجد انتخاب نماید و نمازش را بخواند. همچنین مستحب است انسان را در لحظه احتضار در همان مکان قرار دهند، چون لحظه جان دادنش آسان تر می شود. امام صادق (ع) فرمودند: شما نمازها را اول وقت و درست بخوانید، نوافل را هم بخوانید، قبولی اش را به عهده ما بسپارید. این خیلی نکته مهمی است که انسان در طول شبانه روز فقط به نمازهای واجبش اکتفا ننماید چون این نوافل موجب قبولی نماز افراد نیز می شود.
مهمترین راهکار شما برای نهادینه کردن فرهنگ نماز در جامعه چیست؟
به این نکته باید توجه داشته باشیم که اولا مسئولان حکومتی باید ورود کنند. خداوند در قرآن می فرماید: « الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ» (کسانی که اگر آنان را در زمین به قدرت رسانیم، نماز بر پا میدارند و زکات می‌دهند و (دیگران را) به خوبی‌ها دعوت می‌کنند و از بدی‌ها باز میدارند؛ و پایان همه‌ی امور برای خداست). مثلا در مدارس، مدیر و معلمان به ویژه معلمان درس های مهم مانند ریاضی، فیزیک و انگلیسی و در ادارات رییس اداره در صف اول نماز جماعت بایستند و نماز بخوانند، شک نکنید که این رفتار آنها بر روی دانش آموزان و کارمندان و به تبع آن در کل جامعه اثر گذاشته و نهادینه می شود؛ لذا از تاثیرگذاری حکومت در نهادینه سازی فرهنگ نماز در جامعه نمی توانیم چشم پوشی کنیم و الا حرکت های جزیره ای زیادی صورت می گیرد که فاقد هر گونه فایده و منفعت است. بنابراین موفقیت در این امر مهم مستلزم ورود مسئولان حکومتی است، همان گونه که قرآن هم فرمودنده است.
نظر شما