حجت الاسلام محمد حمید محمدی، استاد حوزه علمیه در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در زنجان با تشریح مضامین دعای عرفه گفت: دعای عرفه نقشه راهی برای ارتباط با خدا و رسیدن به نقطه اجابت است. این دعا که از امام حسین(ع) برای ما به یادگار مانده و سرشار از مضامین اخلاقی است. در واقع سیدالشهدا در ساختار دعای عرفه، بسیاری از آموزه های اخلاقی را نیز آموزش داده است.
وی ادامه داد: برخلاف تصور برخی، این دعا در آخرین سفر امام حسین(ع) به مکه قرائت نشده است و مربوط به سفرهای قبل امام حسین(ع) در سفر به مکه است. شاه بیت دعای عرفه با جمله اول این دعا الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِی شروع شده است و تاکید دارد تمام وقایع مربوط به عاشورا، کربلا، شهادت ائمه اطهار همه مربوط به تقدیر الهی است و چیزی جلوتر از تقدیر خداوند نیست. البته این جمله تاکید دارد که خداوند با مقدرات انسان را امتحان می کند. اینکه در صحرای کربلا عده قلیلی در جبهه حق بودند نشان از امتحان الهی بود.
این استاد حوزه اضافه کرد: در واقعه حضرت زهرا(س) که جزء مقدرات الهی بود پیروی از امامت امتحان الهی بود. امام حسین(ع) در دعای عرفه با عبارت «الحمدالله» با مقدرات الهی روبه رو می شود و با آغوش باز به استقبال از مقدرات می رود و در مقابل خداوند نیز جایگاهی به آن حضرت می بخشد که حتی گریستن برای آن حضرت برای ارادتمندانش پاداش بهشت دارد.
حجت الاسلام محمدی با بیان اینکه امام حسین(ع) در فراز دیگری از دعای عرفه به شمردن نعمت های الهی پرداخته و این نعمات را با مضامین و جملات مختلف بیان می کند و در ادامه از این نعمت ها شکرگذاری کرده و می فرماید خداوند نعمت این جسم را تو به من بخشیدی و تو خود از من می گیری و من در برابر این نعمت سر تعظیم فرود می آورم.
وی خاطرنشان کرد: یکی از آموزش های اخلاقی دعای عرفه، یادآوری نعمت های بی شماری است که خداوند به ما ارزانی داشته است. بی گمان یادکرد نعمت خداوند و برشمردن آن، افزون بر آنکه نشان ادب بنده در برابر پروردگار است و موجب رفتار درست با این نعمت ها و حفظ آن از اسراف و تباهی می شود، یکی از عوامل ایجاد و افزایش محبت به خداوند در دل بنده او نیز خواهد بود.
این استاد حوزه یکی از درخواست های امام حسین(ع) از خداوند در دعای عرفه را «بی نیازی نفسانی» عنوان کرد و یادآور شد: آن حضرت در این باره از خداوند چنین می خواهد: «اَللّهُمَّ اجْعَلْ غِنای فی نَفْسی». خداوند بی نیازی را در نفس من، یقین را در قلب من، اخلاص را در عمل و نور را در چشم من قرار بده.
به گفته حجت الاسلام محمدی، از درخواست های امام حسین(ع) در دعای عرفه، «اخلاص در عمل» است: «اَللهمَّ اجْعل اِخلاصَ فی عَمَلی؛ خدایا، عمل مرا خالصانه قرار ده». اخلاص در عمل از خود عمل دشوارتر است. نهضت امام حسین(ع) به دلیل خلوصی که داشت سالیان سال شعله ور تر می شود.
وی ادامه داد: نشانه انسان بااخلاص، رها بودن کارهای نیک او از گرو تحسین دیگران و رَستن از دام شهوت و کسب موقعیت اجتماعی است. در واقع، فرد مخلص، رضایت خداوند را بر رضایت دیگران ترجیح می دهد و بر این باور است که در دلِ عمل خالصانه، محبوبیت اجتماعی و عزت و کرامت نیز نهفته است. بنابراین، او از میان کارهای ریاورزانه که از او شخصیتی دروغین و لرزان در جامعه می سازد و کارهای خالصانه که شخصیتی راستین و استوار برای او رقم می زند، اعمال خالصانه را می پسندد و از ریاکاری ها روی برمی گرداند.
این استاد دانشگاه گفت: بندهایی از دعای عرفه، به اعتراف به لغزش ها و کاستی ها در پیشگاه خداوند اختصاص یافته است. این در حالی است که سیدالشهدا(ع) از نگاه ما شیعه، معصوم و پیراسته از هرگونه لغزش و کاستی است. بی‌گمان این بندهای دعا، آموزشی اخلاقی است که امام حسین(ع) برای آموزش پیروان خود، آن را در نیایش روز عرفه خویش آورده است. در مضامین زیارت جامعه کبیره، زیارت وارث و اربعین می خوانیم که خداوند شما را از نور آفرید و در عرش قرار داد. امام حسین(ع) در این فراز از دعای عرفه پاکسارانه به لغزش های خود اعتراف می کند که انسان را تامل وا می دارد.
وی ادامه داد: تقوا و پرهیزکاری، یکی دیگر از ویژگی های اخلاقی است که امام حسین(ع) آن را در دعای عرفه از خداوند درخواست می کند. از آن حضرت در این باره آمده است: «وَ اَسْعِدْنی بِتَقْویٰک؛ خدایا، مرا در اثر تقوا و پرهیزکاری، سعادت بخش». در اهمیت تقوا و پرهیزکاری همین بس که خداوند در قرآن کریم، آن را تنها معیار برای گرامی داشت خود از بندگان دانسته و در آیه ۱۳ سوره حجرات می فرماید: «إِنَّ أَکرَمَکمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکمْ؛ همانا گرامی ترین شما نزد خداوند، پرهیزکارترین شماست».
به گفته حجت الاسلام محمدی، یقین، یکی از درخواست های امام حسین(ع از خداوند در دعای عرفه است، که آن را این گونه در این دعا بیان می دارد: «اَللّهُمَّ اجْعَلْ یقینَ فی قَلْبی؛ خدایا، یقین را در قلب من قرار ده.» یکی از مهم ترین مصادیق یقین آن است که انسان به حُسن تدبیر الهی اعتماد و یقین داشته باشد.
پایان سخن اینکه امام حسین(ع) در فرازهای دعای عرفه نقشه راهی برای مخاطبین برای برقراری ارتباط با خداوند و رسیدن به نقطه اجابت گشوده است و انسان امروز می تواند با تمسک به این دعا آموزه های اخلاقی را در خود پرورش دهد.
نظر شما