«کیانوش معتقدی»، نویسنده و پژوهشگر هنر اسلامی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره رونق شمایل نگاری به عنوان هنر مردمی برخاسته از باورهای مردم در ایران گفت: شمایل نگاری مذهبی به خصوص با مضامین شیعی تقریبا از اوایل دوره صفوی یکی از موضوعات مهم در نقاشی ها و کتاب‌های ایران بود نمونه آنچه در کتاب های دوره شاه طهماسب می‌توان دید و کمی بعدتر از میانه دوره صفوی این شمایل نگاری‌های مذهبی وارد بناهای مذهبی و تزیینات بناها شدند و در واقع به گروه بسیار مهمی از نقاشی‌های دیواری در سراسر بقاع متبرکه ایران بدل شده است.
این نویسنده و پژوهشگر هنر اسلامی اظهار کرد: روند تحولات نقاشی و پرده های دیواری نقاشی مذهبی بعد از دوره صفوی نیز ادامه پیدا کرد و در شیراز شکوفا شد و در دوران قاجار به شکل فراگیری با حمایت دولت و به میزان اعتقادات مردم به اوج شکوفایی رسید؛ جامعه قاجار به هنرهای شیعی بسیار علاقمند بود و این هنرها در این دوران رشد و گسترش چشمگیری پیدا کرد و نمونه این نوع هنر دینی را می‌توان در بناهای مذهبی دوران قاجار مشاهده کرد.
کیانوش معتقدی با اشاره به گسترش پرده های درویشی و نقاشی قهوه خانه ای در دوران قاجار گفت: در کنار رشد نقاشی‌های مذهبی در ایران دوران قاجار پرده‌های درویشی حائز اهمیت است و قوی‌ترین نمونه‌هایی تاریخی از این پرده‌های درویشی در گنجینه کاخ گلستان موجود است به دوره «فتحلی شاه قاجار» برمی‌گردد؛ در بسیاری از پژوهش‌ها و کتاب‌ها نشان داده می‌شود که این پرده‌های درویشی مضامینی مرتبط با واقعه کربلا و امامان شیعه دارند مربوط به دوران صفوی بوده است اما بهترین نمونه پرده درویشی که من می‌شناسم مربوط به دوران فتحعلی شاه قاجار است.
این نویسنده و پژوهشگر هنر اسلامی تصریح کرد: پرده‌های نقاشی قهوه‌خانه‌ای و نقالی در دوره قاجار اهمیت بسیاری دارند و بخشی از حافظه تصویری ما ایرانیان بشمار می روند، در واقع این پرده های نقاشی برگرفته از نوع نگاه و اعتقادات شیعی ما به موضوع کربلا است.
کیانوش معتقدی با اشاره به ویژگی‌های پرده‌های نقاشی قهوه خانه‌ای با مضامین مذهبی در دوران قاجار اظهار کرد: پرده‌های نقاشی قهوه خانه‌ای حاوی تصاویر بدیع و جذابی هستند که توسط هنرمندان غیر آکادمیک در سطح جامعه و باهنر مردمی خلق شدند؛ پرده‌های درویشی دوران قاجار به لیل چند روایتی بودن دارای حائز اهمیت هستند و همین آنها را از روند نقاشی درباری دوران قاجار مجزا می‌کند.
وی یادآور شد: در دوران قاجار دو مسیر در نقاشی ایران داریم یکی مسیر هنر درباری و سلطنتی که در جای خودش فراگیر است و به طور موازی هنرهای عامیانه و مذهبی را در قالب پرده‌های درویشی داریم که این نوع هنر در بقاع متبرکه رشد و شکوفا می‌شوند؛ در واقع از دوران ناصری به بعد با توسعه تعزیه و برگزاری مراسم تعزیه خوانی استفاده از پرده‌های درویشی و مذهبی در شهرهای ایران بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد و این پرده‌ها بخشی مهمی از هنر عامیانه و مذهبی ایران عصر قاجار بشمار می روند.
این نویسنده و پژوهشگر هنر اسلامی اظهار کرد: پرده های نقاشی قهوه خانه‌ای در اواخر دوره قاجار کم کم رو به افول می‌روند اما در آغاز دوره پهلوی تعدادی از هنرمندان این کار را ادامه می‌دهند و به سراغ هنرمندان این مکتب می روند.
کیانوش معتقدی با اشاره به تلاش های هنرمندانی چون مارکو گریگوریان در دوره پهلوی برای رونق نقاشی قهوه خانه‌ای گفت: در دهه ۴۰ «مارکو گریگوریان» یکی از مهمترین هنرمندان نقاش نوگرای ایران با شناختی که از پرده‌های نقاشی قهوه هانه ای پیدا می‌کنند به سراغ آخرین هنرمندان نقاش این مکتب می‌رود و آنها را دوباره پیدا می‌کند و با حمایت از این نقاش‌های گمنام و باعث می شود که این نقاشی دوباره رونق پیدا کند. حمایت های این نقاش سبب می شود تا این هنرمندان سنت‌های گذشته خود که باز تولید مضامین عاشورایی بود ببپردازند و نقاشی قهوه‌خانه‌ای یکبار دیگر رونق دوباره پیدا کنند.
نظر شما