خوب و بد بلاگری

دکتر «حمید ضیایی پرور» مدرس دانشگاه و محقق و کارشناس فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان با بیان اینکه بنده از جمله افرادی هستم که فضای مجازی را فرصت می دانم گفت: چرا که فضای مجازی فرصت های خوبی برای کسب و کار، دانش، تکنولوژی و آموزش فراهم می کند؛ به بیان دیگر فرصت ها و بسترهای مفیدی که فضای مجازی، بلاک ها و پلتفرم ها در اختیار کاربران قرار می دهند اکثرا فرصت های مناسب و درستی می باشند.

کمتر از ۱۰ درصد از محتواهای فضای مجازی نامناسب است

وی با بیان اینکه میزان آسیب هایی که از فضای مجازی به کاربران و جامعه تحمیل می شود درصد بسیار اندکی است افزود: این مساله را مطالعات، پژوهش ها و داده کاوی ها هم نشان می دهد که کمتر از ۱۰ درصد از محتواهای فضای مجازی نامناسب است و ۹۰ درصد محتواهایی که در پلتفرم ها و فضای مجازی باری گذاری می شوند، محتواهای مربوط به آموزش، کسب و کار، معیشت، علم و دانش، مشاغل و بیزنس ها می شود و یا در ساده ترین حالت جنبه فان و سرگرمی دارند.

دکتر ضیایی پرور ادامه داد: دلیلش هم این است که رسانه های سنتی ما که وظیفه اصلی یشان سرگرم کردن مردم بوده؛ از این وظیفه و کارکرد خود غافل شده اند و جای آنها را رسانه های اجتماعی پر کرده است؛ و طبیعتا همان طور که در جامعه هم درصدی از تبهکاران، مجرمین، بزهکاران، جنایتکاران، قاتلان، دزدان و افراد فاسد وجود دارد در فضای مجازی هم هستند.

فضای مجازی آینه جامعه

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه فضای مجازی آینه جامعه است تصریح کرد: اگر در یک جامعه ای ۹۰ درصد افراد کار خود را انجام می دهند و فقط ۱۰ درصد خلافکار هستند، در فضای مجازی هم همین گونه است به بیان دیگر فضای مجازی شبیه حوزه رانندگی است، در رانندگی هم ۹۰ الی ۹۵ درصد از مردم، قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت می کنند و فقط ۵ درصد خلاف قانون عمل می کنند و جرایم مختلفی را هم مرتکب می شوند.

این کارشناس فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در ادامه خاطر نشان کرد: بنابراین در حوزه فضای مجازی و پلتفرم ها من قائل به این هستم که این فرصت هایی که این فضا برای جامعه ایجاد می کند؛ اگر به درستی استفاده، شناسایی و آموزش داده شود و سطح دانش، سواد رسانه ای و سواد فضای مجازی کاربران افزایش یابد و بتوانند درست را از نادرست تشخیص دهند، رفتار مناسب داشته باشند و باز انتشار و تولید محتوای مناسب داشته باشند، آسیب های آن بسیار کمتر خواهد بود؛ از جمله آسیب هایی که در حوزه سبک زندگی یا در حوزه رفتارهای اجتماعی و موارد دیگر وجود دارد.

ترویج فناوری هراسی در جامعه

دکتر ضیایی پرور با بیان اینکه متاسفانه در دو دهه گذشته، رویکرد حاکم بر حوزه سیاست گذاری و مدیریت فضای مجازی در کشور به سمت نگاه به آسیب های این فضا حرکت کرده و دائم مردم را از این فضا می ترسانند، اظهار کرد: در واقع نوعی «فناوری هراسی» ایجاد کرده اند و فضای مجازی را عاملی در طلاق و فروپاشی خانواده ها عنوان می کنند در حالی که ممکن است شما در دادسرای جرایم رایانه ای و دادسرای رسانه ای با هزاران قربانی و مالباخته مواجهه شوید؛ اما آن هزاران در مقابل میلیون ها نفر کاربری که دارند، از این فضا استفاده می کنند یک درصد هم نمی شود؛ آیا به دلیل این یک درصد باید کل این فضا فیلترشود، این کاملا دو دیدگاه و نگرش متفاوت نسبت به فضای مجازی است.

لزوم وضع مجازات های قانونی برای بزهکاران احتمالی فضای مجازی

وی ادامه داد: معتقدم برجسته سازی خطرات و آسیب های فضای مجازی فقط کار تئوریسین‌های  فیلترینگ، پارازیت، بگیر و ببند و مسدود سازی را تئوریزه می کند؛ در حالی که باید اقدامات ایجابی انجام دهیم، پلتفرم ملی راه اندازی کنیم، نحو کسب و کار درست را آموزش دهیم، سواد رسانه ای کاربران را تقویت کنیم؛ همچنین قوانین و مقررات درستی برای این حوزه وضع نماییم ضمن اینکه باید مجازات های قانونی درستی هم برای بزهکاران احتمالی این فضا پیش بینی شود. اما به این معنا نیست که بخواهیم کل این فضا را مسدود کنیم بلکه باید نگاه فرصت محور به فضای مجازی و همه پلتفرم ها داشته باشیم لذا اگر این طور باشد؛ قطعا بخش زیادی از مشکلات جمعی مطرح شده در این حوزه تا حد زیادی برطرف خواهد شد.

این محقق با اشاره به ارزیابی محتوای مطالب بلاگرها بیان کرد: بلاگرها همان وبلاگ نویسانی هستند که سابق فعالیت می کردند لذا با توجه به اینکه امروزه وبلاگ منسوخ شده؛ به همه آنهایی که در شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام، تویتیر و آپارات محتوا تولید می کنند، تسامحا بلاگر می گویند، در واقع بلاگر تولید کننده محتوا است، بخش عمده ای از محتواهایی که بلاگرها تولید می کنند، محتوای خوبی است، حتی فردی که آشپزی و رفتارهای اجتماعی را نشان می دهد. بنابراین کاربر براساس سلیقه خود، تنظیم می کند که از چه محتوایی استفاده نماید. چند سال پیش یک نماینده مجلس عنوان کرد که اینستاگرام پر از تصاویر مستهجن است، همان سال بنده مقاله ای نوشتم و گفتم آقای نماینده ولی من که در صفحه اینستاگرامی خود چنین مطالبی را مشاهده نمی کنم؛ اگر شما می بینید به دلیل این است که الگوریتم پلتفرم طوری است که شما هر چیزی را ببینیدبا توجه به سلیقه شما آن را تشخیص داده و همان آن را به شما نشان می دهد.

پلتفرم های اجتماعی نوعی فضای گفتمان عمومی است

دکتر حریرچی در ادامه گفت: بنابراین محیط پلتفرم های اجتماعی که حالا افراد و کاربران در آن تولید محتوا می کنند که اسمش را تسامحا بلاگرها هم می گویند: این هم آینه ای از اجتماع است و براساس نیازهای جامعه این محتواها تولید می شوند، اگر یکی می شود، سلبریتی های فول انسر یا کاربر میلیونی، معنایش این است که مخاطب در آن حوزه نیاز به اطلاعات داشته و رسانه های دیگر نتوانستند آن را پر کنند، این را هم بنده کاملا فرصت می دانم و خیلی از این محتواهایی که در این شبکه ها تولید می شوند، مفید است و بسیاری از افراد از این ظرفیت برای توسعه آموزش های فرهنگی و فرهنگ سازی در همه زمینه ها استفاده می کنند؛ حتی فرهنگ و رفتارهای اجتماعی مردم به این معنا که فردی راجع به سبک رانندگی می نوسید، فردی راجع به محیط زیست و بلاگری هم در خصوص رفتارهای اجتماعی نادرست ارایه مطلب می کند؛ در واقع مردم  یکدیگر را نقد می کنند، بنابراین فضای پلتفرم های اجتماعی و بلاگ ها به نوعی یک فضای گفتمان عمومی محسوب می شود که این گفتمان عمومی بین خود مردم صورت می گیرد.

دخالت بیش از حد حاکمیت در فضای مجازی  به ضرر جامعه 

این کارشناس فضای مجازی و شبکه های اجتماعی  اظهار کرد: در تمام دنیا، دولت ها و حاکمیت ها تمایل ورود به این حوزه را دارند، هر کسی می خواهد این فرایند را تحت کنترل، تنظیم گری و سیاست گذاری خود قرار دهد تا هیچ حرفی بدون رعایت ملاحظات حکومت در آن فضاها منتشر نشود؛ فرقی هم نمی کند آن حکومت، حکومت کمونیستی باشد، حکومت کاپیتالیستی باشد یا حکومت غربی، شرقی و مذهبی، معمولا همه حکومت های دوست دارند در این فضاها دخالت کنند. کما اینکه در جریان سال ۲۰۲۰  هم حتی ترامپ می خواست توییتر را محدود کند، اما مردم مقاومت کردند. در واقع در تمام دنیا این رویکرد و گرایش وجود دارد اما چیزی که من در این فضا می بینیم، دخالت بیش از حد حاکمیت و دولت و اعمال تدابیری است که در نهایت به ضرر جامعه و مردم تمام شده است.

کاربران بالای ۵۰۰ هزار فالوور مشمول مالیات می شوند

وی با اشاره در آمد بلاگرها بیان کرد: تنها آمار رسمی منتشر شده، توسط رئیس سازمان مالیاتی کشور در سال گذشته بود که اعلام کرد: کاربران بالای ۵۰۰ هزار فالوور (بلاگرهایی که بیش از ۵۰۰ هزار فالوور دارند) مشمول مالیات می شوند. سپس گفتند: تعداد این بلاگرها در کشور دو یا سه هزار نفر است که مالیاتشان بالغ بر چند همت می شود. در مورد پلتفرم های ایرانی هم گفته اند: ما هیچ بلاگری که بالای ۵۰۰ هزار در پلتفرم های ایرانی فالور داشته باشد، شناسایی نکردیم، در واقع این نشان می دهد که پلتفرم های داخلی، کانال ها و پیج هایی با کابران زیر ۵۰۰ هزار دارند. بنابراین می شود گفت: اگرچه اینها حالت پیام رسانی دارند، ولی نتوانستند نقش رسانه اجتماعی را ایفاء کنند.

شیوه نظارت بر بلاگرها

وی با بیان اینکه مدل نظارت بر بلاگرها به چند شیوه صورت می گیرد خاطر نشان کرد: یک شیوه نظارت، مدل ترم آپ کاندیشن یا ترم آپ سرویسی است که خود پلتفرم ها دارند به این معنا که وقتی تلگرام یا اینستاگرام را ریجستری می کنید؛ یک سری قوانین و مقررات را برای بلاگرها تعیین می کند که باید آن را امضاء کنند مثلا می گوید: محتوای خشونت آمیز، قتل، مواد مخدر، اعتیاد، پرونو گرافی کودکان و تبعیض نژادی را نباید نشان دهید یا ترویج نمایید بر همین اساس اگر فردی از این مقررات تخطی نماید در واقع توسط خود آن سکو یا پلتفرم، محدود، مسدود و یا تعلیق می شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه کنترل دوم توسط نیروی انسانی، کنترلرهای خود پلتفرم ها صورت می گیرد افزود: هر پلتفرمی در دنیا چندین هزار کنترلر دارد که در کشورهای و زبان های مختلف این کنترلرها محتوای بلاک ها را بر اساس آن کنترل می کنند.

۵۰۰۰ نفر جزو کنترلرهای آپارات در ایران هستند

وی شیوه سوم کنترل بر بلاگرها را هوش مصنوعی عنوان کرد و گفت: به این معنا که الگوریتم های هوش مصنوعی را توسعه دادند و اگر محتوایی بر خلاف ترم آپ سرویس آنها باشد، هوش مصنوعی آن را مسدود می کند. در حال حاضر پلتفرم های ایرانی هم این را دارند مثلا آپارات به عنوان یکی از بزرگترین شبکه های اجتماعی ایران، هوش مصنوعی دارد که کنترل می کند. طبق گزارش ها بیش از ۵ هزار نفر هم جزو کنترلرهای آپارات در ایران هستند که همکاری می کنند، حق الزحمه دریافت می کنند و محتوای آپارات را تحت کنترل دارند و اگر محتوای نامناسبی هم باشد مسدود می کنند.

دکتر ضیایی پرور با بیان اینکه در مورد پیام رسان های ایرانی هیچ اطلاعی نداریم اظهار کرد: اما در مورد فیسبوک چندین آمار منتشر شد. ۴۵ هزار تا کنترلرهای فیسبوک در دنیا هستند که هر کدام از پلتفرم هایش، کنترل لرهای مخصوص خود را دارند؛ در واقع این گونه نیست که رها شده باشند. اینها مکانیزم های داخلی خود را دارند، ولی اینکه کنترل از سمت حکومت ها صورت بگیرد، معمولا از طریق مقررات گذاری و جریمه ها، مخصوصا راجع به نقض حریم خصوصی به ویژه اتحادیه اروپا مقررات سفت و سختی دارد.