«عبدالرسول وطن‌دوست»، مشاور امور بین‌الملل معاون میراث فرهنگی و عضو هیأت ثبت جهانی پرونده هگمتانه در یونسکو در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره ثبت جهانی هگمتانه و مسئولیت آفرینی این ثبت در حفاظت از این میراث ملموس فرهنگی برای مردم و دولت گفت: موضوع حفاظت از میراث فرهنگی برخلاف آنچه برخی ها می پندارند، یک کار ملی است. اگر ما این گونه بنگریم که متولی این امر تنها وزارت میراث فرهنگی و گردشگری است، قطعا به توفیقی دست نمی یابیم. در دنیا کشورهایی در حوزه حفاظت از میراث فرهنگی موفق بوده اند که آن را به مردم سپرده اند؛ البته مراد از مردم هم مردم عادی و هم بخش خصوصی است. ما در ۱۰۰ سال گذشته به عرصه میراث فرهنگی نگاه دولتی داشته ایم در صورتی که این مهم یک امر ملی است. مسئولیت حفاظت از میراث فرهنگی بر عهده تمام اقشار جامعه است و وظایفه دستگاه های دولتی نظارت، هدایت، برنامه ریزی و ارایه دستورالعمل در این خصوص است.
عرصه میراث فرهنگی تنها جایی که در آن رقیب نداریم
مشاور امور بین‌الملل معاون میراث فرهنگی با اشاره به تاریخ ثبت میراث فرهنگی اظهار کرد: ثبت میراث فرهنگی از ۱۳۰۷ در ایران آغاز شد. در آن سال کتابی با حدود ۲۰۰ اثر در این زمینه منتشر شد. ثبت آثار میراث فرهنگی به منظور اعمال رعایت قوانین، روش های حفاظت و معرفی آن به عنوان یک ثروت انجام می شود. در اروپا برخی اشخاص با عبارت میراث فرهنگی موافق نیستند و آن را دارایی، ثروت و یا سرمایه فرهنگی می نامند. این ثروت نه تنها تمام شدنی نیست بلکه هرچه می گذرد، ارزش بیشتری می یابد. ما اگر بخواهیم در هر عرصه ای از جمله خودروسازی قدم برداریم باید با رقبای زیادی به رقابت بپردازیم در صورتی که تنها جایی که در آن رقیب نداریم، عرصه میراث فرهنگی است.
میراث فرهنگی ایران نقش اساسی در توسعه پایدار دارد
وطن‌دوست با اشاره به نقش میراث فرهنگی در توسعه پایدار گفت: اگر ما متوجه این امر شویم که میراث فرهنگی ایران یکتا و دارای ارزش افزوده بسیار است و نقش اساسی در توسعه پایدار کشور دارد، آنگاه همگی دودستی مراقب عدم از دست رفتن آن خواهیم بود، یعنی همان قدر که مراقب لوازم شخصی خود از جمله خودروی خود هستیم بیشتر از آن مراقب میراث ملی خود خواهیم بود چرا که در زندگی، تربیت فرزندان و آینده کشور نقش دارد. باید چنین ذهنیتی را در کشور ایجاد کرد.
آمدن میراث فرهنگی به عنوان سرفصل در برنامه هفتم توسعه اقدام مهمی
مشاور امور بین‌الملل معاون میراث فرهنگی درباره مغفول ماندن اهمیت میراث فرهنگی در برنامه ریزی های کلان کشور توضیح داد: توجه به میراث فرهنگی در کشور بهتر شده است و از سال ۱۳۵۱ تا به امروز ما در حوزه حفاظت رشد بسیار خوبی داشته ایم. کشور ما در حال حاضر جزو کشورهای استثنایی در دنیا در این زمینه است و رشته حفاظت از میراث فرهنگی در سطوح کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در ۱۲ دانشگاه تدریس می شود. از سال ۵۶ تاکنون حدود ۴ هزار کارشناس میراث فرهنگی تربیت شده است، اما متاسفانه تنها حدود ۲۰۰ نفر از آنها در این حوزه مشغول به فعالیت هستند. دلیل امر عدم فراهم کردن زیرساخت ها و ظرفیت های لازم برای حضور آنها در این عرصه است. ما نه بخش خصوصی را تقویت کردیم، نه امکانات به آنها دادیم و نه روش های اجرایی درستی در این زمینه اعمال کردیم. آقای دارابی در سخنان خود بیان کردند که برای نخستین بار در برنامه هفتم میراث فرهنگی یکی از سرفصل های کار است؛ این مسئله مهمی است چرا که پس از سال ها که میراث فرهنگی در دولت جایی نداشت الان به جایی رسیده که برای آن سرفصل تعیین می کنند. این امر یک فرآیند طولانی است.
وی تصریح کرد: میراث فرهنگی در کشورهایی نظیر ایتالیا، یونان، اسپانیا به عنوان سرمایه نقش بسیار مهمی در توسعه آنها دارد. در ایتالیا در ۱۰۰ سال گذشته بخش عمده ای از شهرها را خراب کردند و در یونان بسیاری از آثار برجسته به موزه های دیگر کشورها برده است. نمی توان به مسئولان کشورها در این زمینه خرده گرفت چرا که این امر فرآیندی زمان بر است و برای موفقیت در آن به آموزش نیازمندیم.
لزوم آغاز آموزش حفاظت از میراث فرهنگی از کودکستان
وطن‌دوست با تاکید بر آموزش حفاظت از میراث فرهنگی در همه مقاطع تحصیلی گفت: آموزش حفاظت از میراث فرهنگی باید از کودکستان آغاز شود و در دبستان، دبیرستان و دانشگاه ادامه یابد. ما در رشته پزشکی خود میراث فرهنگی را تدریس نمی کنیم یا در رشته شیمی از میراث فرهنگی، زکریای رازی و ابوریحان بیرونی هیچ سخنی نمی گوییم. وقتی میراث فرهنگی به عنوان یک سرمایه در کشور فهم شد آنگاه در تمام نظام آموزشی کشور، در آموزش و پرورش و در دانشگاه ها باید راه بیفتد.
نظر شما