به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، همایش ملی روز جهانی پیشگیری از خودکشی با همکاری مشترک سازمان امور اجتماعی و موسسه خانواده اسلامی و تربیتی خاتم با همراهی دستگاه های اجرایی و تشکل های مردمی از سراسر کشور امروز دوشنبه ۱۹ شهریور در سالن اجتماعات وزارت کشور برگزار شد.
بنا بر این گزارش، دکتر «محمد عباسی»، رییس سازمان امور اجتماعی با بیان اینکه یکی از موضوعات مهم در ایران سلامت اجتماعی است گفت: به همین دلیل لازم بود این همایش برگزار شود. در اینجا گرد هم آمدیم تا عزم خود را جزم کنیم تا بتوانیم این اسیب اجتماعی را کاهش دهیم.
وی با بیان اینکه وزارت کشور و سازمان اجتماعی متولی برگزاری همایش ملی پیشگیری از خودکشی است اظهار کرد: سوال اینجاست که شرایط آسیب های اجتماعی در کشور چکونه است. در طول تاریخ آسیب های اجتماعی با بشر همراه بوده و هیچ بخشی از زندگی بشر بدون آسیب های اجتماعی نبوده است. انسان جایزالخطا نیست بلکه ممکن الخطا است و ممکن است جامعه آسیب ببیند وانسان به خود اسیب برساند که این مساله به مبانی فکری و جغرافیای اجتماعی و شرایط زندگی بر می گردد.
وی تصریح کرد: تفاوت انسان و فرشته این است که فرشتگان در خط ایستاده اند و تخلف ندارند اما انسان آزاد است و می تواند مرتکب خطا و خلاف شود و اگر راه درست را در پیش بگیرد ارزشمند است. فلسفه حضور انبیاء هم هدایت انسان ها می باشد و شاخص های صحیح را انبیاء به بشر معرفی می کنند. پس شرافت انسان به این است که در مخاطرات اجتماعی و اصطکاک زندگی با کمک راهنماهای بزرگ درست حرکت کنند و دستور العمل های سلامت جسم و روح را رعایت کنند و اگر اینها مراعات نشوند آسیب اجتماعی رخ می دهد.
عباسی خاطر نشان کرد: برخی با نداری و برخی با ثروت زیاد به پوچی می رسند و افرادی که برای هر موضوع کوچککی تا آوری خود را از دست می دهند و به سمت این آسیب می روند، از سوی دیگر رابطه معناداری بین زندگی صنعتی، فشارهای روانی و مشکلات روانی با خودکشی وجود دارد که برخی از این فشارها در کشورهای کمتر توسعه یافته وجود دارد.
رییس سازمان امور اجتماعی تصریح کرد: پیش بینی این عارضه در کاهش این آسیب موثر است؛ چرا که افرادی که خودکشی می کنند که قبلا به آن فکر کرده اند و پیش زمینه دارند. پس اگر افرادی را که پیش زمینه گرایش به خودکشی دارند، شناسایی و به آنها کمک کنیم. شاهد کاهش این آسیب خواهیم بود. بنا داریم کار دسنه بندی شده، عالمانه و منظمی را انجام دهیم و عوامل تعیین کننده در خودکشی مانند سن و جنس را بررسی نماییم، در این میان خانواده و ناپایداری خانواده از عوامل موثر در این آسیب است.
عباسی با بیان اینکه طلاق در اعتیاد تاثیر دارد، گفت: برنامه های ما باید جامع نگر باشد؛ بر همین اساس نیاز است که همه دستگاه های متولی به وظایف خود در زمینه خودکشی عمل کنند. وی با اشاره به تاکیدات اسلام در خودکشی تصریح کرد: امام صادق (ع) فرمودند: هر کس خود را از روی عمد بکشد برای اوست آتش پایدار دوزخ. ممکن است مومن به هر بلایی دچار شود و یا با هر عارضه ای از دنیا برود اما کسی حق ندارد به این ودیعه الهی دست بزند.
جهل یکی از دلایل مهم خودکشی
عباسی با بیان اینکه جهل یکی از دلایل مهم خودکشی است، بیان کرد: انسان باید محورهای شادی و نشاط و امید به زندگی را بشناسد. خودکشی در تمام ادیان مورد نکوهش قرار گرفته است. این مساله در تمام کشورهای دنیا وجود دارد اما ما باید به گونه ای عمل کنیم که در این زمینه از معدود کشورها در سطح جهان باشیم. ما در حوزه خودکشی نیاز به برنامه های مدون با همکاری دستگاه های مختلف داریم. افراد فعال در این حوزه باید ضمن اینکه متخصص و حاذق باشند، انگیزه انسانی و اعتقادی هم برای انجام چنین اموری داشته باشند. هرچند کشور ما در زمینه خودکشی از شرایط بهتری نسبت به کشورهای دیگر برخوردار است اما همین مقدار هم زیبنده کشور انقلابی و اسلامی ما نیست.
کاهش خودکشی نیازمند تقسیم کار ملی و نهضت ملی
رییس سازمان امور اجتماعی با بیان اینکه ما برای کاهش خودکشی در کشور به یک تقسیم کار ملی و نهضت ملی نیاز داریم، افزود: برای این امر مهم باید همه دستگاه های متولی به میدان بیایند و در خط مقدم این کار انسانی شما همکاران قرار دارید؛ چون نجات انسان ارزشمند است و از لحاظ روحی و روانی بسیار تاثیرگذار می باشد.
همچنین، در این همایش، دکتر «حسین فرشیدی»، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز گفت: همان طور که آقای عباسی رییس سازمان امور اجتماعی اشاره کردند، وظیفه مهم ما ایجاد امید در جامعه است. اگر ما امیدی به فردا نداشته باشیم خودکشی لاجرم رخ می دهد، بنابراین امید به هر شکلی باید در هر رسته شغلی و اجتماعی ایجاد شود. با توجه به مسئولیتی که آقای عباسی در این چند سال در سازمان امور اجتماعی بر عهده داشتند، اقدامات بسیار خوبی در حوزه خودکشی صورت گرفته است که ثمرات آن را در آینده ای نزدیک شاهد خواهیم بود.
وی در ادامه تصریح کرد: اینکه چرا سازمان بهداشت جهانی امروز را به عنوان روز پیشگیری از خودکشی نامیده است به دلیل آمار بالای مرگ و میر در این حوزه می باشد. بیش از ۲۰ سال است که برنامه های متفاوتی در سطح جهان در حوزه پیشگیری از خودکشی برگزار می شود. همچنین هر ساله یک موضوع را به عنوان شعار انتخاب می کنند.
خودکشی بیش از ۷۰۰ هزار نفر سالانه در سطح جهان
فرشیدی با بیان اینکه طبق اعلام سازمان ملل سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر در سطح جهان خودکشی می کنند، بیان کرد: عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و بیولوژیکی نقش بسزایی در این زمینه دارد؛ بنابراین باید همه مسایلی که منجر به ایجاد تفکر خودکشی در فرد می شود؛ مورد بررسی قرار گیرد تا بتوانیم پیشگیری های لازم را انجام دهیم.
خودکشی بین ۱۵ تا ۲۹ سال، سومین عامل مرگ و میر در سطح جهان
معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خاطرنشان کرد: متاسفانه خودکشی بین ۱۵ تا ۲۹ سال، سومین عامل مرگ و میر در سطح جهان است.
وی در ادامه تصریح کرد: اگر یک خودکشی تعریف شده ای داشته باشیم، این مشوقی برای خودکشی های دیگر است لذا نحوه انعکاس موارد خودکشی در مدیا نیاز به یک کار بزرگ روانشناسانه و علمی دارد؛ ضمن اینکه خودکشی قبلی نیز می تواند برای خودکشی بعدی مشکلاتی ایجاد کند لذا عمده خودکشی ها در این رنج سنی در کشورهایی رخ می دهد که درآمد کم و جمعیت بالایی دارند.
خودکشی در کشورهای اسلامی پایین است
فرشیدی ابراز کرد: در کشورهای اسلامی عمدتا اقدام به خودکشی پایین تر از کشورهایی است که از نظر صنعتی شرایط بهتری دارند که یکی از دلایل پایین بودن خودکشی در این کشورها، فرهنگ اسلامی آن جوامع می باشد اما نکته قابل توجه اینجاست که متاسفانه سرعت تغییر شیوه زندگی در کشورهای اسلامی هم تغییر یافته و به سمت کشورهای غربی پیش می رود.
وی با اشاره به ورود فرهنگ غرب به نظام آموزشی کشورمان افزود: اگر آموزه های فرهنگ غرب وارد کشور ما شود، مسایل و مشکلات زیادی را به همراه خواهد داشت؛ بنابراین نیاز است مسئولان نگاه ویژه ای به این مسئله داشته باشند و برای ایجاد امید به جامعه مبادرت بورزند.
روایت های خودکشی را عوض کنیم
معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افزود: سازمان بهداشت جهانی هر ساله شعارهای مختلفی برای روز جهانی پیشگیری از خودکشی ارایه می دهد که مهمترین بخشش این است که حتما فرصتی برای گفتمان با افرادی که قصد خودکشی دارند، ایجاد شود که این کار به وسیله ارایه مشاوره به افراد صورت می گیرد؛ بنابراین شعار روز جهانی پیشگیری از خودکشی سال ۲۰۲۴ این است که باید روایت های خودکشی را عوض کنیم.
وی با بیان اینکه برنامه ریزی یکی از راه های کاهش خودکشی در جامعه می باشد، افزود: اگر ما برای روزهای آتی برنامه نداشته باشیم، امیدی هم به آینده نخواهیم داشت؛ بنابراین القای امید واقعی در جامعه بسیار مهم و ضروری است.
وی با بیان اینکه طبق اعلام بهداشت جهانی، آمار خودکشی در سطح جهان رو به افزایش است، بیان کرد: میزان خودکشی در بخش خاصی از پزشکان (پزشک عمومی و متخصص بیهوشی) بیشتر از نرم آن در سطح جهان است که همین نرم را ما در ایران هم داریم؛ برخی از کشورها (فنلاند) توانستند آمار خودکشی خودشان را در یک رنج ثابت نگه دارند.
لزوم ترویج فضای امید در جامعه برای پیشگیری از خودکشی
وی بر لزوم ترویج فضای امید در جامعه برای پیشگیری از خودکشی تاکید کرد و افزود: ضمن اینکه یک فکر اساسی هم باید برای کنترل فضای مجازی صورت بگیرد. فرشیدی همچنین بر لزوم تقویت خانواده در پیشگیری از خودکشی تاکید کرد و افزود: تقویت فرهنگ غنی اسلامی نقش مهمی در پیشگیری از خودکشی در جامعه دارد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به برخی از اقدامات جهانی در پیشگیری از خودکشی اظهار کرد: محدود کردن دسترسی به وسایل خودکشی (اسلحه گرم و داروهای خاص)، تعامل با رسانه ها برای گزارش مسئولانه خودکشی، پرورش مهارت های زندگی اجتماعی عاطفی در نوجوانان، شناسایی، ارزیابی، مدیریت و پیگیری هر فردی که تحت تاثیر رفتارهای خودکشی قرار گرفته است از جمله برنامه های جهانی در جهت پیشگیری از خودکشی در سطح جهان می باشند.
وی استیگما را یکی از چالش ها و موانع پیشگیری از خودکشی عنوان کرد و افزود: انگ به ویژه در اختلالات روانی و خودکشی به این معناست که بسیاری از افرادی که به فکر خودکشی هستند یا اقدام به خودکشی کرده اند به دنبال کمک نیستند و بنابراین کمک مورد نیاز خود را دریافت نمی کنند لذا افزایش آگاهی جامعه و شکستن تابو برای کشورها مهم است تا در پیشگیری از خودکشی پیشرفت کنند.
وی با اشاره به برنامه ملی پیشگیری از خودکشی خاطرنشان کرد: این برنامه فعالیت های پیشگیری از خودکشی را توسعه و ترویج می دهد. آگاهی جامعه و ظرفیت پاسخگویی به خودکشی و سایر موضوعات مرتبط را ارتقا می دهد و به تمامی افراد در معرض خطر یا اقدام کننده به خودکشی خدمات ارایه می دهد.
وی با بیان اینکه یکی از برنامه های مهم ما ساماندهی اخبار و محتواهای انتشار یافته مرتبط با خودکشی در رسانه ها و محصولات فرهنگی است، افزود: از دیگر برنامه های ما این است که انعکاس اخبار و محتواهای انتشار یافته مرتبط با خودکشی در رسانه های رسمی را استانداردسازی کنیم و دسترسی به اخبار و مطالب غیر مجاز پیرامون رفتارهای خودکشی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را کاهش دهیم.
فرشیدی توانمندسازی جمعیت عمومی و افزایش آگاهی پیرامون خودکشی و ارتقای کمی و کیفی خدمات ارایه شده به افراد در معرض خطر و اقدام کننده به خودکشی را از دیگر برنامه های وزارت بهداشت در جهت پیشگیری و کاهش خودکشی در جامعه برشمرد.
بنا بر این گزارش، خانم دکتر موسوی، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز در این نشست با بیان اینکه آسیب های اجتماعی چندجانبه است، گفت: اما در برنامه ریزی ها به همه ابعاد آسیب های اجتماعی توجه نمی شود. خودکشی هم مانند همین مسئله است. بر همین اساس نیاز است همه جامعه شناسان و روانشناسان در بخش خودکشی به سطوح مختلف آن توجه نموده و متناسب با آن برنامه مدون تدوین کنند.
تاثیر مستقیم شکاف طبقاتی در خودکشی و آسیب های اجتماعی
وی با بیان اینکه خودکشی را باید در زمینه های مختلف فرهنگی، دینی، سطح خرد و فردی مورد بررسی قرار داد، تصریح کرد: همچنین در سطح سیاست گزاری هم باید به این مسئله توجه داشته باشیم. افزایش شکاف طبقاتی تاثیر مستقیمی در خودکشی و آسیب های اجتماعی دارد، ضمن اینکه فقر مالی و فقر فرهنگی نیز در خودکشی افراد جامعه تاثیرگذار است.
موسوی با اشاره به نقش مهم محل کار در خودکشی افراد تاکید کرد: شاید شما بگویید محل کار چه تاثیری می تواند در خودکشی افراد داشته باشد اما این یک واقعیت است، برخی از محیط های کاری تشدیدکننده خودکشی افراد می باشند.
وی بر لزوم توجه به سطوح نظام آموزشی افراد تاکید کرد و گفت: دسترسی به آموزش های سطوح بالا برای همه افراد جامعه مهم است و نقش مهمی در کاهش خودکشی دارد ولی آیا اکنون نظام آموزشی ما عادلانه است؛ بنابراین بالا نبردن سطح آموزشی می تواند به بی عدالتی آموزشی دامن بزند؛ لذا نیاز است به این مسئله مهم توجه شود.
معاونت سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه سلامت اجتماعی یکی از زیرشاخص های عدالت اجتماعی محسوب می شود، بیان کرد: یکی از زیرمجموعه های شاخص های عدالت اجتماعی مراودات است. ما باید مراقب مراوده های خود با دیگران باشیم؛ این در حالی است که هیچ زمانی این مسئله مورد توجه قرار نگرفته است؛ ولی بسیار مهم است؛ چرا که بسیاری از مراوده های بین افراد منجر به خودکشی شده است؛ بنابراین نیاز است در بحث عدالت اجتماعی نگاه خود را عمیق تر کنیم.
وی در ادامه افزود: بدون توجه به این ابعاد سه گانه یعنی زیرشاخص های بهزیستی، اجتماعی و فضل اجتماعی، نمی توانیم کاری از پیش ببریم؛ در این صورت است که می توانیم مدعی انجام اقدامات اثرگذار در سال های آتی باشیم.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: بخش عمده خودکشی ها زمانی رخ می دهد که افراد به ناامیدی و پوچی می رسند؛ بنابراین شرایط جامعه را به گونه ای باید اصلاح کنیم که امید به زندگی افراد افزایش یابد.
موسوی با بیان اینکه احساس دوستی و همبستگی، احساس ارزشمندی اجتماعی و رضایت از محیط زندگی نقش مهمی در کاهش خودکشی دارند، اظهار کرد: همچنین انسجام فرهنگی بالا در جوامع محلی با فشار اجتماعی سنت های طایفه ای همراه است که میزان بالای شدت مجازات برخی تخلفات و پیامدهای تحقیر و شرمساری را به همراه دارد. بروز رفتارهای خودکشانه به عنوان نوعی ترمیم موقعیت یا اعتراض به روندهای جاری است.
وی با اشاره به درجه انسجام فرهنگی تصریح کرد: فقدان اجماع، چند پارگی فرهنگی موید انسجام ضعیف فرهنگی است. در چنین وضعیتی افراد احساس تعلق و دسترسی به همه عناصر فرهنگی جامعه را ندارند اما نظام های فرهنگی منسجمی در گروه های غیر رسمی می توان دید. انسجام فرهنگی نقش سپر حفاظت از فرد در برابر ناهنجاری دارد.
وی با اشاره به احساس آنومی در خودکشی افزود: احساس آنومی حالتی ذهنی از بی هنجاری است که احساس بریدگی از اجتماع، ناامیدی، بیگانگی از نهادهای اجتماعی و احساس بی قدرتی را دربر می گیرد. آنومی می تواند حاصل شکافی باشد که بین اهداف و دست یابی به اهداف فرهنگی پدید می آید.
وی بر لزوم مهارت آموزی جوانان و نوجوانان تاکید کرد و افزود: متاسفانه در چند سال اخیر درس خواندن برای جوانان و نوجوانان بسیار مهم شده است در حالی که در کنار تحصیل، مهارت آموزی نیز بسیار مهم و ضروری است. اگر قرار است کاهشی در خودکشی رخ دهد، باید هم آموزش های خانوادگی و هم آموزش های فردی افراد تقویت شود.
جای خالی نهادهای فرهنگی و رسانه های ما در کارگروه های آسیب های اجتماعی
فرشیدی گفت: معمولا جای نهادهای فرهنگی و رسانه های ما در کارگروه های آسیب های اجتماعی خالی است در حالی که این قشر نقش مهمی در فرهنگ سازی دارند.
نظر شما