اخلاق و ارزش‌ها در سینما باید بازیابی شود

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری شبستان: از «کت جادویی» تا «همسایه‌ها» تا «فرار بزرگ» تا «صاحبدلان» و ... در قاب تلویزیون و چه بسیار آثار دیگر در ژانرهای مختلف در سینما مثل «روز سوم»، «خوابگاه دختران»، «توفیق اجباری» و ...؛ مساله اینجاست که در همه این فیلم‌ها رگه‌هایی از ارزش و اخلاق را می‌بینیم، در هرحال برای کارگردانی چون «محمدحسین لطیفی» این مساله از اهمیت بسزایی برخوردار است که ارزش‌های انسانی و اخلاقیات را در آثار خود حفظ کند، حتی حضور اماکن مذهبی مثل مسجد در آثار او دیده می‌شود.

بر آن شدیم با این تهیه‌کننده و کارگردان توانمند گفت‌وگویی داشته باشیم و در مورد دغدغه‌هایش در حوزه دین، اخلاق و فرهنگ گپ و گفتی داشته باشیم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید:

«محمدحسین لطیفی» در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار شبستان، با بیان اینکه فیلمساز از جامعه متاثر است و متقابلا جامعه نیز از فیلمساز تاثیر می‌پذیرد، اظهار کرد: البته اکنون شرایط به گونه‌ای شکل گرفته که گویا بیشتر این فیلمساز است که از جامعه متاثر می‌شود به بیان دیگر اگر جامعه ما هر روز مسیری را طی می‌کند که عاری از روابط عاطفی واقعی و رنگ خدا در زندگی است و به تدریج فیلم‌ها نیز به سمت و سویی می‌روند که همین مسایل را در قاب داستان‌های مختلف به بونه نقد بکشانند یا هر هنرمندی بنابر سلیقه خودش به نوعی مساله را بیان کند.

این کارگردان ادامه داد: اما راست‌اش را بخواهید اگر هنوز من و امثال من در فیلم‌هایمان به موضوعات اخلاقی اهمیت می‌دهیم و این ارزش‌ها را مدام در آثار خود بازیافت می‌کنیم دلیل‌اش آن است که می‌خواهیم در این خانه که همان جامعه ما محسوب می‌شود تاثیر بگذاریم و از آنچه که هویت و فرهنگ ما را شکل می‌دهد صیانت کنیم، من همواره به دوستانم می‌گویم که بسیاری از موضوعات و مولفه‌ها تا در جان فیلمساز ننشیند به دل مخاطب نیز راه پیدا نمی‌کند.

وی افزود: برای مثال ممکن است در جامعه یک سِری جوان باشند که حق‌طلبی‌های ناآگاهانه و بعضا دور از انصاف داشته باشند اما واقعیت آن است که در برخی از همین فیلم‌هایی که امروزه ساخته و به خورد مخاطب داده می‌شود ارزش‌ها به مخاطب جوان منتقل نشده و به عنوان نمونه احترام به پدر و مادر نادیده گرفته می شود، برای شخص من این موارد خط قرمز است و همیشه می گویم باید جوان با دیدن فیلم من متوجه شود که این احترام را باید نگه داشت؛ بنابراین هیچ وقت در فیلم‌هایم به آسیب‌های اجتماعی از این منظر نگاه نمی‌کنم که جامعه ما به این مشکل برخورده است و من هم باید بپذیریم و در فیلم‌ام به نمایش بگذارم و تمام!  

این هنرمند تصریح کرد: من معتقدم که اتفاقا به عنوان یک فیلمساز باید به جامعه خط بدهم و بگویم اگر جامعه و جوان به این نقطه رسیده که بی‌احترامی به والدین و خانواده می‌کند به جایگاه و نتیجه‌گیری اشتباهی رسیده است، اتفاقا فیلم من باید او را به سمت لطافت و مهربانی و دلسوزی با خانواده به ویژه والدین سوق دهد؛ هرچند که برخی ممکن است بگویند این سخنان به معنای آن است که من می‌خواهم در سطح متوسط جامعه کار کنم اما چنین نیست؛ همه این موارد و نوع نگاه به همان مساله نخست یعنی دغدغه‌های فیلمساز باز میگردد که در ابتدا به آن اشاره کردم.

وی ادامه داد: نمی شود به فیلمساز گفت چه طور عمل کن اما می‌شود گفت که کمی منصف عمل کن؛ یعنی ما به عنوان یک فیلمساز و هنرمند باید بدانیم همان‌طور که ما از جامعه برای انتخاب سوژه فیلم‌هایمان تاثیر می‌گیریم مردم نیز از آثار ما متاثر خواهند شد، با این طرز فکر به تدریج ارزش‌هایی که از جامعه رخت بر بسته زنده می‌شوند چراکه ما این ارزش‌ها و زیبایی‌ها را در قالب کار هنری و فیلم به مردم یادآوری می‌کنیم.

لطیفی گفت: مثلا ممکن است من در شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام حضور داشته باشم و پُست‌های مختلف را هم ببینم، قطعا مواردی مرا جذب می‌کند که رگه‌هایی از محبت و مهربانی داشته باشند و اصلا انتخاب‌ام هم این پُست‌ها است، این مولفه‌ها همواره انتخاب من هستند، فیلم‌ساز نیز شرایطی مشابه دارد و تنها یک وجه کارش جامعه است، البته خودش هم می‌تواند به این جامعه جهت بدهد، اگر ما بخواهیم شرایط کنونی را از جنبه موضوعی در سینما ادامه بدهیم و از بین همه مسایل موجود در جامعه فقط موارد خاصی را انتخاب کنیم چیزی نمی‌گذرد که در چند سال آینده با سقوط کامل ارزش ها مواجه شویم چراکه فقط آسیب‌ها را بیان کردیم و هرگز گریزی به جنبه‌های مثبت زندگی در اجتماع نزده و ارزش‌ها را حفظ نکرده ایم.

کارگردان فیلم روز سوم خاطر نشان کرد: به همین دلیل است که من در فیلم‌هایم همواره حتی اگر آسیب‌های اجتماعی را مطرح کرده باشم سعی‌ام بر این بوده تا ابعاد اخلاقی و مساله کرامت انسانی را مورد توجه قرار دهم، اما برخی گویا علاقه دارند خلاف جریان آب و جریانی که باطن و ذات انسانیت بر آن صحه می‌گذارد حرکت کنند، این روزها ما راهی که اروپا و غرب ۱۵۰ سال قبل کنار گذاشتند را با سرعت بیشتری پشت سر می‌گذاریم و چنان در این چهل و چند سال در این عرصه حرکت کردیم که حتی از آنها جلو افتاده‌ایم و این رویکرد در حوزه‌های مختلفی در اجتماع ما نمود دارد از جمله مقوله هنر تا جایی که در فیلم‌هایمان فراموش می‌کنیم که ارزش در جامعه ما چه جایگاهی دارد، این ضد ارزش را فیلمساز به جامعه تزریق می‌کند چون وجود خود را پالایش نکرده است، با این وجود معتقدم که می‌شود جلو این شرایط را گرفت.

لطیفی با اشاره به اینکه اعتقادات را می‌توان به طرق مختلف و نه صرفا به شکل مستقیم در یک فیلم مطرح کرد، افزود: آنچه اهمیت دارد وجود روح اعتقادات در یک فیلم است که مخاطب هم به خوبی با آن ارتباط برقرار خواهد کرد؛ برای مثال در همه آثار «مل گیبسون» به عنوان یکی از فیلمسازان مطرح جهان، حضور اعتقادات شخصی‌اش را می‌بینیم که این مساله نشان می‌دهد برای او تفاوتی ندارد در چه ژانری فیلم بسازد بلکه مساله این است که او در همه فیلم‌هایی که ساخته به نوعی این اعتقادش را به نمایش گذاشته است، اما گویا ما فراموش کرده‌ایم که فیلم‌سازان در آن سوی دنیا اینگونه کارهایشان از انسانیت نشات گرفته و آغشته به اعتقادات و مذهب است؛ به همین دلیل است که می‌گویم ممکن است جامعه فیلمساز امروز ایران به تدریج خودش در این گرداب گم شود.