به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، مسجد «کبود» تبریز به عنوان یکی از آثار تاریخی منحصر بفرد نیز از گزند «وندالیسم ها» در امان نمانده و زخمی شده است، دیواره های گچی این مسجد محل یادگاری نوشتن وندال ها شده و باید فکری به حال این زخم بر دیواره های این مسجد تاریخی کرد.
اگرچه جلوه زیبای کاشی های لاجوردی این مسجد چشم هر ببینده ای را خیره به خود می کند اما زخم های وندال ها بر دیوار حس ناخوشایندی را به بازدید کننده القاء می کند که چرا باید با یک اثر تاریخی اینگونه برخورد شود؟
بر روی سنگ های این مسجد تاریخی یادگار نویسی هایی به زبان ارمنی از دوران قاجار بجامانده که جزو هویت تاریخی آن شده است اما یادگاری نویسی های کنده شده بر دیوارهای گچی تازه و متعلق به همین سال هاست و باید آنها را مرمت کرد و اجازه زخمی شدن بیشتربه این بنا که زخم های فراوانی از زلزله تبریز بر تن دارد نداد.
متاسفانه دیوار نویسی یکی از پدیده های است که موجب تخریب اماکن میراث فرهنگی در ایران شده است و بناهای تاریخی چاره ای جز زخمی شدن در مقابل یادگارنویس ها ندارند.
اما «وندالیسم» چیست و چرا افراد وندال دست به تخریب اموال عمومی بناهای تاریخی و فرهنگی می زنند؟
در علوم اجتماعی، تخریب و آسیب به بناهای تاریخی را «وندالیسم» می‌گویند، وندالیسم به‌معنای تخریب کنترل‌نشدهٔ اشیاء و آثار فرهنگی باارزش یا اموال عمومی است که یک ناهنجاری اجتماعی به حساب می‌آید و دلایل متعددی برای آن عنوان می‌کنند. وندالیسم را در زمرهٔ انحرافات و بزه‌کاری‌های جوامع جدید دسته‌بندی می‌کنند و آن را عکس‌العملی خصمانه و واکنشی کینه‌توزانه نسبت به برخی از فشارها، تحمیلات، ناملایمات، اجحاف‌ها و شکست‌های فردی و اجتماعی تحلیل می‌کنند. اما وندالیسم تاریخی طولانی و به قدمت بشر دارد و درواقع همان آسیب های بزرگ و کوچکی است که افراد از کودک و بزرگسال خواسته و ناخواسته بر پیکر آثار و بناهای تاریخی وارد می کنند.
راه مقابه با وندالیسم چیست چگونه با آموزش می توان فرهنگسازی کرد تا بناهای تاریخی از آسیب تخریب مصون بمانند؟
چگونه باید به جوانان و نوجوانان یاد داد که تن اماکن تاریخی و مذهبی را با یادگاری نویسی زخمی نکنند؛ فرهنگسازی حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی همتی بلند از سوی خانواده ها و بعد جامعه می طلبد؛ اگر حاکمیت حس مسئولیت اجتماعی را در شهروندان در مورد میراث فرهنگی و حفاظت از آنها ایجاد کند قطعا آنها در مواجه با بناهای تاریخی مسئولانه تر برخورد می کنند و یادگاری هایشان را بر روی دیواره های بناها و سنگ ها حکاکی نمی کنند و در دفترهای یادداشت شان می نویسند. در صیانت از میراث فرهنگی آموزش یکی از حلقه های گمشده است و جای خالی آن را در تک تک اماکن فرهنگی و تاریخی می توان دید؛ اگر هنگام ورود بازدید کنندگان راهنمایان اماکن تاریخی بازدید کنندگان را توجیه کنند و یا تذکر بدهند از روند تخریب جلوگیر خواهد شد. اگرچه برخی از راهنمایان اماکن تاریخی از ترس درگیری با مراجعه کنندگان و تهدیدات آنها سکوت می کنند. بارها و بارها در اماکن تاریخی و فرهنگی با رفتارهای «وندالیسم» گونه از سوی بازدید کنندگان مواجه می شویم، آنها بدون قصد و نیت مکان های تاریخی، فرهنگی، مذهبی را تخریب می کنند بدون اینکه به عواقب کار خود در تخریب میراث فرهنگی و تاریخی آگاهی داشته باشند.
قانون درباره تخریب اموال تاریخی- فرهنگی چه می گوید؟
بر اساس ماده ۵۵۸ قانون مجازات اسلامی در خصوص تخریب اموال تاریخی- فرهنگی، «هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی- تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است…..یا تزئینات، ملحقات، تاسیسات، اشیا و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور که مستقلا نیز واجد حیثیت فرهنگی- تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد، علاوه بر جبران خسارات وارده، به حبس از یک الی ۱۰ سال محکوم می‌شود».
جای فرهنگسازی در جلوگیری از تخریب گری وندال ها بر پیکره آثار فرهنگی و تاریخی خالی است؛ باید فکری به حال این یادگاری نویسی ها در اماکن فرهنگی تاریخی و مذهبی کرد و دستگاه های متولی نیز باید در اماکن تاریخی با قرار دادن راهنماها و یا نصب تابلو و تهیه بروشور بازدید کنندگان را به رعایت اصول ایمنی بناها آگاه کنند.
نظر شما