حجت الاسلام «جواد سلیمانی»، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) در گفتگو با خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان حول محور الزامات تحول در حوزه های علمیه مورد مطالبه رهبر معظم انقلاب، اظهار کرد: موضوع تحول در حوزه مسئله بسیار مفصل، پیچیده و عمیقی است. پس از انقلاب اسلامی در این راه گام های خوبی برداشته شده است. اگر حوزه سال های اول انقلاب را با حوزه امروز مقایسه کنید می بینید رشته های تخصصی بسیاری در حوزه تاسیس شده و فارغ التحصیلانی نیز داشته است.رشته هایی از قبیل اقتصاد، مدیریت، روانشناسی، جامعه شناسی، ادیان و مذاهب اسلامی، تاریخ و ... .
وی تصریح کرد: این رشته ها پیش از این به این صورت نبود و به خاطر نیازهایی که در جامعه وجود داشت، پدید آمد. برای این که رشته های علوم انسانی، اسلامی سازی شود و با این کار بتوانیم دانش و دانشجویان اسلامی داشته باشیم و از این طریق حکومت اسلامی را تحقق بخشیم.
استاد تاریخ اسلام راه اندازی این میزان از رشته های جدید در حوزه را کافی ندانست و ضمن تأکید بر تشکیل رشته های بیشتر در ریزموضوعات میان رشته‌ای، تأکید کرد: درختواره رشته های حوزوی که در دوره آیت الله اعرافی تشکیل شده باید تخصصی تر شود. همچنان که شما امروز در سایت حوزه علمیه تعداد زیادی از مراکز و موسسات تخصصی در رشته های مختلف را می بینید.
ضرورت تالیف و تهیه «منشور اسلامی سازی»
حجت الاسلام سلیمانی رفتن به سراغ فقه های تخصصی و مضاف را یکی از الزامات تحول حوزه برشمرد و افزود: یک روش در گذشته این بود که از علوم انسانی به سوی فقه بیاییم. یعنی ابتدا روانشناسی بخوانیم بعد ببینیم براساس آیات و روایات، روانشناسی اسلامی چگونه قابل طراحی است؟ اما به نظر می رسد این مسیر ما را از هدف دور می کند چون باید روی روانشناسی به شکل گسترده و وسیع متمرکز شویم و ممکن است زمانی باقی نماند که بخواهیم درباره مبانی اسلامی در این علم کار کنیم.
وی خاطرنشان کرد: به نظرمی رسد اگر از سمت فقه و مباحث اسلامی به سوی مسائل روان شناختی و علوم انسانی برویم روش بهتری است. این یک مسیر تحولی است که آغاز شده و مراکز بسیار و فقه های مضاف در همین راستا راه‌اندازی شده و امروز تدریس می شود.
ضرورت تالیف و تهیه «منشور اسلامی سازی» از دیگر مواردی بود که حجت الاسلام سلیمانی به آن اشاره کرد و گفت: منشور اسلامی سازی یعنی هر رشته ای برای خود، «روش اسلامی سازی» داشته باشد. به عنوان مثال بگوییم مبانی اسلامی سازی جامعه شناسی چیست؟ روش آن چیست؟ و طلاب در همان سال های ابتدای ورود به حوزه آرام آرام با این مبانی و روش آشنا شوند. نه این که علوم انسانی غربی را با روش غربی یاد بگیرند بعد بگوییم حالا این علوم را اسلامی سازی کنید. بلکه از همان ابتدا روش اسلامی در کنار سایر روش ها بیان و آموزش داده شود.
طلاب نگرش «حکومتی» و «تمدنی» به علوم داشته باشند
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: علاوه بر موارد ذکر شده از دیگر الزامات این است که باید طلاب از همان روز اول که وارد حوزه می شوند این موضوع به آنها آموزش داده شود که یک نگرش «حکومتی» و «تمدنی» به علوم داشته باشند. به این معنا که بدانند انقلاب اسلامی درعصر و در مرز ساختن و تشکیل حکومت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی قرار دارد. لذا باید در این عصرهر فعل و فعالیتی که انجام می دهند در راستای خدمت به «تشکیل حکومت و دولت اسلامی» باشد. اگر چنین احساسی داشته باشند طرز درس خواندن، آموختن و طرز پژوهش های آنها تغییر می یابد و این را باید آموزش داد. باید بیان کرد.
وی افزود: طلاب نباید تصور کنند که کارما فقط این است که مانند گذشتگان و نیاکان مان تنها احادیث بخوانیم، تطبیق دهیم، مباحث اخلاقی مطرح کنیم و واجبات و محرمات به مردم آموزش دهیم. امروز وظلیف بسیاری برای ما تعریف شده که در عرصه تمدنی دین ما معنا پیدا می کند.
سلیمانی با بیان مثالی در این زمینه به تبیین ابعاد مختلف این موضوع پرداخت و خاطرنشان کرد: اگر یک روز از طلبه ای سوال می شد که در حوزه چه دروسی می خوانی؟ و او می گفت: اقتصاد می خوانم. می گفتند این درس به شما چه ربطی دارد؟ اما امروز با توجه به این که در جامعه، حکومت اسلامی داریم و حکومت اسلامی باید اقتصاد اسلامی داشته باشد بنابراین به اقتصاد اسلامی نیاز داریم و این باید در حوزه تعریف شود. تفاوت اقتصاد اسلامی با اقتصاد غیراسلامی و غربی باید در حوزه تعربف شود.
وی ادامه داد: اگر امروز کما فی السابق این نگرش را داشته باشیم که باید همان عقود و عقدهایی که در معادلات و مبادلات سنتی وجود داشت را دنبال کنیم یا به دنبال آین باشیم که به عنوان مثال چند نوع معامله اسلامی داریم؟ و... دیگر پدیده ای به نام «رمز ارز» یا پدیده ای به نام «بانکداری » و موضوعاتی از این دست برای ما موضوعیت ندارد. حال آنکه این مسایل درتمدن جدید بشری مطرح شده هرچند این نوع مبادلات اقتصادی در حوزه سنتی وجود نداشت. حوزه امروز می بیند که تمدن نوین اسلامی جوانه زده است بنابراین باید برای خوراک دادن به این نظام و تمدن نوین، خوراک تولید کند. این از جمله مسایلی است که باید در موضوع تحول حوزه مدنظر قرار بگیرد.
استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر موضوع ارتباط میان حوزه و دانشگاه گفت: ما در این عرصه نیازمند روشنگری هایی هستیم. ظرفیت های بسیار خوب و عظیمی در دانشگاه ها وجود دارد که این ظرفیت در بسیاری از مواقع در خدمت دانش علوم انسانی قرار نمی گیرد. یعنی دغدغه اینکه علوم انسانی، اسلامی طراحی شود در برخی اساتید و دانشگاه های ما کمرنگ است. اگر حوزه و دانشگاه با هم وحدت و نزدیکی پیدا کنند این دغدغه رفع می شود و به کمک هم این پروژه را پیش می برند. اگر بخواهیم نظام را اداره کرده و تمدن بسازیم بدون «علم تمدن ساز» نمی توانیم و بخشی از این علم تمدن ساز در حوزه و بخشی در دانشگاه رقم می خورد.
نظر شما