به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: چهلمین سالگرد تاسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ شورایی که از بدو تاسیس تاکنون تلاش کرده تا در عرصه‌ها و شئونات مختلف ساحت علم؛ جنبه اسلامی و فرهنگ ایرانی را به جد مورد توجه قرار دهد. سبک زندگی اسلامی ایرانی در گستره علمی از جمله مواردی است که ذیل نگاه فعالیت‌های شورا مورد توجه است. از سوی دیگر اسلامی سازی علوم انسانی و همچنین تحول در این حوزه از جمله دیگر اقداماتی است که ذیل کارگروهی اختصاصی مورد توجه قرار گرفته است.
اکنون خبرگزاری شبستان به مناسبت فرارسیدن چهلمین سالگرد تاسیس شورا، مصاحبه‌ای را با دکتر «عادل پیغامی» عضو حقیقی این شورا ترتیب داده است. وی همچنین سالها در دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) تدریس داشته و اساسا با مباحث علوم انسانی اسلامی آشنایی وثیقی دارد. در ادامه حاصل این گفت وگو را می‌خوانید:
«عادل پیغامی» در گفت‌وگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی در یک جایگاه حکمرانی نسبت به عرصه علم و فرهنگ ایستاده است، اظهار کرد: طبیعتا جایگاه حکمرانی شورا اقتضا می‌کند که مقتضیات تحقق امر مطلوب را با قواعد حکمرانانه و نهادسازی‌های حکمرانانه پیش ببرد و اساسا شورا در طول این سالها به صورت حرفه‌ای تلاش کرده تا در عرصه تحول علوم انسانی به سمت مسائل بومی و همچنین خاستگاه‌های ارزشی و اسلامی قاعده‌گذاری کرده و نهادسازی داشته باشد و از سوی دیگر مسیر را به سمت تحقق آن مطلوب حکمرانی کند که در راستای تحقق این امر در ستاد علم و فناوری شورا فعالیت‌های متنوعی شکل گرفته ضمن اینکه ذیل نقشه جامع علمی کشور توجهاتی کلان به این عرصه شده است.
عضو حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: اساسا داشتن اسناد بالادستی برای ایجاد یک گفتمان مشترک بین همه ذینفعان و بازیگران عرصه جزو لوازم اولیه هر نوع حکمرانی است؛ در این راستا در عرصه تحول علوم انسانی، سند نقشه جامعه علیم کشور همین نقش را ایفا می‌کند؛ همچنین در تاسیس کمیسیون‌ها و کمیته‌هایی که در هماهنگی بین ذینفعان و بازیگران نقش‌آفرینی می‌کند شورا موسس تلقی می‌شود؛ در واقع سالهاست شورای تحولی علوم انسانی را داریم و این شورا از شوراهای اقماری ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی محسوب می‌شود و حرکت‌های خوبی را طی این سالها رقم زده است؛ این شورا با تشکیل انواع گروه‌های علمی در رشته‌های متعدد و با مشارکت اساتید مختلف از همه دانشگاه‌ها سعی کرده تا در نهادها و قاعده‌های علوم انسانی و تحول آن نقش‌آفرین باشد از جمله هم در تحول و هم در بروزرسانی برنامه‌های درسی در رشته‌های مختلف دانشگاهی، تولید منابع درسی و کتب آموزشی که قابل توجه است.
اسناد بالادستی و آیین‌نامه های اجرایی
پیغامی گفت: همچنین در حوزه دانشگاه اسلامی نیز که به نوعی به نهاد اسلامیِ علم توجه می‌شود شورای عالی انقلاب فرهنگی هم سند بالادستی و هم آیین‌نامه اجرایی دارد و هم با تشکیل شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها سعی کرده تا هم‌افزایی را بین بازیگران این عرصه در تعامل و حمایت و هدایت روسای دانشگاه‌ها و مجموعه‌های مختلف فراهم آورد که این رویکرد در واقع یک بازو بود که شورا تعبیه کرده است؛ همچنین به جهت قاعده‌گذاری‌ها و حکمرانی‌های نرم دیگر شاهد اتفاقات مختلفی بودیم، از جمله اینکه در آیین‌نامه‌های ارتقای اساتید شاهد این مساله هستیم که در مساله‌محوری، مسائل میدانی، دغدغه‌های بومی با اختصاص امتیازها، تحول علوم انسانی در پژوهش‌های مختلف اهالی این عرصه به این سمت سوق داده شده یا در امتیازاتی که در آیین‌نامه ارتقای اساتید است به کارهای میان‌رشته‌ای توجه می‌شود.
وی افزود: امروز از عرصه‌های تحول دانش و علوم انسانی کارهای میان‌رشته‌ای است، ترکیب‌های بین ماموریتی میان رشته حقوق، اقتصاد، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی و انواع رشته‌هایی که می‌توانند با یکدیگر تلاقی کنند و کارهای میان رشته‌ای و چند رشته‌ای را شکل دهند، نبود یا توجه محدود به مطالعات میان‌رشته‌ای این از معضلاتی بود که منجر به این مساله شد تا امتیازات بیشتری به این سمت اختصاص یابد و پژوهشگران وظیفه پیدا کنند به این سمت بروند؛ توجه به این گستره نیز از اتفاقاتی بود که ذیل عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور تحول علوم انسانی شکل گرفت.
اهالی علوم انسانی در بدنه اجرایی کشور حضور دارند
این پژوهشگر ادامه داد: اکنون در مراکز متعددی از دستگاه‌های دولتی و قوای سه‌گانه اعم از قوه قضاییه، قوه مجریه و قوه مقننه شاهد حضور اندیشمندان و فارغ‌التحصیلان علوم انسانی در عرصه حکمرانی و مدیریت کشور هستیم، بنابراین اهالی علوم انسانی در بدنه اجرایی کشور حضور دارند و اینکه بگوییم در عرصه اجرا از اصحاب این گستره استفاده‌ای نمی‌شود درست نیست، نباید نگاه صفر و صد داشته باشیم، البته که برخی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری هم داریم که باید به مسائل بومی بیش از پیش توجه داشته باشند که باید برای تحقق این امر نظام انگیزشی را ایجاد کنیم.
پیغامی گفت: از سوی دیگر حوزه علوم انسانی حوزه‌ای است که درگیر با مسائل اقتصادی، سیاسی و مسایل سیاسی و همچنین بعضا مسائل رانتی است و معمولا کار کردن در این عرصه سختی‌های خاص خودش را دارد؛ مثلا جمع‌آوری آمار از وضعیت بتن‌های کشور شاید کار سختی نباشد چون هیچ مقابله‌ای ندارد، اما اگر همین آمار را بخواهید به جهت مسایل علوم انسانی در صنعت خودرو به دست بیاورید به این راحتی آمار را در اختیار شما قرار نمی‌دهند و بسیاری موارد مشابه دیگر که روایتگر سختی‌های پروژه‌های کاربردی در حوزه علوم انسانی است.
وی تأکید کرد: بنابراین پیچیدگی‌های علوم انسانی با علوم فیزیک و مهندسی و پزشکی تفاوت دارد و سختی‌های کار در این گستره متفاوت است، اما اینکه بگوییم پژوهشگران و نخبگان علوم انسانی در مدیریت کشور حضور ندارند دیدگاه درستی نیست و اتفاقا در عرصه‌های مختف مدیریت دولتی شاهد حضور فارغ التحصیلان این رشته‌ها هستیم، در بدنه دولت و وزرا شاهد این مساله هستیم، اما به هر روی نیاز است تا بیشتر در حوزه مسایل بنیادین کار شود.
دو محور مهم برای شورا
وی در بخش دیگری از مباحث خود در مورد رسالت امروز شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: تصور می‌کنم شورا باید در دو محور پررنگ‌تر از همیشه فعال باشد، نخست رصد دقیق کلان‌روندهایی که آینده‌شناسی را رقم می‌زنند و بیش از پیش به آینده توجه دارند و مساله دوم مقوله حکمرانی و تکنولوژی نرم و فناوری نرم حکمرانی در دنیا که در حال تغییرات است؛ اکنون حکمرانی‌ها به سمت حکمرانی نرم افقی پیش می‌روند، این حکمرانی‌ها، حکمرانی‌های های سخت عمودی نیستند، شورا نیز از این جهت که مرجع حکمرانانه در کشور است باید خود را به فناوری‌های نوین حکمرانی تجهیز کند.
نظر شما