سبک صحیح زندگی یکی از دغدغه هایی است که رهبر معظم انقلاب در سفر به خراسان شمالی بیان کردند. دغدغه ای که طرح آن اذهان را به خود معطوف کرد تا چاره ای بیندیشند و با بهره گیری از الگوی اسلامی بهترین ها را برای زندگی ترسیم کنند.
این موضوع و اهمیت آن در شرایط کنونی باعث شد تا با حجت الاسلام و المسلمین کامل خیرخواه، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی درباره راهکارهای دستیابی به سبک زندگی اسلامی به گفت و گو بپردازیم که مشروح آن در ذیل می آید.
سبک زندگی در اسلام چگونه است و چه تعریفی می‌توان از آن ارائه نمود؟
قال الله تعالی: « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَجِیبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُم لِمَا یُحْیِیکُمْ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ» ( ای کسانی که ایمان آورده اید، خدا را اجابت کنید و نیز پیامبر را آن گاه که شما را به اسلام که موجب حیات شماست فرا می خواند و بدانید که خدا میان آدمی و قلب او حایل می شود و بدانید که همگان به سوی او روانه می شوید و در حضور او گرد می آیید. انفال 8/24)
مطابق با این آیه و با توجه به سخن مفسران، مهمترین اقوال اشاره به حیات دینی و اسلامی دارد که می تواند بهترین انگیزه برای خوگرفتن به ساده زیستی باشد. به بیان دیگر سبک زندگی از موضوعات اساسی و ارزشمندی است که در مکتب حیات بخش اسلام بدان پرداخته شده اما متاسفانه مورد غفلت واقع شده است.
سبک زندگی در اسلام گرچه یک جمله یا یک عنوان است اما دارای معانی ژرف، وسیع و گستره فراوانی می‌باشد و در یک کلام سبک زندگی اسلامی یک زندگی همراه با سلامت، امنیت، سعادت، آرامش است و از دغدغه‌های دل‌هره آور، پر اضطراب و دارای درونی پر التهاب منزّه می‌باشد. قرآن در این باره و در مورد انسان‌های صاحب سبک زندگی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی می‌فرماید: الذین آمنوا و لم یلبسوا ایمانهم اولئک لهم الامن و هم مهتدون (آنان که به مجموعه دین اسلام چه عقاید و چه اخلاقیات و چه احکام آن) ایمان آورده ( و عمل می‌کنند) و خود را به ستم(شرک و دیگر پلیدی‌ها) نیالوده‌اند، امنیت( و آرامش) از آن ایشان است (و هم ایشان) راه یافتگان (راستین) هستند.(انعام6/82)
آیا این سبک و راهکارها در میان مردم کاربردی شده و از سوی آنها پذیرفته شده است؟
برخی هنگام طرح این گونه مسایل اسلامی مانند مسأله سبک زندگی همراه با سلامت و سعادت، به نخستین مطلبی که اشاره می کنند می‌گویند ما در این گونه موارد دارای الگوهای قابل ارائه نیستم یا چنین مباحثی را از قبل در جامعه باید مطرح می کردیم و نکردیم.
گرچه ما پس از پیروزی انقلاب و استقرار نظام اسلامی به اندازه بایسته و شایسته برای تبیین و تشریح معارف اسلامی در همه بخش‌ها و در تمام زمینه‌ها کارهای لازم و کافی انجام ندادیم، اما قابل قبول نیست که بگوییم اسلام در طول بیش از چهارده قرن انسان‌های وارسته را که به خصلت های خدایی و فطرت پاک آراسته بودند به جامعه بشری به عنوان الگو تحویل نداده است.
با صرف نظر از پیشوایان معصوم آیا تربیت شدگان مکتب آنان در تمامی زمینه‌های زندگی به سبک اسلام و الهام گرفته از آموزه‌های دینی اندک است؟ کوتاه‌ترین و در عین حال گویاترین کلام در سبک زندگی اسلامی آنچنان سبکی است که انسان، منش، رفتار، تعاملات و ارتباط خود با جامعه را بر اساس آموزه‌های اسلامی بنیان نهد.
برخی چنین عنوان می کنند که سبک زندگی ایرانیان با حمله اعراب ریشه فرهنگی اصیل خود را از دست داد و فرهنگی وارداتی از شیوه زندگی در بطن جامعه ایرانی ریشه دواند،نظر شما چیست؟
به نظر می‌رسد که سوال و سخن از تأثیرگذاری آداب و رسوم نادرست زندگی اعراب در فرهنگ و تمدن متعالی و درخشان ایران که از روزگاران قدیم مردم آن واجد بودند سخن علمی و منطبق با حقایق تاریخی نمی‌باشد. برخی از مورخان اروپایی نوشته‌اند که در زمان ظهور پیامبر اسلام در سراسر شبه جزیره حجاز تنها 17 نفر در این سرزمین اندکی می‌توانستند بخوانند و اندکی نیز بنویسند پس چگونه باورکردنی است که قبایل و ملت عقب مانده و فاقد فرهنگ مثل قبایل حجاز بر مردم ایران که دارای هوشی سرشار و اندیشمندان بسیار بودند، از لحاظ سبک زندگی آن هم سبک سیاه با پلشتی بسیار اثرگزار باشند.
وانگهی آنچه که در مورد آثار زیانبار ورود ارتش اسلام (یا به تعبیر مغرضانه برخی، اعراب) در ایران گفته شد بر جای ماندن خصلت‌های خلقی و رفتارهای نابهنجار آنان در میان مردم ایران نیست بلکه می‌گویند آمدن اسلام و اعراب به ایران موجب ویرانی‌های مراکز علمی و فرهنگی و حتی آتش‌سوزی کتابخانه‌ها ملی ایرانیان گردید که این نیز از دروغ های ساخته غریبان و اروپائیان است که در این مجال جای آن مقال نیست.
مخاطبان به کتاب دو قرن سکوت استاد و نویسنده بزرگ عبدالحسین زرین کوب با مطالب بسیار منطقی، علمی، تاریخی و پژوهش بی غرضانه استاد شهید علامه مطهری به عنوان نقد و بررسی کتاب نوشته و مقدم بر متن و در حال حیات آن دو بزرگوار طبع و نشر شده است مراجعه نمایند. تردیدی نیست که ملت هوشمند و دارای استعدادهای ستودنی ایران، اسلام را با تمام تمایل خود پذیرفتند و نه تنها این آئین الهی را دین حق و آموزه‌های آن را آسمانی و خردمندانه یافتند و پذیرفتند که در نشر و توسعه این آخرین ادیان الهی تلاش خستگی‌ناپذیر نیز داشتند. مطالعه کتاب(خدمات متقابل اسلام و ایران برای خوانندگان بسیار مفید است)
با این اوصاف سبک زندگی اسلامی مولفه ای است که در بطن این مکتب پرداخته شده است، اما با توجه به سبک زندگی مدرن امروز، اولا این سبک از زندگی شامل چه مواردی می شود؟ و ثانیا با توجه به تاکیدات رهبری بر جاری شدن این سبک از زندگی در جامعه، چه مواردی را در تحقق این مهم موثر می دانید؟
شخصیت و حقیقت انسان دو بعدی است. انسان هم دارای ساحت روحی و هم جسم و صاحب ویژگی‌های روشن و غیر قابل انکار جسمی می‌باشد. بنابراین اگر بخواهیم سبک زندگی سازنده و سودمند یک مسلمان را خوب بشناسیم و تعریف کنیم باید هم به جنبه‌های روحی و عوامل رشد معنوی و تکامل روحی او توجه کنیم و هم باید تمام نیازمندی‌های مشروع جسمی را شناخت و بدان پرداخت.
تردیدی نیست که انسان متکامل است و در نیل به کمالات انسانی همیشه تلاش می کند. انسان آشنا به اقتضائات فطری و خواستار خواسته‌های خلقتی خود باید به ابزارهای کارساز در تکوین حقیقت وجودی خویش آشنا و بدان‌ها مسلح گردد. باید با صفات پسندیده چون صداقت، سخاوت، صراحت، عدالت، محبت .... روح و جان خویش را متصف و آرایش نماید و نیز باید از رذایل اخلاقی و خلق و خوی حیوانی، روان عاریه آسمانی را منزّه سازد.
بنابراین آیا باید تعریفی نوین از نیازهای انسان ارائه دهیم؟
بله، ما به عنوان یک انسان تنها به مسکن، غذا و لباس نیاز نداریم، بلکه مسائل مهم تری در این میان وجود دارند، از جمله تمرکز بر جنبه های معنوی زندگی اجتماعی ما می باشد.
در حوزه های مادی نیز جامعه باید به سوی مصرف تولیدات داخلی برود، همین مقوله انگیزه ای جدید برای سبک زندگی اسلامی به شمار می رود چراکه دوری از تجملات را درپی دارد.
سخن پایانی؟
ما آن سبک زندگی را می خواهیم که منطبق با آموزه های دین اسلام، قرآن و سخنان گوهربار پیامبر (ص) و ائمه (ع) باشد و این در حالی است که وضعیت فعلی منطبق با مولفه های یاد شده نیست که اگر بود این مهم از سوی مقام معظم رهبری مطرح نمی شد؛ بنابراین تصور می کنم در راستای تبین این شیوه از زندگی باید اطلاع رسانی گسترده ای برای معرفی الگوهای اسلامی که در مباحث اخلاق دینی (چه در بخش فضایل مانند زهد، قناعت، صرفه جویی، جلوگیری از اسراف و تبذیر، دستگیری از محرومان، رعایت حقوق جامعه مخصوصا بستگان و همسایگان، مهرورزی، عدالت خواهی... و چه در بخش رذایل چون آز و طمع، ترس از فقر، بخل، حسادت، دروغگویی و ایجاد بیم (به جای امید) در مردم، عدم احساس مسئوالیت در برابر جامعه و خویشاوندان، همسایگان، تکاثر ثروت و... بیان گردید) منظور شود چراکه وقتی مردم مطلع باشند، متعهد به عمل می شوند.
پایان پیام/
نظر شما