خبرگزاری شبستان: مسجد به عنوان یک مکان مىتواند محکوم به یکى از احکام پنجگانه تکلیفى واجب، مستحب، مباح، مکروه و حرام قرار بگیرد. در فصل دوم کتاب "احکام مسجد" به هر کدام از این احکام مجزا پرداخته شده است. در این نوشته به مبحث واجبات و محرمات مسجد می پردازیم.
تعظیم مساجد
هر مکانى که به نام مسجد بوسیله مسلمانى بنا شود، مراعات حرمت آن واجب و اهانت و هتک آن مانند خراب کردن یا آلوده ساختن آن گناه کبیره است زیرا مسجد به آفریدگار نسبت دارد «اَنْ المَساجِدَ للّه» و اهانت به آن اهانت به خداست. تعظیم مساجد یکى از مصادیق تعظیم شعائر اسلامى است و تحت عنوان وجوب مىگنجد.
حضرت على علیهالسلام فرمود:
«مَن وَقَرَ مَسجِدا لَقَى اللّهَ یَومَ یَلقاهُ. ضاحِکا مُستَبشِرا وَ اعْطاهُ کتابَهُ بِیمینِهِ».
«هر کس حرمت مسجد را حفظ کند، خدا را در روز قیامت با چهرهاى خندان و شادمان ملاقات مىکند و خداوند نامهاش را به دست راستش مىدهد».
همچنین از ایشان نقل شده است:
«مَن رَدَّ ریقَهُ تَعظیما لِحَقِ المَسجِدِ جَعَلَ اللّهُ ذلِکَ قُوَةً فِى بَدنِهِ و کُتِبَ لَهُ بِها حَسَنَةٌ وَ حط عنه بها سیئه قال: لا تَمُرُّ بِداءٍ جَوفه الا أبرأتهُ».
«کسى که آب دهانش را بخاطر احترام به حقّ مسجد برگرداند، خداوند بدان جهت قوّتى در بدنش قرار دهد و براى او حسنهاى نگاشته شود و گناهى از او بخشیده مى شود وهیچ بیمارى در او بوجود نمىآید مگر این که بهبود یابد».
ابوبصیر از حضرت صادق علیهالسلام پرسید: چرا امر به بزرگ داشتن مساجد شده است؟ حضرت فرمود:
«انَّما أمرَ بِتَعظیمِ المَساجِدِ لأنَّها بَیُوتُ اللّهِ فِى الاَرضِ».
«همانا به تعظیم مساجد امر شده است چون مساجد خانههاى خداوند در روى زمین است».
حضرت صادق علیهالسلام به یونس بن یعقوب فرمود:
«ملعونُ ملعونُ مَن لَم یوقرِ المَسجد تدرى یا یونسُ لَم عظَّمَ اللّهُحَقَّ المَساجِدِ؟ و انَزَلَ هذِهِ الایة «وَ انَّ المساجدَ للّهِ فَلا تَدعوا مَعَ اللّهِ اَحَدا» کانَتِ الیهودُ وَ النّصارى اذا دَخَلُوا کنائسَهُم أشرکوُا بِاللّهِ تعالى فَأمرَ اللّهُ سبحانُهِ نبیه ان یُوحِدَّ اللّه فیها و یَعبُدَهُ».
«ملعون است، معلون است کسى که به مسجد احترام نگذارد.اى یونس مىدانى چرا خداوند حقّ مساجد را بزرگ شمرده است؟ این آیه را نازل کرده است: «و انّ المساجدَ للّه فلاتدعوا مَع اللّه احدا».
مساجد براى خدا است پس با خدا احدى را نخوانید یهود و نصارى هرگاه وارد معابدشان مىشدند به خداوند متعال شرک مىورزیدند پس خداوند سبحان پیامبرش را امر کرد که در آنجا خداوند را به یگانگى بخواند و پرستش کند».
در بخش محرمات مسجد به موضوعات ذیل پرداخته شده است:
تعطیلى مساجد
تعطیلى مساجد و ویران کردن آنها به هر صورت که باشد گناه است و گناهى است که عاقبت آن رسوایى در این جهان و شکنجه و عذاب آن جهان است که به موجب مفهوم مخالف از آیه ١١٤ سوره بقره استنتاج مىشود زیرا در این آیه آمده است:
«مَن أظلَمَ مِمَّن مَنَعَ مَساجِدَ اللّهِ أن یُذکَرَ فیَها اسْمُهُ وَ سَعى فى خَرابِها اوُلئِکَ ما کان لَهُم أنْ یَدخُلُوها الاّ خائِفینَ لَهُم فى الدُّنیا خِزیٌ وَ لَهُم فِى الْاخِرَةِ عَذابٌ عَظیمٌ».
«کیست ستمکارتر از آن کسى که مانع از ذکر نام خدا در مساجد خدا باشد و در ویرانى مساجد سعى کند این کسانى را حق آن نیست که به مسجدها درآیند، مگر در حال خوف و هراس رسوایى در این دنیا مخصوص آنان است و در آخرت عذاب بزرگ نصیب آنها است».
و روایت دیگر در این مورد روایت جابر از پیامبر صلىاللهعلیهوآله مىباشد که ایشان فرمود:
«یجى یوم القیامة ثلاثة یشکون: المصحف و المسجد و العترة، یقول المصحف: یا ربّ حرّفونى و مزّقونى و یقول المسجد:یا ربّ عطّلونى و ضیّعونى، و تقول العترة: یا ربّ قتلونا و طردونا و شردونا فاجثو اللرّکبتین فى الخصومة فیقول اللّه عزّوجلّ لى: أنا أولى بذلک منک».
«در روز قیامت سه تن (به خداوند متعال) شکایت مىکنند: قرآن، مسجد و عترت پیامبر صلىاللهعلیهوآله؛ قرآن شکایت مىکند:
پروردگارا! مرا تحریف (تفسیر و تأویلهاى نادرست) کردند و پارهپاره نمودند (به برخى از دستوراتم عمل کردند و برخى را رها کردند)، مسجد نیز مىگوید: خداوندا! مرا تعطیل و ضایع نمودند و عترت پیامبر صلىاللهعلیهوآله مىگویند: خداوندا! ما را کشتند و طرد نمودند و کنار زدند. آنگاه این سه آماده مخاصمه با مرتکبین اعمال فوق مىشوند. خداوند متعال مىفرماید: من خود با این اشخاص مخاصمه مىکنم (و جزاى آنها را خواهم داد)».
و در روایت دیگرى از پیامبر صلىاللهعلیهوآله آمده است:
«الغرباء فى الدّنیا أربعة: قرآن فى جوف ظالم، و مسجد فى نادى قومٍ لایصلّى فیه و مصحف فیه بیت لایقرأفیه، و رجل صالح مع قومٍ سوءٍ».
«در دنیا چهار چیز غریبند: قرآنى که در خاطر ظالم است و مسجدى که در ناحیه مردمى قرار دارد که نماز در آن خوانده نمىشود، و قرآن در منزلى که در آن خوانده نمىشود و شخص صالحى که در میان مردم بد زندگى مىکند».
و امام صادق علیهالسلام در روایتى فرمود:
«ثلاثة یشکون الى اللّه عزّوجلّ: مسجد خراب لایصلّى فیه اهله و عالم بین جهّال و مصحف معلّق قد وقع علیه الغبارلا یقرءفیه».[٥٣]
«سه چیزند که به خداوند متعال شکایت مىکنند: مسجدى که خراب باشد و کسى که در آن نماز نخواند و دانشمندى که بین افراد ناآگاه قرار گرفته باشد یعنى از او استفاده نشود و قرآنى که روى آن غبار گرفته و خوانده نمىشود».
و روایتى از حضرت على علیهالسلام نیز درباره شکایت مسجد از خرابى و سرور و شادمانى آن از عمران و آبادانى است ایشان مىفرمایند:
«انّ المسجد یشکوا الخراب الى ربّه و انّه لیتبشبش من عمّاره اذا غاب عنه ثمّ قدم کما یتبشبش احدکم بغائبه اذا قدم علیه».
«هر آینه مسجد به پروردگارش از خرابى خود شکایت مىکند به درستى که مسجد از تعمیرکنندگان وقتى که به آنجا روند و برمىگردند خوشحال مىشود همانگونه که یکى از شما وقتى عزیزش برمىگردد احساس خوشحالى مىکند».
در مورد تعطیلى مساجد باید بگوییم: گاهى مراد از تعطیلى مسجد آن است که مسجدى به دلیل پرت بودن از جمعیت یا ترک کردن اهالى آن محل از رونق و کثرت رفت و آمد مؤمنان برخوردار نیست و به حسب نظر عرف، چنین مسجدى تعطیل شده به حساب مىآید. در این صورت چون این نحوه تعطیلى، امرى ناخواسته است و ارتباطى به مدیریت سوء ندارد على القاعده نمىتوان آن را حرام شمرد و حداکثر مىتوان آن را مکروه شمرد اما اگر تعطیلى مسجد برنامهریزى شده باشد که پیامد مدیریت سوء باشد مىتوان گفت چنین تعطیلى حرام است.
بنا براین گزارش کتاب احکام مسجد به ترتیب در پنج فصل کلیـات، احکام مسجد، احکام فقهى کارکردهاى مساجد، احکام فقهى سازندگان مسجد و مدیریت آن و حکم استفاده کنندگان از مساجد تنظیم شده است.
گروه پژوهشهاى کاربردى مرکز رسیدگى به امور مساجد این کتاب را یکم دی 1386 به همت انتشارات ثقلین منتشر کرده است.
پایان پیام/
نظر شما