یادی که امید را به چهره رنگ پریده سبک زندگی باز می گرداند

خبرگزاری شبستان: یاد خدا از عوامل مهمی است که در سرنوشت انسان ها دخالت و تاثیر مستقیم دارد تا آنجا که خداوند در قرآن می فرماید هر کس از یاد من سر باز بزند، زندگی را بر او تنگ کرده و او را در روز قیامت کور و اعمی محشور می کنم. از این رو، در واکاوی تاثیر یاد خدا بر ابعاد مختلف زندگی با حجت الاسلام والمسلمین علی صدرایی نیا، استاد حوزه و پژوهشگر موسسه دارالحدیث به گفتگو نشسته ایم که از نظرتان می گذرد:

علی رغم تاکیدات دین و بزرگان بر یاد خدا، چه عواملی منجر به غفلت از یاد خدا می شود؟

خداوند دستور داده همیشه به یاد او باشیم. یکی از دستورات دینی به ویژه در ماه مبارک رمضان ذکر و یاد خدا است. از طرفی اقتضای طبیعت انسان این است که همیشه اسبابی باعث می شود که او دچار غفلت شود. به طور مثال در تحصیل علم کسی که دنبال علم اندوزی است این یک نوع کمال برای او محسوب می شود اما گاه عواملی مانع رسیدن به این هدف می شود که انسان باید با اراده و همت و توجه به این عوامل آنها را ریشه کن کرده و به کمال خود برسد. ذکر خدا هم همینطور است. مشغله های شخصی معمولا موجب دوری انسان از یاد خدا می شود. انسان می خواهد زندگی خود را اراده کند، مشکلات خانوادگی و شخصی دارد و همین مسائل اجاره نمی دهد ذهنش به سمت خدا جهت گیرد. بنابراین در دین اسلام دستور داده شده زمان هایی نیز به ذکر و یاد خدا اختصاص داده شود و البته ذکر خدا منافاتی با انجام فعالیت های اجتماعی ندارد.
 

راه های احیای ذکر و یاد خدا به ویژه در ماه بارک رمضان کدام است؟
یکی از راه هایی که شریعت اسلام توصیه کرده است، التزام به نمازها است. بهتر و مناسب است وقتی اذان گفته می شود نماز خوانده شود البته توصیه به طولانی خواندن نماز به ویژه برای جوانان در زمان هایی که حال مناسبی ندارند، نمی شود؛ اما تدوام در اول وقت خواندن آن توصیه می شود. به طور مثال لازم نیست حتما دعاهای وارده پس از نماز در این مواقع قرائت شود.
راه دیگر قرائت قرآن کریم است. پس از آن تدبر در نظام آفرینش و انسان است که تحت تدبیر خداست و انسان باید بداند پروردگار هیچ گاه از آفرینش و امور کلیه و جزیی غافل نیست و می تواند نقش آفرینی داشته باشد. بنابراین ذکر او توصیه شده هم قلبی هم لسانی و زبانی. وقتی پیامبر(ص) روزی هفتاد بار استغفرالله می کردند یعنی این سیره ای است که می پسندیدند مسلمانان نیز به آن عمل کنند. البته ذکر قلبی هم خیلی مهم است اما برای رسیدن به آن باید از ذکر لسانی شروع کرد.
 

ذکر قلبی چگونه ذکری است؟
ذکر قلبی این است که انسان بداند این نظام آفرینش و بشر تحت تدبیر خداست و این موضوع را باور داشته و به آن رسیده باشد. کلید و راه رسیدن به این حضور دائم الذکر، از طریق ذکر لسانی است. گاهی مشاهده می شود برخی افراد ساکت هستند اما در دل و قلب زمزمه می کنند بدون اینکه گفتار زبانی در کار باشد. بنابراین اعظم ذکر قلبی درک حضور خدا است. ذکر زبانی وقتی تکرار شد خود به خود قلب انسان یاد می گیرد و برای او زمینه ساز ذکر خفی یا همان ذکر قلبی می شود.
 

چه عواقبی بر غفلت از یاد خدا مترتب می شود؟

خدای تعالی آفرینش را طوری قرار داده که همچنان که جسم نیاز به تغذیه و رشد دارد روح نیز این احتیاج را دارد. بدون ذکر خدا رشد روحی متوقف می شود. شاید انسان متوجه نشود و به رشد جسم خود فقط توجه داشته باشد چرا که عواملی که روح در آن متجسم می شود فعلا برای او مقدور نیست تا ببیند رشد آن متوقف شده است. بنابراین ترک ذکر و یاد خدا و غفلت از او روح را افسرده می کند و با مرگ و انتقال به آخرت برای انسان این توقف مکشوف می شود. منتها این توقف در دنیا برای او روشن نیست، بنابراین توصیه شده اگرچه اثرات احکام را نمی دانید اما به آنها عمل کنید چرا که پس از انتقال به آخرت و شروع زندگی اصلی آن زمان اثرات ذکر را می بینید. اگر ماورائی نگاه کنیم عالم آفرینش طوری طراحی شده که انسانی که طبق دستوارات الهی به یاد خداست، هماهنگ با آفریتش است و دستگاه آفرینش ملزم به همراهی و مراقبت با او است. ریتم معنوی آفرینش با کسانی که به یاد خدا هستند و به دیگران کمک می کنند، هماهنگ است. ما نمی توانیم اثرات این ترک را همیشه به صورت محسوس ببینیم. کسی که نماز می خواند رشد روحی و با آن کسی که نماز نمی خواند تفاوت دارد. این تفاوت ها در میان مدت قابل درک نیست.

ذکر و یاد خدا چه تاثیری در سبک زندگی و تصحیح و اعتلای آن دارد؟
ذکر باید مبنا داشته باشد و مبنای آن توحید است. یعنی ذاکر معتقد است آفرینش تحت مدیریت الهی اداره می شود، بنابراین نسبت به پدیده های دیگر دیدگاه خیر دارد و خودش را نسبت به دیگران بالاتر نمی بیند، چرا که معتقد است انسان های دیگر هم مخلوق پروردگارند. یا به نعمتی که خدا به فرد دیگری داده حسادت نمی کند چون متوجه است اگر خدا صلاح ببیند به او هم آن نعمت را می دهد. بنابراین یاد خدا و غافل نبودن از ذکر او، سبک زندگی شخص را تغییر پیدا می دهد و این فرد خدوم به اطرافیان و جامعه می شود. در محیط کار به خوبی برخورد می کند. با دیگران مهربان است و بداخلاقی نمی کند. اگر جامعه این ویژگی را داشته باشد رفتارها، اصلاح و نابه سامانی ها از ریشه کنده می شود و جامعه به آرامش دست پیدا کند.
اثر دیگر ذکر و دعا در زندگی شخصی است. ذکر بدون آرامش روحی امکانپذیر نیست. فایده ذکر نخست به خود شخص می رسد، از آینده نگرانی ندارد. وقتی متوجه شود عالم تحت تدبیر خداست زمانی که مشکلی پیش بیاید معقتد است خدا به او کمک می کند. روحیه این فرد سرشار از امید و خیرخواهی است و اگر برای مشکلی به وجود بیاد، در اثر این آرامش تصمیم خوب و مناسبی می گیرد. بحران های زندگی را مدیریت می کند. بنابراین یکی از راه های این تدبیر این است که آرامش فردی داشته باشد تا بهترین راه را برای حل مشکلات خود ابداع کند و در پیش گیرد. این فرد در برابر مشکلات مستاصل نمی شود. از گذشته نمی هراسد چرا که اعتقاد دارد طبق وعده هایی که درقرآن آمده لغزش های او را خدا می بخشد. خدا در در قرآن فرموده نمی گوید بدی های گذشته فردی که به راه مستقیم بازگشته و پشیمان شده را پاک می کنم بلکه می گوید آن بدی ها را به خوبی تبدیل می کنیم:" إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیماً... مگر کسانی که ( از آنچه در آن بودند ) توبه کنند و ایمان آورند و عمل شایسته نمایند ، پس آنهایند که خداوند گناهانشان را تبدیل به نیکی ها می کند ( توفیق می دهد در آینده به جای آن گناهان عمل های نیک کنند ، یا نسبت به گذشته گناهانشان را محو و به جایش حسنات می نویسد ) و همواره خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است" (فرقان آیه 70) این بشارتی است برای مردم به ویژه جوانان. کسی که مشکلات رفتاری داشته علاوه بر بخشش به او پاداش هم داده می شود. اصلا فلسفه عبادت در ماه رمضان جبران گذشته است. کسی که تصمیم گرفت در راه الهی گام بردارد خدا گذشته او را جبران می کند.
پایان پیام/