فلسفه اطاعت پذیری از پدر/ نتیجه اعمال به نیابت از والدین چیست؟

خبرگزاری شبستان: برای تحکیم رابطه فرزندان با والدین و درافت اهمیت وراهکارهای آن لازم است نکاتی مورد دقت قرار گیرد. "محمدعلی فرزی خراسانی" در کتاب "مدیریت روابط انسان در نهج البلاغه" فصل ششم به بیان این موضوع پرداخته است.وی برای روشن شدن این موضوع به دومبحث قانون کلی و فلسفه اطاعت پذیری از پدر می پردازد.

در مبحث قانون کلی با استناد به حدیثی از امیر مومنان (ع) درباره رابطه فرزندان با والدین آمده است:
"حق پدر بر فرزندان آن است که باید فرزند در هر امری جز معصیت خدای متعال از پدر اطاعت کند" و "پیروی مخلوق از مخلوق دیگر در جهت معصیت خالق غلط است".
اگر فرزندان درباره همین یک جمله به طور جدی تفکر کنند و آن را باور نموده و به آن عمل کنند، همه سعادت دنیا و آخرتشان تامین می شود.
 

در مبحث دوم فلسفه اطاعت پذیری از پدر می خوانیم:
باید فراموش نکنیم خدای متعال نسبت به این جهان همانند روح و همه جهان و حوادث آن همانند کالبد است. "تنها امرش چنین است که هرگاه او چیزی بخواهد، تا بگوید موجود باش، موجود می شود پاک است خداییکه کنترل غیبی همه چیز زیر دست قدرت اوست و به سوی او برمی گردید". آیه (82و83 سوره یس)
بر این اساس اگر ما با خدای متعال دوست و هماهنگ باشیم و به دستورش درباره اطاعت پدر عمل کنیم بی تردید، خدای متعال به گونه ای بهتر از آنچه خودمان فکر می کنیم ، راه پیشرفت ما فراهم کرده وبا اصلاح امور ما را به سرانجام و عاقبت به خیری می رساند.
اگر فرزندان کمی فکر کنند که پدر چگونه با فداکاری از همه توانایی هایش برای موفقیت فرزندش کمک می گیرد مادر آنگاه که انسان جنین است چگونه از او مراقبت می کند و از شیره جانش او را غذا می دهد...وجدانش حکم می کند که از آنها اطاعت کند و آنها را در خوشی ها و خوشگذرانی ها بر خود مقدم بدارد.
 

چند رهنمود درباره حقوق والدین
 

1- سفارش خدای متعال نسبت به والدین
ما به انسان سفارش کردیم که نسبت به والدین احسان کند، زیرا مادرش او را با سختی حمل کرد و با سختی زایمان کرد.

2- اولویت در پی نهی از شرک
در قرآن پس از نهی از شرکت به خدای متعال به عنوان مهمترین دستورات، امر به احسان به والدین آمده است:
به خدای متعال شرک نورزید و به والدین احسان کنید.

3- حداکثر احترام
نباید به والدین کمترین سخن آزاردهنده اف گفت. "و پروردگارت فرمان داده: جز او را نپرستید!‍ وبه پدر و مادر نیکی کنید‍! هرگاه یکی از آن دو یا هر دوی آنها نزد تو به سن پیری رسند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو".

امام صادق (ع) فرمود:
کمترین بی مهری نسبت به والدین اف گفتن به آنها است، اگر خدای متعال می دانست در جهت بی مهری چیزی کمتر از اف وجود دارد آن را می فرمود.

4- نتیجه ترک احسان
ترک احسان به والدین موجب تنهایی و خواری است:
"ترک احسان به پدر و مادر موجب تنهایی و منتهی به خواری می شود".

5- لزوم مدارا با والدین فاقد معرفت
مدارا، مهربانی، دعا و صدقه دادن به نیابت از والدین، برای والدینی که معرفت به حق ندارند، لازم است:
راوی می گوید: به امام رضا(ع) عرض کردم: من برای پدر و مادرم که حق را نمی شناسند دعا کنم؟ فرمودند: دعایشان کن و برایشان صدقه بده و اگر زنده بودند و حق را نمی شناختند با آنها مدارا کن که رسول خدا (ص) فرموده اند: خداوند مرا برای رحمت و مهربانی برانگیخته است نه برای بی مهری.

6- نتیجه اعمال به نیابت از والدین
اعمال خیر به نیابت از والدین موجب خیر کثیر می شود.

7- مشمول احسان
احسان به والدین تنها به انفاق مالی نیست، بلکه شامل همه خوش رفتاری هاست؛ از جمله آن که فرزندان آنها را مجبور به قبول خواسته خود نکنند تا به خواسته های خود عمل کنند بی تردید عمل به خواست آنها به شرط آنکه خلاف حق نباشد، موجب سرافرازی و خوشبختی است.

ذکر نمونه‌ای پندآموز در اینجا خالی از لطف نیست: دانش آموزی در زمان حکومت طاغوت کلاس دوم ابتدایی می خواند و معلم سخت گیری داشت با فرا رسیدن دهه محرم به علت اینکه پاسی از شب‌ها را در مراسم عزاداری سپری می کرد، فرصت انجام تکالیف مدرسه را نداشت. معلم سخت گیر او را به شدت تنبیه می کرد. موضوع را با پدرش در میان گذاشت.

وی گفت: نامه ای برای معلم می نویسم و او را در جریان می گذارم! دانش آموز می گوید: روز بعد با خوشحالی نزد معلم رفتم و نامه را به او دادم، اما نتیجه عکس داد این بار شدیدتر تنبیه شدم او می گفت: اینقدر حسین حسین کردید، حسین به شما چه داد؟ به خانه برگشتم و به پدرم گفتم که چه گذشت پدرم گفت: دیگر لازم نیست به مدرسه بروی، من دستور پدر را اطاعت کردم و مراسم دینی و وظایف خانوادگی را انجام دادم. یک سال به این منوال گذشت سال بعد معلم مدرسه عوض شد. او معلمی دلسوز بود وقتی در جریان موضوع قرار گرفت، کمک کرد که سال دوم و سوم را در یکسال بخوانم و عقب نمانم.

8- محبت در ازای بداخلاقی
اگر والدین بدرفتاری کردند نباید با آنها با خشونت رفتار کرد، بلکه گفتن سخن بزرگوارانه با آنها در این صورت هم لازم است و نباید فرزندان صدای خود را بالاتر از صدای آنها برند خلاصه نباید خود را جز در موارد ضروری بر آنها مقدم دارند.

برای آنکه نسبت به عظمت حقوق والدین به خصوص مادر شگفت زده نشوید به این داستان طواف مادر دقت فرمایید: مردی مشغول طواف خانه خدا بود، مادرش را نیز بر دوش داشت و طواف می داد در همان حال پیامبر (ص) را دید از آن حضرت پرسید: آیا با این کار حق مادرم را انجام داده ام؟ آن حضرت فرمود: خیر! تو حتی با این کار، یکی از ناله های او را (به هنگام وضع حمل) هم جبران نکرده ای.

9- رعایت موازنه بین والدین
بر فرزندان دانا و صالح لازم است در زندگی با دقت، صراط مستقیم را که بسیار دقیق است، بیابند و توازن و تعادل خانوادگی را که سرمایه همه موفقیت های الهی و اجتماعی است، حفظ کنند. گرچه پدر و مادر باید از جهات گوناگون تکریم شوند، ولی پدر از آن جهت که مسئول و سرپرست است باید مورد حمایت فرزندان باشد و آنها با او همدلی و همکاری کنند و تصمیم نهایی به عهده او واگذار شود تا بتواند در موارد لازم فصل الخطاب باشد. این مطالب فرضی میسر و شدنی است که پس از ارایه دلایل، تجزیه، تحلیل و مشورت اعضای خانواده هر چند تصمیم پدر برخلاف نظر بعضی از خانواده باشد، در صورتی که آن تصمیم خلاف حق نباشد آنان باید اطاعت کنند. ما در نیز که به گونه ای طبیعی شخص دوم مدیریت امور زندگی است و در خانه بیشترین مسئولیت را دارد، باید از جهات عاطفی بیش از پدر مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا اقتضای طبیعت و ویژگی هایش همین است. از متون اسلامی نیز که بخشی از آنها را با هم مرور کردیم این نکات را می توان به دست آورد.

بنابراین گزارش کتاب "مدیریت روابط انسان در نهج البلاغه " به قلم محمدعلی فرزی خراسانی ب رشته تحریر در آمده و از سوی انتشارات "موعود صادق" وارد بازار نشر شده است. نویسنده در این کتاب علاوه بر پرداختن به ابعاد شخصیتی امیر مومنان (ع) به مباحثی چون "رابطه انسان با خالق"ف، "ترسیم چهره عبادت و عابدان در نهج البلاغه"، "شکر، تحکیم رابطه با خالق"، "رابطه انسان با رهبران الهی"، "رابطه انسان با خود"، "رابطه انسان با دیگران"، "رابطه والدین با فرزندان" و "تکیم روابط مدیر و زیردستان" پرداخته است.
 

پایان پیام/