عضو شورای پژوهشی گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در مورد برنامه فلسفه برای کودکان و نوجوانان و اهمیت آن در نظام تعلیم و تربیت گفت: برنامه فلسفه برای کودکان که پس از 20 سال تدریس فلسفه در دانشگاه و ناکامی در تربیت فلسفی دانشجویان توسط "متیو لیپمن" ارائه شد، می‌کوشد به جای انتقال اطلاعات به دانش آموز، قدرت تمیز، استدلال و داوری را به آنها بیاموزد.
سیدمحمدتقی موحد ابطحی با بیان اینکه بی شک برخورداری از تفکر انتقادی همچون به خاطر سپردن گفته‌ها، نوشته‌ها و اندیشه ورزی های فیلسوفان و اندیشمندان طول تاریخ نیست، اظهار کرد: چنین آموزشی به طور جدی دانش آموز را نسبت به محیط اطرافش حساس می کند.
وی در ادامه سخنانش تصریح کرد: در برنامه فلسفه برای کودکان و نوجوانان به دانش آموز فرصت داده می‌شود تا مسایل اطرافش را با دید انتقادی مورد بررسی قرار دهد و سؤالاتی که در این زمینه برایش به وجود می‌آید را بپرسد و راهکارهایی را که از قوه خیال او تراوش می کند به طور آزادانه مطرح نماید.
موحد ابطحی تاکید کرد: کودک یا نوجوانی که دوره فلسفه برای کودکان را پشت سر می گذارد، می‌خواهد و به تعبیر بهتر، باید بتواند نسبت به تمامی امور پیرامونش به دید انتقادی بنگرد و بکوشد سازگاری باورها و اعتقادات، کارآمدی آنها، عقلانیت برنامه ریزی‌ها و تصمیم گیری‌ها و اعمال و رفتار خود و اطرافیانش را مورد بررسی انتقادی قرار دهد.
این محقق و نویسنده کشورمان در ارائه راه حلی برای نهادینه شدن این روش در نظام تعلیم و تربیت ما عنوان کرد: آموزش و پرورش کنونی معلول چه عواملی است و در صورتی که بخواهیم نهاد علمی را در جامعه خود از پایه اصلاح نماییم (به گونه‌ای که بتواند انتظارات جدیدی که از آن می رود را پاسخ گوید) چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
وی بیان کرد: مهمترین نکته‌ای که در این بخش به نظر می‌رسد، توجه بیش از پیش به آموزش در دوران کودکی و نوجوانی (در نهاد خانواده و آموزش و پرورش) است و نگاهی به اطلاعات کمی و کیفی آموزش و پرورش و همچنین وضعیت نهاد خانواده در کشور نشان دهنده فاصله عمیقی میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب است.
موحد ابطحی تصریح کرد: اگر پذیرفته باشیم که تولید علم و فناوری نیازمند بهره‌مندی از تفکر انتقادی، خلاقیت و کار گروهی است و این توانایی‌ها قابل پرورش هستند و هر گونه اقدام پرورشی در این زمینه در دوره کودکی و نوجوانی بهترین بازده را دارد، برنامه فلسفه برای کودکان الگوی مناسبی در این زمینه است. البته این الگو به دلیل مبتنی بودن بر اهداف و غایات خاص واضعان آن، نیازمند بازنگری، اصلاح و بومی سازی است.
عضو شورای پژوهشی گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه چنانچه تولید علم همراستا با فرهنگ اصیل ایرانی ـ اسلامی بخواهد در کشور ما نهادینه شده و تداوم یابد تا به تمدنی اسلامی منتهی شود، باید هم در نهاد خانواده و هم در نظام آموزش و پرورش تحولاتی اساسی انجام گیرد، افزود: برای مثال چنانچه نسخه اصلاحی و بومی شده برنامه فلسفه برای کودکان ارائه شود و بخواهد به مرحله اجرا درآید آموزش و پرورش باید از حیث اعتبارات مالی و نیروی انسانی تحولات اساسی را شاهد باشد. در این میان بحث نیروی انسانی آموزش و پرورش از اهمیت بیشتری برخوردار است.
وی با بیان اینکه برنامه فلسفه برای کودکان برنامه‌ای است با اهداف عالی که شرایط عملی شدن آن فراهم نشده، ابراز کرد: لازم است در مراحل آغازین متناسب با شرایط حاکم در جامعه از تمامی امکانات موجود به بهترین شیوه ممکن بهره‌گیری کرد. القاء آموزه‌های کلی و اهداف این برنامه به والدین و مربیان؛ آشنا ساختن معلمان و بخصوص مربیان تربیتی (که در شرایط کنونی بیشترین قابلیت را برای اجرایی ساختن این برنامه دارند) با برنامه فلسفه برای کودکان؛ استفاده از فیلم در کنار کتاب های داستانی؛ درگیر کردن دانش آموزان با مسایلی که راه حل های استاندارد ندارند و ... از اقداماتی است که می تواند در زمینه ترویج این برنامه در کشور موثر باشد.
وی بیان کرد: در کنار تمامی این اقدامات، فراهم آوردن فضایی برای آزاداندیشی و بیان آزاد دیدگاه‌ها (ضمن حفظ اصول اخلاقی و انسانی) یکی از ضروری ترین اقداماتی است که باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد. به امید آنکه آموزش و پرورش کشور با تغییری مبنایی در دیدگاه خود نسبت به تعلیم و تربیت، گامی اساسی در راستای کارآمدی هر چه بیشتر این نهاد جهت پاسخ به نیازهای جدید اجتماعی بردارد.
وی با اشاره به اینکه برنامه فلسفه برای کودکان برای اجرایی شدن به فضایی بسیار گسترده‌تر جهت ارزیابی و نقد اندیشه‌ها، تصمیمات، عملکردها و همچنین ارائه راهکارهای جدید برای حل مسائل نیاز دارد، عنوان کرد: فضایی که محدوده خانواده، نظام آموزشی و پرورشی و در یک کلام کل جامعه را دربر گیرد. به بیان خلاصه اجرایی شدن برنامه فلسفه برای کودکان نیازمند فضائی کاملا دموکراتیک است که در آن، افراد ضمن رعایت کامل اخلاق، در بیان اندیشه های خود آزاد باشند.
وی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: از همین روی پیشنهاد می‌شود در کنار گسترش «برنامه فلسفه برای کودکان»، آموزش تفکر انتقادی و خلاق برای والدین و مربیان (منظور مربیانی است که به طور مستقیم متولی اجرای برنامه فلسفه برای کودکان نیستند؛ چرا که فرض بر این است که آنها آمادگی‌های لازم را در این زمینه کسب کرده‌اند) هم در سطحی دیگر دنبال شود، تا هم شرایط برای موفقیت طرح آموزشی فلسفه برای کودکان در ایران فراهم آید و هم محیط مناسبی برای بهره گیری عملی از این رویکرد انتقادی و خلاق برای جوانان آینده این مرز و بوم فراهم شود.
پایان پیام/
نظر شما