خبرگزاری شبستان: قرآن حکیم در آیه 14 سوره رعد می فرماید: "لَهُ دَعْوَةُ الحَْقِّ وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِهِ لَا یَسْتَجِیبُونَ لَهُم بِشىَْءٍ إِلَّا کَبَاسِطِ کَفَّیْهِ إِلىَ الْمَاءِ لِیَبْلُغَ فَاهُ وَ مَا هُوَ بِبَالِغِهِ وَ مَا دُعَاءُ الْکَافِرِینَ إِلَّا فىِ ضَلَالٍ / دعوت حق از آن اوست – و باید او را خواند – و کسانی که غیر خدا را می خوانند به دعوت آنان پاسخ نمی گویند. آنان همچون کسی هستند که دست های خود را به سوی آب می گشاید تا آب به دهانشان برسد و هرگز نخواهد رسید و درخواست کافران جز گمراهی نخواهد بود."
انسان ذاتا موجود محتاج و نیازمندی است، در حالی که به کارهای شگفت انگیزی دست می زند و آسمان را تسخیر می کند اما فقر و حاجت و نیاز، سراسر وجود او را فرا گرفته و با به هم خوردن شرایط زندگی، دچار سختی ها و بدبختی ها می شود . در این هنگام به دنبال فریادرسی می رود که او را یاری دهد و گره کار او را بگشاید.
در واقع مردم بر دو گونه اند: گروه مؤمن که به خالق هستی، اعتقاد راسخ دارند و او را دانا و توانا می دانند به او پناه می برند و او را می خوانند. قرآن این نوع دعوت را "دعوه الحق" می خواند. گروهی دیگر، از دعوت و خواندن خدا سرباز می زنند و به مخلوق پناه می برند و بت ها و معبودهای دروغین را فریادرس خود می دانند و آن ها را می خوانند.
دعوت این گروه، دعوت بیهوده ای است زیرا معبودهای دروغین، توانایی پاسخگویی ندارند و اگر دعوت نخست "دعوه الحق" است دعوت دوم، "دعوه الباطل" است زیرا موجود پست و ناتوان را که از خود نمی تواند دفاع کند به یاری می طلبد.
جان انگاری برای بیجان ها انحراف است
قرآن دعوت این گروه را چنین بیان می کند: " وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِهِ لَا یَسْتَجِیبُونَ لَهُم بِشىَْءٍ / آنان که جز خدا را برای فریادرسی می خوانند بدانند که – معبودهای باطل آنان – توانایی پاسخگویی دعوت آن ها را ندارند – آنگاه قرآن بر این دعوت باطل تمثیل و تشبیهی دارد که توضیح آن چنین است: فرض کنید انسانی بر لب چاهی عمیق نشسته است و پیوسته دست به درون چاه دراز کرده، آب می طلبد تا به دهان او برسد و در نتیجه تشنگی خود را برطرف کند. آیا چنین فردی به مقصد و خواسته خود می رسد؟ به طور مسلم نه! همچنین است کسانی که برای رفع نیازها و درخواست های خود، بت های بیجان را می خوانند تا به خواست های آنان جامه عمل بپوشانند این گروه هرگز به مقصد نمی رسند.
بنابراین "مشبه" کسی است که بر کنار چاه عمیقی نشسته و می خواهد از درون چاه آب برگیرد و "مشبه به" بت پرستانی هستند که از بت ها حاجت می طلبند.
"وجه شبه" در هر دو، ناکامی هر رو طرف است. زمخشری در "کشاف"، تمثیل را به گونه ای دیگر بیان می کند او می گوید: "مشبه" انسانی است که در کنار چاه نشسته و از آب می طلبد که به دهان او برسد و "مشبه به" بت پرستی است که از بت فاقد شعور، حاجت می طلبد.
در هر حال نتیجه یکی است و آن این که درخواست از بتان و معبودان دروغین به سان نشستن بر کنار چاه است که با دراز کردن دست می خواهد آب بیاشامد – تفسیر نخست – یا بسان درخواست از آب چاه است که خود را به دهان انسان تشنه برساند - تفسیر دوم -.
قرآن در ذیل آیه، دعوت کافران را که با پرستش بت ها انجام می گرفت، ظلالت می خواند و می گوید: " وما دعاء الکافرین الا فی ضلال" و خواندن کافران جز ضلالت نیست، زیرا ضلالت این است که انسان از راه بیرون رود و راهی را طی کند که هرگز به مقصد نمی رسد و درخواست بت پرستان از بت ها به جای درخواست حاجت از خدا، نوعی ضلالت و انحراف از راه مستقیم است. هدف از دعا و خواندن، ایجاد توجه در طرفی است که به درخواست انسان، پاسخ نمی گوید. خدایان دروغین یا فاقد توجهند – اگر سنگ و گل باشند – یا ناتوان از استجابتند – اگر موجود عاقلی مانند جن و ملک باشند – و چه ضلالتی روشن تر از این.
برگرفته از: مثل های آموزنده قران – در تبیین پنجاه و هفت مثل قرآنی – آیت الله شیخ جعفر سبحانی
پایان پیام /
نظر شما