حجت‌الاسلام احمد مبلغی، رییس مرکز پژوهش‌های اسلامی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت: فرهنگ عبارت است از مجموعه‌ای از ارزش‌ها که جامعه آن را بر دوش می‌کشد، ارزش‌هایی که چارچوب و ساختارهای اجتماعی به شدت از آن متأثر هستند و رفتارها درون آن شکل می‌گیرند. همچنین تعامل بین افراد جامعه تحت این ارزش‌ها قرار دارد و نوع مواجهه با ملت و جوامع دیگر نیز از زاویه تأثیرپذیری از فرهنگ برمی‌خیزد.
وی افزود: بنابراین فرهنگ یک امر اجتماعی است که به شدت بر سرنوشت جامعه، نوع پیشرفت و نوع تعاملات افراد جامعه با یکدیگر یا تعامل با جوامع دیگر و همچنین نوع مسیری که اجتماع برای تحول‌یابی طی می‌کند، اثر می‌گذارد.
اعمال و عبادت‌های اسلامی بخشی از فرهنگ هستند؟
این پژوهشگر دینی خاطرنشان کرد: بحث این است که آیا اعمال و عبادت‌های اسلامی بخشی از فرهنگ هستند؟ یا اموری متأثر از فرهنگ و یا فراتر از فرهنگ؟ اگر فراتر از فرهنگ هستند آیا تأثیری بر فرهنگ می‌گذارند یا نمی‌گذارند و یا اگر بخشی از فرهنگ محسوب می‌شوند آیا به عنوان بخش فعالی از فرهنگ محسوب می شوند یا خیر؟
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی در ادامه تصریح کرد: طبیعتا این امور نمی‌توانند خارج از فرهنگ باشند یعنی نفس رفتن به سمت اعتکاف نیز بخشی از فرهنگ است اما بخشی که درون فرهنگ، زایش فرهنگی دارد. به عبارت دیگر پاره‌ای از ارزش‌های فرهنگی جزء ارزش‌های مادر یا تأثیرگذار هستند، به همین جهت ما اعتکاف را یک امر فرهنگی مؤثر در فرهنگ جامعه می‌دانیم.
وی افزود: اعتکاف اصولا واجد مختصاتی است که می‌تواند در فرهنگ جامعه تأثیرات ویژه‌ای بگذارد که نخستین تاثیر آن در جمع بین خالق و مخلوق است. اعتکاف یک عبادت فردی نیست بلکه خلقی و مجموعه‌ای بدان دست می زنند و نوعا و عادتا چنین است که به صورت مجموعه‌ای انجام می شود. ضمن اینکه ارتباط حساسی با خدا نیز برقرار می‌شود که این یک مختصه اعتکاف است.
مشخصه بزرگ اعتکاف که در دیگر برنامه های اسلام وجود ندارد
جت‌الاسلام مبلغی مدلی ویژه از زندگی را به عنوان یکی دیگر از مختصات اعتکاف برشمرد و گفت: دومین ویژگی اعتکاف آن است که اعتکاف زندگی ای ویژه با چهره‌ای از معنویت است، سه روز اعتکاف یک نوع زندگی است و مدلی از زندگی را در پیش دارد. اما زندگی‌ای که معنویت به شکل انبوه در آن موج می‌زند و جنبه‌های الهی در حد گسترده به آن تزریق شده است. لذا این مدل در زندگی عادی وجود ندارد و ذهن انسان را به تأمل و تفکر وا می‌دارد که آیا می‌توان یک زندگی با حفظ تمام عناصر آن، و در عین حال سرشار از معنویت ، داشت؟
رییس مرکز پژوهش‌های اسلامی مجلس خاطرنشان کرد: این مختصه بسیار بزرگ اعتکاف است که در دیگر برنامه‌های اسلام وجود ندارد، به عنوان مثال نماز نوعی زندگی نیست، یک عبادت نیست، روزه یک عبادت است اما اعتکاف یک زندگی معنوی است که همه عناصر زندگی را در خود دارد.
اما در عین حال به شدت معنوی می‌باشد، این موضوع می‌تواند در جامعه و نوع فرهنگ اجتماعی تأثیرگذار باشد. یعنی کسانی که معتکف می‌شوند می‌توانند این مدل زندگی را به جامعه تزریق کرده و آن را تسری دهند و شاید مهم‌ترین ویژگی اعتکاف همین است.
انعکاس های مواج اعتکاف بر جامعه و فرهنگ اجتماعی
حجت‌الاسلام مبلغی در ادامه خاطرنشان کرد: اعتکاف اصولا در کانونی‌ترین نقطه جامعه صورت می‌گیرد چون جزء آداب اعتکاف این است که باید در مسجد جامع برگزار شود. مسجد جامع در تعریف اسلامی یعنی آن نقطه عطفی که پای کل مردمان یک شهر بدان باز می‌شود و در نقطه کانونی و وسط جامعه قرار دارد و مسجد گروه یا قبیله خاصی نیست بلکه مرآء و مشهد همگان است، همه در آن رفت و آمد می‌کنند لذا ذات اعتکاف انزوا، گوشه‌گیری و بی‌خبری و به دور بودن از مسایل را ندارد بلکه ذاتا در متن جامعه و نقطه کانونی جامعه به ودیعت نهاده شده است.
رییس دانشگاه مذاهب اسلامی اظهار کرد: اگر این مختصه به خوبی برجسته شود اعتکاف نمی‌تواند بی‌خبر از جامعه باشد و اطلاعات جامعه را نگیرد به دلیل اینکه معتکفین در مسجد زندگی می‌کنند بلکه گویا با جامعه کار دارد و پیام‌های اصلی خود را به جامعه منتقل می‌کند لذا اعتکاف اصولا باید رسانه‌ای باشد، باید بازتاب‌ها و انعکاسات مواجی را بر جامعه داشته باشد، اگر این عنصر نهفته در اعتکاف را شناسایی و برجسته کنیم و آن را در مسیر بازسازی جامعه با این عناصر به کار بگیریم طبعا فرهنگ جامعه می‌تواند دستخوش آثار و تأثیرات مهم اعتکاف باشد.
پایان پیام/
نظر شما