تولید و عرضه محصولات دستکاری شده ژنتیکی متوقف شود

به گزارش خبرگزاری شبستان، در نشست هم اندیشی تشکل های زیست محیطی درباره محصولات کشاورزی دست ورزی شده ژنتیکی، قانون ایمنی زیستی و ضرورت ارزیابی خطر آنها با ابراز نگرانی از همزمانی افزایش مصرف گسترده این محصولات با برخی از آمارهای زیستی نگران کننده از مسئولان خواسته شد تا بررسی کامی ایمنی زیستی این محصولات، تولید و عرضه آن ها را متوقف کنند.

 نشست "محصولات کشاورزی دست ورزی شده ژنتیکی، قانون ایمنی زیستی و ضرورت ارزیابی خطر آن ها" به همت موسسه توسعه پایدار و محیط زیست، همچنین سمن های زیست محیطی کشور صبح یکشنبه 28 اردیبهشت ماه در محل سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد.

تاثیر محصولات تراریخته (محصولاتی که از طریق مهندسی و اصلاح ژن‌های یک ارگانیسم به دست می‌آیند) بر محیط زیست و سلامت انسان ها مورد مناقشه بسیاری از کارشناسان، پژوهشگران و مسئولان است. به گفته عده‌ای از منتقدان تا زمانی که بحث امنیت غذایی این محصولات تایید نشود و پاسخ درستی برای این سوال که آیا تغییر صورت گرفته در محصولات به انسان نیز منتقل می شود؟ به دست نیاید، به منظور حفظ امنیت غذایی مردم، نباید از این محصولات بهره برد.

کاترین رضوی مدیرعامل موسسه توسعه پایدار و محیط زیست ضمن اشاره به این موضوع که هر موجود زنده و از جمله گیاهان، ساختار ژنتیکی منحصر به فردی دارد که آن را از سایر موجودات متمایز می سازد، گفت: شرایط طبیعی به گونه ای است که امکان اختلاط ژنتیکی موجودات زنده غیر هم گروه مگر در موارد نادر وجود ندارد.

رضوی ادامه داد: در نیمه دوم قرن بیستم با گسترش مرزهای علم ژنتیک و پیدایش فنآوری های نوین مرتبط با مهندسی ژنتیک، امکان جداسازی ژن های خاص از یک موجود زنده و انتقال آن به موجود دیگر پدید آمد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: با توجه به سادگی نسبی ساختار ژنتیکی گیاهان و طول دوره کوتاه عمر آن ها، بیشترین فعالیت های مرتبط با مهندسی ژنتیک بر روی گیاهان انجام شد و منتهی به تولید گیاهانی با ویژگی های جدید شد که تا قبل از آن به طور طبیعی وجود نداشت.

وی با تأکید بر اینکه صرفه اقتصادی تولید چنین محصولاتی منجر شد پیش از بررسی تاثیرات طولانی مدت این گیاهان نوظهور و ناهمگون با طبیعت بر محیط زیست، سایر موجودات و انسان که از آن ها تغذیه می کرد، دست به تولید انبوه آن ها در جهان زده شود، اظهار داشت: متأسفانه در ایران نیز به دلیل وابستگی جدی در سال های اخیر به ورود مواد غذائی خام از خارج، همچنین نبود قوانین و کنترل های جدی در ردیابی ورود مواد غذائی دستکاری ژنتیکی شده مانند دانه ذرت، روغن و کنجاله سویا و بسیاری موارد دیگر، حجم عظیمی از این محصولات به سفره غذایی مردم وارد شد.

مدیرعامل موسسه توسعه پایدار و محیط زیست با ابراز نگرانی از همزمانی افزایش مصرف گسترده محصولات دستکاری ژنتیکی شده در کشور با برخی از آمارهای زیستی نگران کننده مانند افزایش میزان ناباروری در زوج های جوان، افزایش بیماری ام اس در نسل جوان، شیوع نگران کننده برخی از سرطان های خاص (مانند سرطان های سیستم گوارشی) از مسئولان خواست: این هشدار را جدی گرفته و تا بررسی کامی ایمنی زیستی این محصولات، تولید و عرضه آن ها را متوقف کنند.

رضوی تأکید کرد: دستکاری ژنتیکی اصلی ترین حربه کشورهای قدرتمند در توسعه بیوتروریسم است و حق هر انسانی که بداند چه می خورد و اثر این نوع تغذیه در دراز مدت چیست.

مدیر عامل موسسه توسعه پایدار و محیط زیست با اشاره به تجارب دخالت انسان بر حذف رقبای طبیعی یک موجود زنده گفت: این موضوع باعث بهم خوردن تعادل طبیعی زیست‌بوم‌ها و حذف بسیاری از گونه‌ها و ذخایر ژنتیکی شده است.

وی با طرح این پرسش که چرا کشورهایی مانند سوئیس، آلمان، لهستان به خصوص روسیه تولید این محصولات را متوقف کرده‌اند؟، پاسخ داد: اگر چه در حال حاضر کشورهای چند ملیتی دستکاری ژنتیکی را راه حل رفع مشکلات خود می‌دانند ولی کشورهای توسعه یافته ارزیابی خطر و توقف فصلی و کشت دستکاری ژنتیکی را در پیش گرفته‌اند و به همین دلیل تولید و استفاده از این محصولات را در کشور خود متوقف کرده اند.

رضوی گفت: توصیه اکید ما این است که به آزمون و خطای کشورهای توسعه یافته توجه کنیم و بعد از آن تصمیم به رهاسازی و تولید بگیریم چرا که در حال حاضر بودجه، ابزار کافی، چارچوب درست ارزیابی خطر، همچنین ضمانت اجرایی قانون را نداریم.

قانون ایمنی زیستی لازم الاجراست

بنا بر این گزارش، محسن واعظ عضو هیئت علمی پژوهشکده زیست فنآوری سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران یکی دیگر از سخنرانان این مراسم، گفت: هر فناوری جدیدی که وارد کشور می شود نیاز به ارزیابی خطر دارد و باید به طور دقیق بررسی شود.

واعظ با اشاره به فراز و نشیب های 10 ساله قانون ایمنی زیستی و استفاده از محصولات دست ورزی شده ژنتیکی در کشور، اظهار داشت: اخیرا این قانون توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی به تصویب و بعد از لازم الاجرا شدن، این قانون توسط دولت و در قالب آیین نامه برای اجرایی شدن به نهادهای مختلف ابلاغ شد و اکنون تمام وزارتخانه ها، سازمان ها و نهادها ملزم به اجرای آن هستند.

عضو هیات علمی پژوهشکده زیست فناوری سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، ادامه داد: به دلیل اهمیت موضوع، ریاست شورای ملی ایمنی زیستی به معاون اول رییس جمهوری واگذار شد و سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری و انجمن های علمی و تخصصی اعضای شورا را تشکیل دادند.

وی با بیان اینکه آگاهی بخشی و حق انتخاب از حقوق اولیه همه شهروندان است، تأکید کرد: به همین دلیل ما گردهم آمدیم و فعالیت آگاهی بخشی خود را از سمن ها آغاز کردیم زیرا سمن ها به واسطه روابط گسترده خود در اجتماع و با مردم، به شرط داشتن اطلاعات کافی از موضوع، می توانند نقشی موثر در اطلاع رسانی صادقانه و درست به عموم جامعه داشته باشند.

این محقق درباره مهندسی ژنتیک نیز با بیان اینکه این فناوری به معنای مهندسی تغییر مواد وراثتی و کدهای ژنتیکی است، اظهار داشت: این کار نیاز به علم بسیار پیشرفته و بررسی همه جوانب امر، همچنین رعایت ملاحظات ضروری دارد.

واعظ ادامه داد: دهه 90 یعنی زمانی که فنآوری مهندسی ژنتیک آغاز شد، این فنآوری برای همگان قابل تحسین بود اما بعد از سال ها عوارض سوء آن در زندگی بشر و حتی محیط زیست پدیدار شد و همین عوارض منجر شد تا کشورهای اروپایی و آمریکایی با احتیاط بیشتری از این فنآوری بهره گیرند.

وی با اشاره به تحقیقاتی که نشان از بروز حساسیت ها و برخی انواع سرطان بر اثر استفاده از محصولات تراریخته یا دستکاری شده، دارند، تصریح کرد: اکوسیستم های طبیعی یک زنجیره از موجودات و مواد غذایی هستند که هر کس در آن نقش ویژه خود را دارد و در صورتی که هر کدام از موجودات دچار نقصان شوند، اثرات سویی بر کل اکوسیستم باقی خواهند گذاشت و به همین جهت دستکاری ژنتیکی باید با دقت، حساسیت و آزمایش های طولانی مدت انجام شود.

عضو هیات علمی پژوهشکده زیست فناوری سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران یادآور شد: نگاه منتقدان به موضوع تراریخته به معنای نگاه منفی به علم و پیشرفت های آن نیست ولی شرط عقل آن است که در کشاورزی و محصولات غذایی از چنین فنآوری استفاده نکرد.