اگر فردی به اعتیاد مبتلا شد خانواده چه بکند؟

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ اعتیاد درجه شدیدی از وابستگی داروئی Drug Dependence است و اوج استفاده دارو را نشان می‌دهد و رشته‌ای از حالت‌هاست که در آن استفاده از دارو، رفتار مصرف‌کننده را کنترل می‌کند.

اعتیاد یک معضل چند بعدی است و نمی توان تنها یک یا دو عامل در بوجود آورنده آن برشمرد و مواد مخدر از گذشته تاکنون با شیوهها و انگیزه های متعددی مورد استفاده قرار است. قدمت تاریخی مواد مخدر به گذشته های بسیار دور بر می گردد.

حضور شهرام شیخانی، معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان جنوبی در خبرگزاری شبستان استان در آستانه 5 تیرماه؛ روز جهانی مبارزه با مواد مخدر بهانه ای برای گفتگویی مفصل و سه ساعته برای آشناسازی هرچه بیشتر خانواده ها با اقداماتی که باید انجام دهند تا فرزندان آنها از دام اعتیاد مصون بمانند.

در بخش دوم و آخر این گفتگو راهکارهای لازم توسط معاون بهزیستی استان به خانواده هایی که فردی معتاد در آن وجود دارد، ارائه می شود.

چرا با وجود این همه اقدامات توسط دولت و اطلاع رسانی های روز افزون؛سن اعتیاد کاهش یافته است؟
معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان جنوبی با بیان اینکه اعتیاد یک معضل اجتماعی با علل و عوامل متنوع و مختلف است، گفت: چون اعتیاد یک موضوع چند وجهی است هم برای پیشگیری و هم برای درمان نیاز به یک کار چند جانبه است، اگر در همه جوانب پیشگیری و درمان هماهنگ حرکت نکنیم، به پایان فرایند و نتیجه مد نظر نمی رسیم.

شیخانی افزود: در حال حاضر و در چند سال اخیر تلاشها، اقدامات و کارهای آموزشی نسبت به سالهای قبل به شدت افزایش پیدا کرده است، ولی در فرایند پیشگیری از اعتیاد نیاز به هماهنگی بیشتری بین اقدامات چند وجهی "خانواده، اجتماع و ..." است.

گرایش کاذب مادران به کار در بیرون منزل
وی نداشتن دانش و اطلاعات خانواده ها، تقویت فرهنگ کار برای زندگی نه زندگی برای کار را از جمله عوامل کاهش سن اعتیاد در جامعه عنوان کرد و ادامه داد: به دلیل گرایش کاذب مادر در خانواده به سمت خروج از منزل و کار بیرون و به تبع نگذاشتن وقت و فرصت کافی برای اعضای خانواده، توجه به کسب اطلاعات از طریق شرکت در کارگاههای آموزشی و یا از طریق مطالعه به شدت کاهش پیدا کرده است، بنابراین ما نباید انتظار داشته باشیم که می توانیم فرزندان خود را رصد کنیم.

نسخه پیشگیری و درمان اعتیاد در هر فرد متفاوت هست
معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان جنوبی فقر "فرهنگی و اجتماعی" را دو دلیل گرایش به اعتیاد ذکر کرد و گفت: فقر اقتصادی دلیل گرایش به اعتیاد نمی شود ولی ارتقای دانش و اطلاعات درخصوص پیشگیری از اعتیاد و تقویت ارتباط با جهان پیرامون خود در جلوگیری از اعتیاد نقش بسزایی دارد.

وی اذعان کرد: نسخه پیشگیری و درمان اعتیاد در هر فرد تفاوت دارد به همین دلیل برخی بیماری ها مثل سل با واکسیناسیون کاهش می یابد اما در اعتیاد نسخه در هر فرد متفاوت است بنابراین در برنامه ها و رویکردهای اخیر پیشگیری از اعتیاد، ما برای مردم نسخه نمی پیچیم، بلکه این مردم هستند که تحت گروههای اجتماع محور در برنامه های پیشگیری اجتماع محور شرکت می کنند، این برنامه ها شامل ورود به محله، حساس سازی مردم، تشکیل تیم داوطلب، نیازسنجی، اولویت بندی نیاز و اجرای برنامه های پیشگیرانه از اعتیاد است.

شیخانی گفت: به واسطه اجرای این برنامه این مردم هستند که تمام فرایند پیشگیری از اعتیاد را طراحی و اجرا می کنند و در کنار مردم، کارشناس تسهیل گر نسبت به هموار کردن مسیر و حرکت مردم در راستای پیشگیری از اعتیاد به شکل علمی گام برمی دارند، به همین دلیل این رویکرد از اثربخشی بالایی در پیشگیری از اعتیاد برخوردار است.

وی خاطرنشان کرد: تمام این برنامه ها با اعتیارات بهزیستی و با حضور کارشناس تسهیل گر انجام می شود.

وی از فعالیت 178 تیم اجتماع محور پیشگیری از اعتیاد در محلات، مهدکودک و محیط های کار خبر داد و با بیان اینکه بالغ بر 160 هزار نفر از جمعیت استان را تحت پوشش این برنامه ها قرار دارند، افزود: اجرای برنامه ها به استناد نیازهای مردم در اجتماعات مختلف که می تواند منجر به پیشگیری از اعتیاد شود، انجام می شود.

اگر فردی مبتلا به اعتیاد شد خانواده چه بکند؟
این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که اگر فردی مبتلا به اعتیاد شد خانواده چه بکند؟ ادامه داد: مردم از سراسر استان (مناطق شهری و روستایی) می توانند با شماره 1480 "صدای مشاور" که با حضور 25 کارشناس ارشد روانشناسی فعالیت می کند تماس گرفته و با کمترین هزینه به مدت 45 دقیقه از ساعت 8 صبح الی 20 مشاوره دریافت کنند.

وی با بیان اینکه همچنین شماره 09628 "خط ملی اعتیاد" که مرکز آن در تهران قرار دارد، هرگونه راهنمایی و یا مشاوره در خصوص پیشگیری و درمان اعتیاد و یا راهنمایی برای دریافت اطلاعات نزدیک ترین مرکز درمانی اعتیاد در شهر خود را ارائه می دهد، افزود: این شماره ها کمک می کند که مردم مرکز درمانی درست با توجه به نوع خدمات ارائه شده، انتخاب کنند.

چرا برخی خانواده ها اقدامی برای درمان اعتیاد فرزندان خود نمی کنند؟
شیخانی گفت: یکی از دلایل این امر این است که ممکن است یک خانواده چندین بار فرزند خود را برای ترک اعتیاد برده باشد اما به دلیل عدم انتخاب مرکز مناسب در این امر موفق نبوده اند.

وی افزود: برخی از خانواده ها نیز به دلیل جایگاه اجتماعی خود نگران شناخته شدن هستند که این افراد می توانند با تماس با معاونت پیشگیری بهزیستی استان از آدرس و تلفن مراکز درمان استانهای مجاور اطلاعات کسب کرده و از آنها استفاده کنند.

معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان جنوبی در خصوص دسته سوم این افراد توضیح داد: برخی خانواده ها اصلا اطلاع ندارد که اگر فرزندان آنها گرفتار شد، با کدام دستگاه باید تماس بگیرند و یا مراجعه کنند، این خانواده ها می توانند بعد از تماس با شماره های اعلام شده به یکی از مراکز درمانی بهزیستی و دانشگاه علوم پزشکی مراجعه کنند.

تفاوت مراکز درمان اعتیاد بهزیستی و دانشگاه علوم پزشکی در چیست؟
شیخانی ادامه داد: تفاوت مراکز درمانی بهزیستی و دانشگاه علوم پزشکی در این است که اگر برخی از خانواده ها در پرداخت هزینه درمان مشکل دارند و در صورت مراجعه به مراکز درمان بهزیستی، می توانیم بخشی از هزینه ها را از طریق یارانه به مراکز درمان از سوی بهزیستی پرداخت کنیم.

وی خاطرنشان کرد: هیچ تفاوتی بین پرسنل، کادر درمان و نوع خدمات بین مراکز درمان بهزیستی و دانشگاه علوم پزشکی وجود ندارد و این مراکز تحت نظارت تیمی متشکل از شورای هماهنگی مواد مخدر، دانشگاه علوم پزشکی و بهزیستی قرار دارند.

وی با اشاره به اینکه یک فرد معتاد برای تامین حاضر است زندگی، خانواده و فرزندان خود بفروشد و مواد تهیه کند ولی هنگام درمان به دنبال درمان رایگان است و این موضوع اثربخشی درمان را کاهش می دهد، افزود: اراده افراد در ترک اعتیاد مهمترین عامل است بطوری که اگر اراده نباشد درمان اثر بخش نخواهد بود.

انواع مراکز درمان اعتیاد
1- مرکز درمان سرپایی اعتیاد
شیخان گفت: در حال حاضر 16 مرکز درمان سرپایی اعتیاد در استان وجود دارد که هر مرکز توسط کادر پزشکی، روانشناس و مددکار اداره می شود.

2- مراکز اقامتی میان مدت یا کمپ ها
وی با اشاره به اینکه این مراکز توسط افراد بهبود یافته و گروههای همتا اداره می شود و تحت نظارت پزشک مسئول فنی قرار دارد و در حال حاضر 8 مرکز اقامتی میان مدت شبانه روزی در خراسان جنوبی وجود دارد، ادامه داد: مدیر مرکز و دو مددیار داخلی مرکز افراد بهبود یافته با سابقه پاکی بالای سه سال و تجارب فعالیت در مراکز درمانی شبیه به خودشان هستند.

3- مراکز اقامتی بلند مدت یا t.c
این مراکز ویژه افرادی است که مرحله سم زدایی را در سایر مراکز گذرانده اند و نیاز به ارائه خدمات روانشناختی جهت تعییر نگرش، رفتار و تسهیل و آماده سازی و ورود به جامعه دارند و در حال حاضر تنها یک مرکز اقامتی بلندمدت در بیرجند وجود دارد.

4- مراکز کاهش آسیب dic ویژه افراد تزریقی یا پرخطر
این مرکز روانه است و از آن چهار مرکز در استان وجود دارد (2 مرکز بیرجند، درمیان و زیرکوه قاین)

5- مرکز سرپناه شبانه ویژه معتادان آقا که فاقد سرپناه هستند که در حال حاضر یک مرکز با ظرفیت 20 نفر در مرکز استان وجود دارد.

شناسایی معتادان صنعتی سخت است
معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان جنوبی گفت: به دلیل اینکه تنوع مواد مخدر زیاد شده است و هر یک از مواد یکسری از علائم جسمی و روحی و روانی خاص خود را دارد، درمانگرانی که در مراکز درمان اعتیاد کار می کنند، مهمترین افراد در شناخت معتاد هستند.

وی با اشاره به اینکه امروزه دیگر برخی از مواد مخدر علائمی از جمله ژولیدگی، خمیدگی و آبر ریزش دهان را در مراحل اولیه ندارند و افراد با ظواهر شیک نیز مصرف کننده هستند، افزود: شیره و تریاک بیشتر عوارض آن جسمی است ولی عوارض مواد مخدر صنعتی بیشتر مغزی و روحی و روانی است بطوری که در چند ماه اول تشخیص از روی ظاهر سخت است اما هنگامی که با فرد مبتلا صحبت می کنیم و متوجه توهم شخص می شویم بنابراین شناسایی این افراد تنها در کلینیک ها انجام می شود.

عوامل مؤثر بر عود اعتیاد در معتادان
شیخانی با تاکید بر اینکه هیچ جا مصون از اعتیاد نیست، درخصوص عوامل موثر بر عود اعتیاد در معتادان گفت: این فرد هنوز به مرحله آمادگی نرسیده و ممکن است به اصرار و اکراه خانواده به مرکز درمانی هدایت شده باشد.

وی انتخاب نامناسب مرکز درمانی، ضعف خدمات روانشناسی و مددکاری در مراکز، عدم حمایت مناسبت برخی از خانواده ها از فرد معتاد، کمبود حمایت های اجتماعی پس از ترخیص از مراکز را از دیگر عوامل عود اعتیاد در معتادان ذکر کرد و افزود: درصد بازگشت مجدد معتادان بین 38 تا 91 درصد در استانهای مختلف بر اساس آخرین پژوهش انجام شده است.
 

وی ادامه داد: هنوز در خراسان جنوبی کار علمی در زمینه عود اعتیاد در معتادان انجام نشده است و گفته ها بیشتر برداشت بوده و مستند نیست.

پایان پیام/

گفتگو: زینب رمضانی