به گزارش خبرنگار کتاب شبستان ، «حسن بن علی بن ابی طالب» دومین امام شیعه و فرزند امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) است. امام حسن (ع ) در شب نیمه ماه رمضان سال سوّم هجرت در مدینه تولد یافت . وى نخستین پسرى بود كه خداوند متعال به خانواده على و فاطمه عنایت كرد. رسول اكرم (ص ) این نوزاد را حسن نام داد و كنیه او را ابومحمّد نهاد و این تنها كنیه اوست . امام حسن (ع ) پس از شهادت پدر بزرگوار خود به امر خدا و طبق وصیت آن حضرت ، به امامت رسید. عهده داری دو وظیفه سنگین امامت و خلافت، و ایفای نقشی حائز اهمیت در ایجاد و حفظ همبستگی میان مسلمانان و جلوگیری از افتراق، که در نهایت منجر به تن دادن امام به صلح با معاویه شد، تصویری کلی از شخصیت استوار و بردبار وی به دست می‌دهد. دوران خلافت و صلح امام با معاویه از مهم‌ترین رخدادهای حیات ایشان و نیز صدر اسلام بود که هم در زمان خود اسباب اتحاد گشت و هم به مثابه آموزه‌ای دینی-اخلاقی در طول تاریخ مسلمانان، خاصه شیعیان، بر چگونگی رویکرد به برخی مفاهیم اساسی مانند اقتدار، جنگ و صلح، تأثیر نهاد.
حکومت اموی پس از تحمیل صلح بر امام حسن علیه السلام گرچه به بسیاری از اهداف خود رسیده بود، ولی هم چنان وجود امام حسن علیه السلام مانع از به اجرا درآوردن برخی از نیّات پلید آنان بود. از جمله اهدافی که معاویه دنبال می کرد تعیین جانشین برای خود بود. وی از اجرای این تصمیم که برخلاف مفاد صلح نامه او با امام حسن علیه السلام بود وحشت داشت و می دانست که اگر در زمان حیات آن حضرت به چنین کاری دست بزند، بدون شک با مخالفت شدید حسن بن علی علیه السلام روبه رو خواهد شد. بر این اساس تصمیم گرفت از هر راه ممکن امام علیه السلام را به شهادت برساند پس از بررسی های زیاد جعده همسر امام حسن علیه السلام را مناسب ترین فرد برای تحقق بخشیدن به این هدف پلید دید. آن گاه به صورت محرمانه و با ارسال صدهزار درهم به جعده، به او قول داد که اگر امام حسن علیه السلام را به شهادت برساند او را به همسری یزید درخواهد آورد. بدین وسیله جعده آن حضرت را با ریختن زهر در آب آشامیدنی مسموم کرد و سر انجام امام حسن(ع) روز بيست و هشتم ماه صفر سال 49 هجري در سن 47 سالگي به خاطر خوردن زهر و مسموميت ناشي از آن به شهادت رسيد و در قبرستان بقيع به خاك سپرده شد.
درباره ی دومین امام شیعیان آثار بسیاری تالیف شده است که برخی از ان ها به قرار زیر می باشند:
«صلح امام حسن علیه السلام؛ پرشکوه ترین نرمش قهرمانانه تاریخ»
صُلحُ الحَسَن(علیه‌السلام) کتابی درباره صلح امام حسن(ع)، اثر «شیخ راضی آل یاسین» پژوهشگر و عالمی دینی شیعی است. این کتاب از معدود آثار تحلیلی و تفصیلی است که درباره زندگانی امام حسن مجتبی(ع)، موقعیت سیاسی او و شرایط صلح امام با معاویه سخن گفته است. این اثر توسط حضرت «آیت الله سیدعلی خامنه ای» رهبر انقلاب به فارسی برگردانده شده است. کتاب دارای سه قسمت است؛«بخش اول: امام حسن بن علی(ع)» ، «بخش دوم: موقعیت سیاسی» ، «بخش سوم: صلح».«بخش اول: امام حسن بن علی(ع)» ، «بخش دوم: موقعیت سیاسی» ، «بخش سوم: صلح».
که در قسمت نخست شرح حال کوتاهی از زندگی امام مجتبی(ع) ارائه داده و در قسمت دوم به موضوع بیعت با آن حضرت و وضعیت سپاه می‌پردازد. قسمت آخر و اصلی کتاب، بررسی قرارداد صلح و عوامل آن می باشد و در خاتمه نیز، گزارشی از مقایسه شرایط صلح امام حسن(ع) و قیام امام حسین(ع)، به لحاظ دوستان و یاران و به لحاظ دشمنان ارائه شده است.
«کریم اهل بیت:امام حسن (ع)»
کتاب حاضر به قلم «رقیه سیاه چشم» که نشر اختر آن را منتشر کرده است، با زبانی ساده و به زندگی و شخصیت وفضایل امام حسن (ع) پرداخته است. برخی از عناوین این کتاب عبارت اند از: «تولد امام» ، «نام مبارک امام حسن مجتبی» ، «فضایل بارز و برتر» ، «اخلاق امام» ، «سخاوت امام» ، «امام مجتبی(ع) در جبهه های جنگ» ، «جنگ با معاویه و بی وفایی یاران» و...
در بخشي ازاین کتاب درباره «تولد امام» مي‌خوانيم: «وي سرور جوانان بهشت و يکي از دو نفري است که دودمان پيامبر منحصراً از نسل آنان به وجود آمد و يکي از چهار نفري است که رسول خدا با آنان به مباهله نصاراي نجران حاضر شد و يکي از پنج نفر اصحاب کساء و يکي از دوازده‌نفري است که خدا فرمانبري آنان را بر بندگانش واجب ساخته است. پيامبر گرامي امام مجتبي را پس از تولد به سينه چسبانيد و دعا کرد».
«زندگانی حسن بن علی علیه السلام»
کتاب حاضر نوشته ی «باقر شریف قرشی» و با ترجمه ی« فخرالدین حجازی» مشتمل بر دو جلد است که به تفضیل درباره ی زندگی امام دوم شیعیان نگارش شده تست. برخی از عناوین این کتاب عبارت اند از: «معنی امامت» ، «نیاز به امامت» ، «انتخاب پیشوا» ،«پیوست دو روشنائی» ، «پیدایش کانون رسالت» ، «میلاد حسن (ع)» ، «هوش و شخصیت» ، «مهر و بزرگداشت» و...
در بخشی از«میلاد حسن(ع)» از این کتاب می خوانیم:
«فروغ امامت بر جهان اسلام از خانه‌ای تابید که خدای به آن خانه پایگاهی بلند بخشیده و فرمان داده است که نامش در آن کانون مقدس برده شود و از درخت پاک ولایت شاخساری برخاست که خدای دینش را در سایه آن نگهبانی فرمود و بین دو توده از امت مسلم، نعمت صلح را برقرار ساخت. فرزند گرامی رسول و نخستین نواده او که بر جوانان بهشت آقائی دارد بهنگامی پا به جهان هستی نهاد که فرخنده‌ترین و مقدس ترین ماه های سال بود، ماه رمضان، ماه خدا و این حادثه بسال دوم یا سوم هجری رخ داد..» این کتاب را انتشارات بعثت چاپ و نشر کرده است.
«حقایق پنهان : پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی علیه السلام»
کتاب حاضر نوشته احمد زمانی که توسط انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به چاپ رسیده است. مولف در این کتاب سیره سیاسی دومین پیشوای معصوم شیعیان جهان را در پانزده بخش و با عناوین؛ «رهبری در اسلام» ، «نگاهی گذرا به دوران کودکی امام مجتبی(ع)» ، «ویژگی های امام مجتبی(ع) » ، «حسن بن علی(ع) پس از رحلت پیامبر(ص)» ، «مسئولیت های امام مجتبی در دوران حکومت امیر المومنین(ع)» ، «امامت و رهبری» ، «انگیزه های صلح» ، «بازگشت به مدینه ی منوره» ،«مسومیت امام مجتبی(ع)» ، «شهادت مظلومانه ی امام مجتبی(ع)» ، «اوج استبداد و ستم امویان» ، «تهاجم فرهنگیامویان و عباسیان» ، «فرزندان امام حسن» ، «چهل حدیث برگزیده از مجموعه سخنان درربار امام مجتبی» ، «کتابشناسی» ، به صورتی مستند وگسترده و جامع همه جانبه بررسی کرده و از حقایق مکتوم و پوشیده ای پرده برداشته که دیگر نویسندگان کمتر متعرض آن گشته اند و خود نکاتی نو در تحلیل زندگی آن گوشواره عرش الهی ارائه نموده است.
«فرشته‌های خندان: قصه‌هایی از زندگی امام حسن (ع)»
کتاب حاضرجلد چهارم از مجموعه ی قصه های شیرین درباره ی معصومین و نوشته ی «مسلم ناصری» که از سوی انتشارات آستان قدس رضوی؛به نشر منتشر شده است، این کتاب مشتمل بر قصه هایی درباره ی زندگی امام حسن(ع) است. فهرست عناوین این کتاب عبارت اند از:«تصویری از بهار» ، «مژدگانی» ، «پاداش» ، «فرشته های خندان» ، «همسایه» ، «کسی پشت پرده است».
«امام حسن(ع) الگوی زندگی»
کتاب حاضر به قلم «حبیب الله احمدی» تحریر شده و انتشارات فاطیما آن را منتشر کرده است. این کتاب در سه بخش تنظیم شده است. بخش اول سیری کوتاه در زندگی امام حسن (ع) و بخش دوم به بیان برخی از فضایل ایشان اختصاص دارد. و سومین بخش که مهم ترین قسمت کتاب است و بخش عمده ی کتاب را تشکیل می دهد به تحلیل جریان های اجتماعی و موضع گیری های امام حسن مجتبی (ع) می پردازد. برخی از عناوین کتاب عبارت اند از: پیش «از ولادت» ، «نسل شفاف» ، «القاب» ، «پاکترین ها» ،« مقام عصمت» ، «حق محوری »، «روش متفاوت امامان» ، «جریان های اجتماعی متضاد» ،«چالش گری معاویه» و...
«تحلیلی از زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی علیه السلام»
تحلیلی از زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی علیه‌السلام ،نوشته ی «سید جعفر مرتضی عاملی» است که «محمد سپهری» آن را ترجمه کرده و نشر بوستان کتاب آن را منتشر کرده است .دراین اثر مؤلف با تسلط بر منابع تاریخى، جنبه هایى از حیات سیاسى آن حضرت را در سه مقطع مهم تاریخ، بررسى و تحلیل کرده است: در عهد رسول خدا(ص)، در عهدعمر و ابوبکر و در عهد عثمان. در این تألیف، نویسنده با دیدی محققانه به تجزیه و تحلیل وقایعی همت گمارده است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با زندگانی امام حسن (ع) ارتباط دارد و در مواردی آن حضرت نقش فعالی در تکوین آن بر عهده داشته است، مثل داستان مباهله و بیعت رضوان. و بر خلاف تاریخ نگاران و سیره نویسان، به نقل حوادث و تاریخچه زندگانی امام حسن مجتبی (ع) نپرداخته، بلکه زندگانی سیاسی آن جناب را به طور دقیق تجزیه و تحلیل کرده است.
«چهل حدیث، سیره حسنی»
کتاب حاضر به قلم «سید حسین زینالی تیلی» مشتمل برپنج فصل با عناوین؛ « فصل اول: ویژگیهای شخصی امام علیه‌السلام» ، « فصل دوم: عبادات امام (علیه السلام)» ، « فصل سوم: اخلاق امام علیه‌السلام» ، « فصل چهارم: ادعیه امام علیه‌السلام» ، « فصل پنجم: برخورد با دیگران» می باشد که در آن و در قالب چهل حدیث، که منبع هریک از احادیث در ذیل ان ذکر شده است ، با گوشهای از اخلاقیات و سیره سازنده و الهام بخش دومین امام و پیشوای شیعیان، حضرت امام حسن (علیه السلام) آشنا میشویم. به عنوان مثال در فصل اول این کتاب و درباره ی چهره امام می خوانیم:
«عن احمد بن محمد المغیری قال: کان الحسن بن علی (علیه السلام) جعد الشعر، حسن البدن، کث اللحیة.
مغیری گوید:امام حسن بن علی (علیه السلام) موهای فرفری، بدنی زیبا و ریشی پرپشت داشت.
«کشف الغمة، ج 1 ص 548»
از دیگر آثاری که درباره ی امام حسن مجتبی(ع) نگارش شده است می توان به موارد زیر اشاره کرد:
«تاب اخبار الحسن بن علی علیهماالسلام»،عربی، ابواسحاق ابراهیم بن محمد اصفهانی.
«خلافت نامه امام حسن علیه السلام»، فارسی، میرزا علی خان خاموش.
«الدر السنی فی مَنْ بغاس من اهل النسب الحسنی»، عربی، عبدالسلام قادری.
«ذکر من روی عن ابی محمد الحسن بن علی علیهماالسلام»، عربی، ابوجعفر محمد بن بابویه صدوق.
«الرجحان بین الحسن والحسین علیهماالسلام»،عربی، حسن خلاّد فارسی.
«الرّدّ علی ابن الهمام»، عربی، محمد معین سندی.»
«رسالة فی معنی قوله صلی الله علیه و آله وسلم»: «الحسن و الحسین سیّدا شباب اهل الجنّة»، عربی، محسن بن محمد بحرانی.
«کتابة فی امامة الحسن و الحسین علیهماالسلام»، عربی، ابواسحاق ابراهیم بصری.
«چشمه کوثر»، فارسی، حیدر تهرانی، کتابخانه آیة اللّه مرعشی، ۱۳۹۹ ق.
«راویان مشترک فریقین از امام حسن علیه السلام»، فارسی، یداللّه مقدسی، کتابخانه آیة اللّه مرعشی، اوّل، تهران، هشتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی، ۱۴۱۶ ق.
«حسن بن علی علیه السلام پرچمدار صلح»، فارسی، محمد روشن نفس، آستان قدس رضوی، اوّل، مشهد، حجّت، ۱۳۴۹ ش.
«سرچشمه های نور»؛ امام حسن مجتبی علیه السلام، فارسی، کتابخانه آیة اللّه مرعشی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۷ ش.
«تاریخ ابن خلدون، عربی»، ابن خلدون، آستان قدس رضوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۳ ش.
«امام حسن مجتبی علیه السلام»، فارسی، دارالتوحید و...، پژوهشکده باقر العلوم علیه السلام، اوّل، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۷ش.
نظر شما