حجت الاسلام دکتر جواد جعفری، عضو هیئت علمی و معاون پژوهشی پژوهشکده مهدویت و پژوهشگر مباحث مهدوی و آینده پژوهی در حوزه علمیه قم، در گفتگوی اختصاصی با شبستان، پیرامون "تطبیق شاخصه های مدیریت جامعه جهانی با مدیریت امام عصر (عج)"، اظهار داشت: امام به عنوان واسطه فیض، یعنی کسی که همه خوبی ها را از خداوند می گیرد و به ما سوی الله می دهد و از این طریق اراده الاهی را در جامعه پیاده می کند.
وی با این باور که اعمال اراده الاهی، همان بحثی است که به عنوان مدیریت امام در روایات مطرح شده است، برای سخنش موید و شاهدی از آیات قرآن ارائه داد و گفت: علاوه بر اینکه قرآن در فرازی تصریح دارد که فرشتگان، مدبرات امر هستند. این تعبیر، یعنی اینکه ملائکه برخی امور را مدیریت می کنند. همانطور که می بینید خداوند در قرآن به این موضوع اطلاق مدیر دارد.
مولف کتاب "دیدار در عصر غیبت" با بیان اینکه بخشی از این اراده الاهی، اراده تکوینی است، ادامه داد: این اراده الاهی مانند اموری است که خداوند در موضوعاتی همچون بارش باران، رویش درختان، سیل، زلزله، اراده هایی دارد. بنابراین مدیریت بارش باران، پرورش میوه ها و رویش گیاهان و غیره تحت مدیریت امام انجام می گیرد و طبعا این گونه مدیریت، دائر مدار غیبت نیست و اراده الاهی به هر نحو پیاده خواهد شد.
وی بر این باور است که این حوزه از افعال امام در هیچ یک از علوم انسانی امروز، تحت عنوان مدیریت، مورد توجه قرار نمی گیرد، و این بحث نخستین رویکرد متفاوت مدیریت در آینه روایات است.
مدرس حوزه علمیه قم، در ادامه به بخش دیگری از اراده الاهی تحت عنوان اراده تشریعی پرداخت و در تطبیق مصادیق آن، اظهار داشت: مثلا خداوند اراده کرده است که مردم خوب زندگی کنند و به بهشت بروند. البته این را تشریعی اراده کرده است، به این معنا که مردم هم خودشان باید این فرآیند را بخواهند. امام در این مرحله نیز نقش مهمی در اعمال این اراده الاهی دارد، که چگونگی این اعمال اراده الاهی، به مدیریت امام در این حوزه تعبیر می شود و در هر عصر و دوره ای می تواند متفاوت باشد.
وی با اعتقاد به اینکه این اعمال اراده الاهی از دو طریق دنبال می شود، اظهار داشت: امام بخشی از آن را مستقیم پی گیری می کند، که همان اموری است که منافاتی با غیبت امام نداشته باشد. مثلا پراکنده کردن جمع کفار، یا منسجم کردن جمع مومنان و دوستان. در نهج البلاغه امیرالمومنین(ع) تعبیر "فی سترة عن الناس" را به کار می برد. به این معنا که این امر را امام مخفیانه انجام می دهد و کسی نمی تواند اثر امام را ببیند.
معاون پژوهشی پژوهشکده مهدویت، درباره بخش دیگری از این اعمال اراده ها که به صورت غیر مستقیم اداره می شود، گفت: این امور توسط وکلای عام و ولی فقیه انجام می گیرد. نقشی که علما در جامعه دارند، به نوعی همان مدیریت امام است که به فرمان عام امام زمان شکل گرفته است.
وی در ادامه در پاسخ به این پرسش ها و رویکرد ها که "آنچه در اینجا به نظر می رسد این است که رویکرد کلامی و اسلامی مدیریت امام زمان، آنگونه که در منابع دست اول به آن پرداخته شده است، با مباحث مدیریت در علوم انسانی امروز متفاوت است، پس آیا ما طبق این معنا امام زمان را مدیر می دانیم؟ آیا امام زمان بر اساس استعدادها و نیازها برای جامعه جهانی طرحی ارائه کرده و آن را راهبری می کند؟ طرحی که امام به این معنا در روایات ما به آن پرداخته شده است، چیست؟ برنامه امام زمان برای اراده جامعه جهانی در دوران غیبت کدام است؟" گفت: بلی، امام زمان برای کل دنیا طرح و برنامه دارد.
عضو هیئت تحریریه "فصلنامه انتظار"، که با صراحت بیان بر طرح و برنامه امام برای کل دنیا تاکید می کرد، این پرسش را مطرح کرد که "اما این طرح را چه کسی انجام می دهد"؟
وی در همین باره افزود: باید توجه داشت که مثلا هرکدام از کشورها برای خودشان طرح و برنامه ای دارند. اصل داشتن این طرح را نمی توان نفی کرد و دلیلمان هم روایاتی است که در این باره وارد شده است. اینکه هماره خداوند برای جامعه چیزی را خواسته است، خداوند آن خواسته را به عنوان یک طرح اجرایی دارد.
حجت الاسلام جعفری با این باور که امام تا آن مقداری که توان دارد، این طرح ها را به سرانجام می رساند و توان امام، در معنای گسترده ای معنا خواهد شد، اظهار داشت: مثلا وقتی ایران برای کل دنیا طرح دارد، مگر چقدر از آن را می تواند انجام دهد؟ مدیریت دنیا به این معنا نیست که همه روسای دولت ها گوش به فرمان باشند. این در دولت کریمه محقق می شود و امروزه مدیریت جهانی امام عصر(عج)، حلقه گمشده ای است که ما در زندگی هایمان آن را فراموش کرده ایم. اما یک مدیریت دیگر این است که امام نسبت به کل دنیا طرح داشته باشد و تا مقداری که می تواند، انجام می دهد.
درباره معنای توان امام در اجرای طرح ها، حجت الاسلام جعفری می گوید: امام زمان استعدادها را در نظر می گیرد، یارانی که دارد، موانعی که هست و غیره. با محاسبه همه این ها، برنامه های امام اجرا می شود.
با ارائه بحث مدیریت فعال یا منفعل در ادامه گفتگو، حجت الاسلام جعفری اظهار داشت: قطعا مدیریت امام در برخی مواقع فعال است و در برخی مراحل هم امام به صورت منفعل عمل می کند. اما باید توجه داشت در مقام این مدیریت بسیاری از مسائل باید به صورت پیش فرض قرار بگیرد. اینکه امام غایب است، اینکه امور نباید از مجرای طبیعی خود خارج شود، اینکه عدالت خدا نباید مورد خدشه قرار بگیرد و غیره بخشی از موقعیت های پیش فرضی است که پس از آن مدیریت امام عصر صورت خواهد گرفت.
حجت الاسلام جعفری با بیان اینکه مدیریت امام زمان همان اجرا کردن اراده الاهی است، اظهار داشت: این، همان آموزه ای است که در روایات ما آمده است که "اراده الرب فی مقادیر الامور، تهبط الیکم و تصدر من بیوتکم". به این معنا که اراده الاهی هر چه باشد به امام می رسد و امام آن اراده الاهی را جاری می کند.
پایان پیام/
نظر شما