به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا شاکرین، معاون پژوهش های میان رشته ای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تعریف الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت گفت: الگو به معنای مدل به کار برده می شود اما آنچه که در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دارای اهمیت است، تعریف ما از پیشرفت است زیرا درباره الگو اختلاف معنی زیادی وجود ندارد، ولی مسئله تعیین کننده تعریف از مقوله پیشرفت است. پیشرفت در معنای لغوی به حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب معنی می شود به طوری که ما وضعیت بهتری را نسبت به وضعیت فعلی انتظار داریم.
وی ادامه داد: مقوله پیشرفت در چارچوب نظام بینشی ارزشی تعریف و به تعبیری کاملا ایدئولوژیک می شود زیرا پیشرفت ذاتاً امری آرمانی است. کسی که به دنبال پیشرفت می رود درصدد رسیدن به شرایط آرمانی و دارای خواسته مطلوب است اما نحوه رسیدن به این خواسته را نظام بینشی ارزشی تعیین می کند. پس تعریف پیشرفت در چارچوب ایدئولوژیک و نظام جهان بینی می گنجد و به شدت از آنها متاثر است.
عضو هیات علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: اگر بخواهیم فاکتور اصلی پیشرفت را در تفکر اسلامی تعریف می کنیم می توان گفت پیشرفت نقطه مطلوبی است که در آن تعالی معنوی انسان و بهبود شرایط مادی به طور توامان وجود دارد. برخلاف تفکر غربی که پیشرفت را از جنبه مادیات می نگرد و اگر نکته ای به نام معنویت در آن لحاظ می شود باز هم درچارچوب خواسته های دنیایی انسان است و چیزی به غیر از آن نیست.
وی تصریح کرد: پیشرفت در تعریف ما حرکتی است رو به جلو که در آن انسان تعالی پیدا می کند و در کنار تعالی معنوی شرایط زندگی هم از جهات مادی بهبود پیدا می کند و استعداهایش شکوفا شده و قوای انسانی به فعلیت درمی آیند. همچنین بهترین مناسبات انسانی هم برقرار می شود به گونه ای که انسان را در جهت عبودیت پروردگار هدایت کند و عدالت، آزادی، حقوق انسانها و بهره وری از شرایط طبیعی را به بهترین شکل تامین کند.
ضرورت وجود الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در جامعه ایرانی
وی درباره میزان اهمیت و ضرورت وجود الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در جامعه ایرانی گفت: حیات جامعه ایرانی به این مسئله وابسته است زیرا زندگی در حرکت رو به جلو خلاصه می شود. جامعه ای که نقطه آرمانی و هدفی بری رسیدن نداشته باشد، جامعه ای مرده محسوب می شود زیرا موجود زنده و پویا در حال حرکت است. در جامعه انسانی هرگز به نقطه مطلوب نمی توان رسید مگر اینکه درباره آن به درستی برنامه ریزی شده باشد زیرا در غیر این صورت احتمال افت و خیزهای زیاد و عقب گرد در مسیر وجود دارد .
شاکرین با بیان اینکه اگر جامعه اسلامی خواستار حیات و دوام است باید پویا و فعال باشد، گفت: این اتفاق در سطح کلان بدون داشتن الگو و نقشه راه امکان پذیر نیست.
معاون پژوهش های میان رشته ای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پاسخ به این سوال که تاکید الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر چیست، افزود: الگو، نقشه راه و مدل است که به طور جامع نشان دهنده عناصر مجموعه اش می شود اما در الگوی اسلامی تمایز میان الگوها وجود دارد. در واقع الگوی اسلامی، الگوی دینی است که برآمده از نظام بینشی ارزشی اسلام است و در کنار الگوهایی که از چنین نظام ارزشی استفاده نمی کنند قرار می گیرد.
توجه الگوی اسلامی بر نیازهای مادی و معنوی انسان
شاکرین در تشریح تمایز اساسی میان الگوی اسلامی و دیگر الگوها گفت: الگوی اسلامی دارای چند خصوصیت است: اول اینکه الگویی جامع است زیرا جهان را فقط دنیای گذران مادی نمی بیند و برای انسان علاوه بر بعد جسمانی بعد روحانی هم قائل می شود ضمن اینکه برای انسان حیاتی جاودان قائل است. بنابراین الگوی جامعی ارائه می دهد که هم خوشبختی انسان در این جهان و هم سعادت او را در دنیای دیگر لحاظ می کند وعلاوه بر این نیازهای مادی، نیازهای معنوی انسان را درنظر می گیرد و پیشرفت ابزارها و مناسبات بیرونی و تعالی انسان و شکوفایی استعدادهایش را لحاظ می کند.
وی اضافه کرد: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت الگویی توحیدی و قربی است یعنی مبدا و غایت و حاکم بر انسان را خدا می داند به همین دلیل در چارچوب تشریع برنامه ارائه می دهد. در مقابل الگوی سکولار که انسان محور است و ماورای انسان و خواسته های او هیچ ارزش دیگری را نمی بیند و به برنامه خداوند برای انسان توجهی ندارد و برای انسان هم هیچ غایتی بالاتر از لذایذ مادی، رفاه و امنیت لحاظ نمی کند. ضمن اینکه این انسان مادی بیش از این لذت های دنیوی ظرفیت بالاتری ندارد.در نتیجه الگوی انسان محور به طور قاطع الگویی مادی است.
الگوی غربی، الگوی تکاثر ثروت و تزاید قدرت است
شاکرین در مقایسه الگوی غربی با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: الگوی غربی الگوی تکاثر ثروت و تزاید قدرت است اما الگوی اسلامی الگویی قربی است که همواره در جهت رسیده به قرب الهی گام برمی دارد درحالی که در این مسیر برای نیازهای مادی هم اهمیت قائل است نه اینکه اصل اساسی و بنیادی برای آن درنظر بگیرد.
وی به نحوه شناسایی و معرفی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در جامعه گفت: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ابتدا باید در میان نخبگان مطرح شده و ابعاد آن بررسی شود تا روح این الگو که همان سبک زندگی است به دست آید و از طریق رسانه ها و نخبگان در جامعه پرورانده و تبلیغ و تبیین شود. این الگو دارای سطح مطالعات نظری است که در میان نخبگان قابل پیگیری است. سطح دیگری از این الگو وجود دارد که در ارتباط با سبک زندگی است که باید در فضای اجتماعی به آن پرداخت و دستگاه های فرهنگی و رسانه ای نقش زیادی در بازگویی و معرفی جوانب و ابعاد این الگو در جامعه دارند.
شاکرین اضافه کرد: الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت برای ما دارای اهمیت زیادی است و اگر انقلاب اسلامی نتواند الگوی پیشرفت خود را طراحی کند، انقلاب را در بن بست قرار داده است زیرا انقلابی رخ داده و تغییرات بنیادی سیاسی را دگرگون کرده اما ادامه راه این انقلاب در طراحی و اجرای نقشه راه پیشرفت و تحول است.
لزوم ایجاد الگوی تمدنی جدید متناسب با نیازهای امروز بشر
این پژوهشگر و نویسنده کشورمان گفت: ما در حال حاضر در نوعی پیچ تاریخی فوق العاده مهم و حساس هستیم که بازگشت به دین در دنیا به گونه های مختلفی همزمان با انقلاب اسلامی شکل گرفته است. ما امروز شاهد پیدایش بیداری اسلامی هستیم و زمانی می توان همه این اتفاقات را به ثمر رساند که الگوی تمدنی جدید متناسب با نیازهای امروز بشر و برخواسته از مبانی دینی داشته باشیم.
معاون پژوهش های میان رشته ای پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: انقلاب اسلامی و جهان اسلام و حرکتی که دنیا به سمت دین پیدا کرده با این الگو گره می خورد و می تواند برای همه دنیا مفید باشد. حتی اگر تمام جهان به طور کامل از این الگو بهره نبرند اما می توانند جنبه هایی از آن را اقتباس کنند . به همین دلیل الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دارای اهمیت زیادی است.
شاکرین در پایان سخنانش تأکید کرد: نخبگان جامعه ما فعالیت در زمینه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را باید تکلیف جدی برای خود بدانند و در این راه باید دانشگاهیان تحقیق کنند تا با تلاش این افراد الگوی اسلامی ایران پیشرفت به ثمر برسد.
طلیعه
نظر شما