مرز بین انتظار واقعی و ظاهری/امام زمان(عج) به چه سبکی زندگی می‌کند؟

به گزارش خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان، کتاب «سبک زندگی منتظرانه» اخیراً به قلم حجت الاسلام حسن ملایی از سوی انتشارات مرکز تخصصی مهدویت منتشر شده است که این رویداد مهم بهانه ای شد تا در سلسله گفت وگوهایی پیرامون مباحث مختلف این نوع از سبک زندگی با مؤلف این کتاب به گفت وگو بپردازیم که دومین شماره از آن را در پی می خوانید:

انتظار رفتاری جهادی است

حجت الاسلام حسن ملایی، مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت و  مؤلف کتاب سبک زندگی منتظرانه در گفت وگو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان با اشاره به اینکه در دومین شماره از این سلسله گفتگوها بنا بر اعلام، به فضیلت، ضرورت و اهمیت سبک زندگی منتظرانه می پردازیم، اظهار کرد: در زمینه فضیلت سبک زندگی منتظرانه از چند منظر می توان برای آن، جایگاه رفیعی را در نظر گرفت که دلیل آن هم، عنصر و رکن اصلی این سبک زندگی، یعنی انتظار برای فرج حضرت مهدی(عج) است که در گفتگوی پیشین، انتظار را رفتاری جهادی و سبک زندگی منتظرانه را به مجموع رفتارهای جهادی با محوریت انتظار، تعریف کردیم.

بافضیلت ترین اعمال امت رسول خدا(ص)

وی با بیان اینکه اولین دلیل برای فضیلت سبک زندگی منتظرانه، آن است که این نوع از سبک زندگی محبوب ترین سبک زندگی در نزد خداوند است، افزود: برای بررسی چرایی این گزاره، باید به روایت پیامبر (ص) اشاره کرد:«اَفْضَلُ اَعْمالِ اُمَّتى اِنْتِظارُ الْفَرَجِ مِن الله عَزِوجل» که در این روایت، پیامبر(ص) بافضیلت ترین اعمال امت خود را انتظار فرج می داند، البته همانطور که اساتید ما فرموده اند: انتظار فرج تنها مربوط به فرج امام زمان(عج) نیست بلکه برای فرج همه مشکلات و گرفتاری های مسلمانان، می توان انتظار کشید اما بدون تردید کامل ترین مصداق فرج در این روایت، انتظار فرج امام عصر(عج) است.

ملایی اضافه کرد: اگر سبک زندگی منتظرانه را مجموعه رفتارهای انتظارگونه در نظر بگیریم، طبق این حدیث شریف، این نوع سبک زندگی، از بافضیلت ترین سبک های زندگی در دوران ما محسوب می شود.

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت با اشاره به دومین دلیل فضیلت بی مانند «سبک زندگی منتظرانه» تصریح کرد: سبک زندگی انبیاء و اولیای الهی، براساس این سبک بوده است، زیرا اگر انتظار را روحیه جهادی و مبارزه برای استقرار حق در جهان تلقی کنیم، به تصریح آیات قرآن مشاهده می کنیم که زندگی همه انبیاء بر این اساس استوار بوده است زیرا در قرآن کریم آمده است: «هُوَ الَّذي أَرسَلَ رَسولَهُ بِالهُدى وَدينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ وَلَو كَرِهَ المُشرِكونَ (صف، ۹)؛ خداوند کسی است که فرستادگان خود را با هدایت و برنامه درست روانه کرد تا آنها را بر هرچه دین است، مسلط کند، هرچند مشرکان ناخوشایند شوند».

وی اضافه کرد: براساس تعریفی که برای انتظار کردیم، مشاهده می شود، سبک زندگی انبیاء، اولیاء و ائمه اطهار(ع) به این روش بوده و لازم است خوانندگان گرامی، به کتاب «انسان 250 ساله» که بر مبنای سخنان مقام معظم رهبری تألیف شده است، مراجعه کنند، زیرا در آن، رفتارها و عملکردهای جهادی تمام معصومان(ع) را می توانند مطالعه کنند.

سبک زندگی امام زمان(عج) منتظرانه است

ملایی با اشاره به اینکه سومین دلیل برای فضیلت سبک زندگی منتظرانه، آن است که این سبک زندگی خود امام زمان(عج) است زیرا ایشان در حالی که منتَظَر هستند و همه در انتظارشان به سر می برند اما خود ایشان نیز، منتظر ظهور هستند و در ادعیه داریم، ایشان نیز منتظر تشکیل حکومت عدل الهی هستند، تصریح کرد: براساس تعریف انتظار این حالت مجموعه ای از فعالیت های جهادی است، می توان این دلیل را تشریح کرد زیرا در برخی از القاب حضرت مهدی(عج) داریم، ایشان«الجحجاح المجاهد» یعنی تلاشگر، مبارز و مجاهد هستند، پس زندگی براساس رفتارهایی که منجر به ظهور و تشکیل حکومت شود، از ویژگی های خود حضرت(عج) است.

بهترین مردم روزگاران...

مؤلف کتاب «سبک زندگی منتظرانه» با بیان اینکه چهارمین دلیل برای فضیلت این نوع از سبک زندگی، دستیابی به درجات عالی است، افزود: همگان دوست داریم، درجات عالی را در زندگی طی کنیم و در روایاتی از امام سجاد(ع) داریم: کسانی که در زمان غیبت امام زمان(عج)، معتقد به امامتش باشند و در انتظار ظهورش به سر ببرند، آنها «أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ؛ بهترین مردم تمام روزگاران» هستند و سبک زندگی براساس انتظار موعود، انسان ها را به  افرادی تبدیل می کند که در طول تاریخ بشریت جزء ممتازان هستند.

تنها راه برای یاوری و سربازی امام عصر(عج)

وی با اشاره به اینکه پنجمین دلیل برای فضیلت این نوع از سبک زندگی، آن است که برمبنای تعریف اهل بیت(ع)، کسانی که زندگی خود را برپایه، انتظار حضرت(عج) و رفتارهای جهادی تنظیم کنند، فقط لایق حضور در سپاه امام عصر(عج) هستند، افزود: در تعبیری از دعای عهد آمده است: «اجْعَلْنِي مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ الذَّابِّينَ عَنْهُ وَ الْمُسَارِعِينَ إِلَيْهِ فِي قَضَاءِ حَوَائِجِهِ وَ الْمُمْتَثِلِينَ لِأَوَامِرِهِ وَ الْمُحَامِينَ عَنْهُ وَ السَّابِقِينَ إِلَى إِرَادَتِهِ وَ الْمُسْتَشْهَدِينَ بَيْنَ يَدَيْهِ» که همه این عبارت ها زیبا و دقیق است و نصرت و یاری امام عصر(عج) با مجاهدت در راه ایشان عجین شده و مشخص می شود، کسانی که آرزوی یاوری و سربازی ایشان را دارند، باید سبک زندگی منتظرانه و مجاهدانه داشته باشند.

واجبات زمانه ما!

ملایی با اشاره به ضرورت های سبک زندگی منتظرانه، تصریح کرد: ابتدا باید به این سؤال پاسخ داد که میان فضایل و ضرورت های این سبک زندگی، چه تفاوت هایی وجود دارد و در این راستا باید گفت؛ فضایل به امور بسیار خوب و مستحبی اطلاق می شود که ترک آن احیاناً اشکالی ندارد؛ اما زمانی که بحث از ضرورت می شود، بحث از لزوم رعایت آن بوده و به نوعی جزء واجبات و حتمیات زندگی ما محسوب می شود یعنی اگر به این سبک از زندگی مزین نباشیم، خسارت هایی فوق العاده بر ما وارد می شود.

مؤلف کتاب «سبک زندگی منتظرانه» ادامه داد: وقتی از فضایل این سبک زندگی سخن به میان می آید که مخاطب ما، بلندهمت و آرمان گرا باشد اما اگر مخاطبی اعلام کند، آن آرمان ها را نمی خواهم و بنا دارم زندگی عادی خود را داشته باشم و ضرر نکنم، باید اعلام کنیم، برای گذران زندگی عادی و عدم آسیب دیدن هم باید به این سبک زندگی ملتزم باشید. اینجاست که ضرورت سبک زندگی منتظرانه مطرح می شود.

راه رسیدن به سعادت و نیکبختی دائمی

وی با بیان اینکه اولین دلیل، مبنی بر ضرورت سبک زندگی منتظرانه در دنیای امروز، تصریح کرد: اگر سعادت زندگی ضروری ترین دلیل برای زندگی است باید بدانیم که آینده روشن خود را تنها با این سبک زندگی اسلامی و شیعی مبتنی بر اعتقاد به امام زمان(عج) و محوریت ولایت و انتظار ایشان، می توانیم بدست آوریم زیرا امام صادق (ع) فرمودند: «سلامت و نیکبختی، از آن شیعیان قائم(عج) ماست، آنانکه در غیبتش منتظر ظهورش و در ظهورش، فرمانبرش هستند.» این سخن نشان می دهد، سعادت و نیکبختی برای شیعیانی است که منتظر حضرت(عج) هستند و این را تنها راه سعادتبخش، برای رسیدن به خوشبختی دائمی معرفی کرده است. البته همان طور که بارها گفتیم مفهوم و فرهنگ انتظار را باید در مکتب اهل بیت(ع) درک کرد که همان رفتار جهادی متناسب با عصر غیبت است.

محک صداقت در انتظار

ملایی با اشاره به اینکه دومین دلیل ضرورت این سبک از زندگی، آن است که هیچ فردی از انتظار ظاهری، لذت نمی برد، افزود: همگان دوست داریم، انتظار ظاهری را به انتظار واقعی تبدیل کنیم و سبک زندگی منتظرانه، انتظار ظاهری و قشری را به انتظار واقعی، حقیقی و همه جانبه تبدیل می کند.

وی اضافه کرد: انتظار همانند ایمان است، همان طور که در روایات داریم «الْإِيمَانُ عَمَلٌ كُلُّهُ؛ تمام ایمان، عمل است» و در آیات قرآن هم ایمان و عمل را در کنار هم می بینیم: «آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحات» می بینیم،  اگر میزان عمل ما، میزان ایمان ما را نشان می دهد، میزان رفتار در زندگی نیز میزان صداقت در انتظار امام عصر(عج) را نشان می دهد.

وی اضافه کرد: سبک زندگی منتظرانه، مجموعه رفتارهایی است که انتظار حقیقی و صداقت در انتظار امام(عج) را نشان می دهد و مشخص است، آن تاثیرات بسیاری که برای انتظار در روایات مطرح شده، برای  انتظار واقعی است.

سبک زندگی منتظرانه، امید افزاست

ملایی با اشاره به اینکه سومین دلیل برای ضرورت سبک زندگی منتظرانه، امیدافزایی این نوع از زندگی، در ابعاد شخصی، اجتماعی و خانوادگی است، با بیان ضرورت امید در زندگی، تصریح کرد: تمام کارشناسان، روانشناسان و مشاوران، جایگاه امید را در زندگی، جایگاهی بی بدیل می دانند، یعنی اگر کسی امید نداشته باشد، انگیزه ای در زندگی برایش باقی نمی ماند.

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت ادامه داد: آلپورت یکی از روانشناسان غربی گفته است، «افرادی که از سلامت روانی برخوردار هستند، فعالانه در پی هدف ها، امیدها و رویاهای خویش هستند و رهنمود زندگی شان، معناجویی، ایثار و حسن تعهد است. تعقیب هدف هیچگاه پایان نمی پذیرد و اگر هدفی را پایان گذاشت، باید بی درنگ، انگیزه نوینی آفرید، افراد سالم به آینده می اندیشند و در آینده زندگی می کنند» یعنی شخصیت های سالم را این افراد، کسانی می دانند که اهل هدف گذاری، آینده نگری و تلاش در آن جهت هستند.

با این مقدمه منی گوییم که امیدافزایی از خصوصیات این سبک زندگی است چرا که طبق وعده های الهی « وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّه وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ» (آیه 5 سوره قصص) که برحق است و اگر کسی قرار است به وعده شخصی امیدوار باشد و براساس انرژی آن، زندگی خود را سامان دهد، آن خداوند است و در سبک زندگی منتظرانه، خداوند وعده فرموده که این نوع از زندگی، انسان را به هدف و مقصد حقیقی خواهد رساند.

سد نفوذ سبک زندگی غربی

ملایی با اشاره به اینکه چهارمین دلیل ضرورت سبک زندگی منتظرانه، هویت سازی و مقاوم سازی ما در برابر فرهنگ غربی است، تصریح کرد: در سال های اخیر، سخنرانی ها و مقالات بسیاری، در زمینه هشدار ورود فرهنگ غربی به سبک زندگی ما صورت گرفته است و ما برای مقابله و مبارزه با آن، باید رویکرد جهادی و مبارزاتی سبک زندگی اسلامی که همان سبک زندگی منتظرانه بر پایه انتظار امام زمان (عج) است، در پیش بگیریم زیرا بهترین راهکار برای تضمین هویت و مقاوم سازی ما در برابر فرهنگ مادی غرب است.

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت با اشاره به پنجمین ضرورت سبک زندگی منتظرانه، گفت: اگر بنا داریم برای ظهور حضرت(عج) زمینه سازی کنیم، باید رفتارهای خود را در تمام زوایای زندگی تنظیم کنیم زیرا حضرت حجت(عج) فرمودند: «چیزی جز اعمال ناپسند شما موجب دوری ما از شما، نشده است». این نشان می دهد بسیاری از موانع ظهور حضرت(عج)، به رفتار و سبک زندگی ما مرتبط است و سبک زندگی منتظرانه، ان شاءالله زمینه ظهور را فراهم خواهد کرد.

وی با اشاره به اینکه ششمین دلیل ضرورت سبک زندگی منتظرانه، تمدن سازی برای بشریت است، افزود: باید تمدنی را به بشریت نشان دهیم که آنان را نسبت به امام زمان(عج) و آموزه های دینی راغب کنیم. با این حساب، سبک زندگی منتظرانه این الگوسازی را انجام می دهد و اگر ملت ما مزین به آن شود، چشم ها را خیره خواهد کرد و  در حقیقت سبک زندگی منتظرانه دعای مستجاب «اِنّا نَرْغَبُ اِلَیْکَ فى دَوْلَةٍ کَریمَةٍ» خواهد شد.

ملایی اضافه کرد: اگر بنا داریم رغبت عمومی ایجاد کنیم، باید سبک زندگی منتظرانه را در مسیر تمدن سازی به کار ببریم.

راه پذیرش و توبه عملی منتظران ظهور

مؤلف کتاب «سبک زندگی منتظرانه» با اشاره به هفتمین دلیل ضرورت سبک زندگی منتظرانه افزود: همه ما منتظران حضرت ولی عصر(عج) دوست داریم، خود و جامعه را اصلاح کنیم، اما به دلایل مختلف توفیق نداریم و دچار خطاهای متعددی می شویم، آن فضای مبارک و مکانیزمی که به ما کمک می کند تا در فرد و جامعه، اصلاح گری کنیم، سبک زندگی منتظرانه است که نقش اصلاح گری در فرد و جامعه را دارد.

وی در پایان این بخش از گفت وگو تاکید کرد: سبک زندگی منتظرانه، راه پذیرش و توبه عملی برای منتظران ظهور از خطاهای فردی و اجتماعی گذشته است.

براساس این گزارش، در سومین شماره از این سلسله گفت وگوها پیرامون مبحث کارکردهای سبک زندگی منتظرانه بحث می شود.

همچنین مخاطبان برای مطالعه دقیق تر مبحث فضیلت، اهمیت و ضرورت سبک زندگی منتظرانه می توانند به فصل های اول و دوم از دومین بخش کتاب «سبک زندگی منتظرانه» مراجعه کنند.