شرط رضایت امام عصر(عج)؛آزمون و ابتلاء ویژگی انتظار است

به گزارش خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان، کتاب «سبک زندگی منتظرانه» اخیراً به قلم حجت الاسلام حسن ملایی از سوی انتشارات مرکز تخصصی مهدویت منتشر شده است، این مهم فرصتی را فراهم آورد تا در سلسله گفت وگوهایی پیرامون مباحث مختلف این نوع از سبک زندگی با مؤلف این کتاب به گفت وگو بپردازیم که بخش دوم از چهارمین شماره آن را در ادامه می خوانید.

:

حجت الاسلام حسن ملایی، مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت و مؤلف کتاب سبک زندگی منتظرانه در گفت وگو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان با اشاره به محورهای نگرش الهیاتی در این سبک خاص از زندگی، اظهار کرد: در این سبک معتقدیم، خداوند مالک، خالق و مربی تمام موجودات است، یعنی برخلاف تمامی سبک های زندگی بشری و غربی که خالق و مالک نداریم و انسان را مالک  و مدبر امور می دانند، هستی را دارای خالق می دانیم و سبک زندگی را براساس سلیقه های خود قرار نمی دهیم.

وی با اشاره به اینکه دومین مبنای سبک زندگی منتظرانه در نگرش الهیاتی، آن است که تنها همین خالق، سزاوار اطاعت و عبادت است، افزود: در سبک زندگی منتظرانه، محور همه چیز، برمبنای اطاعت از خداوند است که وجه بارز تفاوت با سبک زندگی غربی است که اطاعت از فردی صورت می گیرد که ثروتمندتر یا دارای منصب بالاتری است و باید از او اطاعت کرد تا امکانات بیشتری دریافت کرد.

ملایی با اشاره به اینکه در سبک زندگی منتظرانه، معتقدیم نباید از مخلوق اطاعت کرد، گفت: سومین مبنا در این نگرش، آن است که خداوند، خالقی حکیم است و در آفرینش هستی و انسان، دارای هدفی بوده است و در هدفگذاری در این سبک زندگی، هدف خداوند را مدنظر قرار می دهیم.

هدایت تشریعی خداوند، از طریق ولی خداوند صورت می گیرد

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت با اشاره به اینکه باید این هدف را کشف کنیم، تصریح کرد: چهارمین مبنا، آن است که خداوند همه موجودات را براساس همان هدفمند بودن مخلوقات در نگرش هستی شناسانه، هدایت می کند و به سمت هدف، سوق می دهد که این هدایت، دوگونه است.

وی ادامه داد: این هدایت گاهی تکوینی است یعنی نیاز به تائید و تکذیب ما ندارد اما برخی از هدایت ها تشریعی است و نیازمند تائید و قبول شدن موجودات است که به موجودات مختار یعنی انسان اختصاص دارد.

ملایی با بیان اینکه در سبک زندگی منتظرانه، بنا داریم از این هدایت ها برای پایه ریزی زندگی استفاده کنیم، افزود: هدایت تشریعی خداوند، از طریق ولی خداوند صورت می گیرد چنانکه در آیه 38 سوره مبارکه آمده است: «وَ قالَ الَّذِي آمَنَ يا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشادِ» یعنی افرادی که ایمان آورده بودند، به قوم خود گفت بیایید از من پیروی کنید تا شما را به راهی که خداوند می خواهد، هدایت کنم؛ به عبارت دیگر درست همانند، بارانی که برای بارش نیازمند ابر است، خداوند هدایت تشریعی را به وسیله ولی انجام می دهد.

لازمه سبک زندگی منتظرانه...

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت با بیان اینکه اگر سبک زندگی اسلامی، براساس هدایت گری های ولی خدا شکل نگیرد، در اسلامی بودن آن باید شک کرد، ادامه داد: براین اساس، معرفت و اطاعت از ولی خدا، چه پیامبر(ص) و چه وصی ایشان، در سبک زندگی منتظرانه لازم است و بخشی از فعالیت ها، برای معرفت افزایی در این زمینه ها، اختصاص پیدا می کند.

چگونگی جلب رضایت امام(عج) در عصر غیبت

وی با بیان اینکه پنجمین مبنا آن است که دوازدهمین امام و ولی خداوند(عج) هم اکنون از نظرها غایب است و انتظار حکومت عدلش واجب است، گفت: کسب رضایت امام دوازدهم(عج) در عصر غیبت، از طریق علمای ربانی صورت می گیرد و این مبنایی از نگرش الهیاتی سبک زندگی منتظرانه است و اگر حکومت دینی تشکیل و یکی از علمای دینی حاکم و به اصطلاح ولی فقیه نامیده شد، رضایت امام زمان(عج) در گروی اطاعت از فرامین ایشان است. زیرا در زمان غیبت، براساس روایت حضرت حجت(عج) «امَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِیثِنَا» باید به علمای ربانی و اگر حکومت دینی تشکیل شد، باید به ولی فقیه مراجعه کرد.

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت گفت: نگرش بعدی در سبک زندگی منتظرانه، انسان شناسانه است و به این دلیل حائز اهمیت است که بنا داریم انسانی منتظر در این سبک تربیت کنیم و اگر این انسان را نشناسیم، نمی توانیم سبکی برای زندگی وی، تعریف کنیم.

وی با بیان اینکه در سه بعد «فراجنسیتی و مشترکات انسانی»، «جنسیتی» و «فردی و اجتماعی» باید این نگرش را بررسی کنیم، افزود: اگر به این سه بُعد توجه نشود، نمی توانیم جلوه زیبایی از سبک زندگی منتظرانه را نشان دهیم، کمااینکه در سبک های دیگر نیز اینگونه خواهد بود.

توجه به دو بعد روحی و جسمانی انسان در سبک زندگی منتظرانه

وی با اشاره به بعد فراجنسیتی و مشترکات انسانی بیان کرد: انسان دارای دو جنبه روحی و جسمی است که جنبه روحی آن، اصل و جنبه جسمی تبعی است که همین وجه تمایز با سبک زندگی غربی محسوب می شود که سراسر در بعد جسمانی خلاصه می شود و دوم آنکه روح و جسم افراد، بر یکدیگر متاثر هستند. این نکته نیز در ساخت سبک زندگی منتظرانه بسیار مؤثر خواهد بود. در سبک زندگی منتظرانه، رفتارها و اعمال مرتبط با جسم انسان  را به این دلیل مهم می دانیم که بر روح انسان، تاثیرگذار است.

وی در همین راستا سومین اصل را قائل بودن به اختیار و اراده انسان ها و در نهایت مسئول بودن آنها دانست و ابراز کرد: سبک زندگی منتظرانه بر پایه مسئولیت انسان ها برخلاف سبک زندگی غربی که برپایه مسئول نبودن انسان ها- مگر در موارد خاص- است، شکل می گیرد.

وحی، مهمترین منبع علمی بک زندگی منتظرانه است

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت با بیان اینکه میل به کمال طلبی، جاودانگی و روحیه عاطفی و زیبایی انسان ها، از دیگر مبانی نگرش های انسان شناسانه سبک زندگی منتظرانه است، افزود: مبنای دیگر آن است که ابزار شناخت آدمی محدود است و ما نیازمند وحی هستیم، یعنی در تمام سبک زندگی های جهان، منابع علمی انتخاب می شود تا مابقی مباحث برآن اساس استخراج شود اما در سبک زندگی منتظرانه، منابع علمی ما تنها حواس پنجگانه نیست بلکه ما برای طراحی این سبک از منبع مهم و بی نظیر وحی، استفاده می کنیم.

وی اضافه کرد: به همین جهت برخی از رفتارهای ما در سبک زندگی منتظرانه را عقل-مثل دو رکعت بودن نماز صبح – مستقیما درک نمی کند اما به صورت غیر مستقیم و به جهت اینکه با عقل خداوند حکیم را ثابت و آن را دستور خداوند حکیم می داند، می پذیرد.

ملایی با اشاره به اینکه مبنای دیگر آن است که انسان برای رسیدن به رشد و تعالی، دشمنانی دارد، تاکید کرد: این دشمنان یا بیرونی و یا درونی اند و هوای نفس، شیطان، طاغوت و برخی از انسان ها و جنیان، این موانع هستند و باید توجه به دشمنان درونی و بیرونی داشته باشیم تا در طراحی سبک زندگی موفق شویم.

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت با اشاره به اینکه تهذیب نفس و بصیرت برای دشمن شناسی از مولفه های سبک زندگی منتظرانه است، گفت: مبنای بعدی این نگرش آن است که انسانی که عبد خداست، انسان کامل و جانشین خداوند روی زمین است و دیگران باید از او تبعیت کنند.

وی با اشاره به اینکه زندگی انسان شامل قبل، در و بعد از دنیا است، تصریح کرد: زندگی در دنیا محل ابتلا و امتحان است و این مبنا، سبک زندگی دینی و منتظرانه  را با سبک های دیگر بشری  بسیار متمایز می کند و باید بدانیم لازمه امتحان، سختی است البته منکر تفریح و سرگرمی هم نمی شویم بلکه از آن، برای قدرت گرفتن جهت پیروزی در امتحان، استفاده می کنیم.

وظایف متفاوت زن و مرد در سبک زندگی منتظرانه!

ملایی با اشاره به خلق انسان از دو جنس زن و مرد بیان کرد: افراد را در این سبک زندگی با یک دید نگاه نمی کنیم هرچند که زن و مرد از لحاظ ارزش های انسانی برابر هستند و به دلیل این تشابه، بخشی از ماموریت ها و وظایف میان آنها مشترک است اما به دلیل تفاوت هایی، هرکدام وظایف اختصاصی دارند.

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت اضافه کرد: در این سبک زندگی بیان می کنیم که زن و مرد هر دو باید حیا داشته باشند، اما برای زن بیان می کنیم که باید غیر از صورت و دست ها، تمام بدن خود را در مقابل نامحرم بپوشاند. در حالی که این امر برای مردان متفاوت است و حجاب خاص زنان را براین اساس تعریف می کنیم.

وی با اشاره به اینکه براساس این تفاوت ها نهاد خانواده تشکیل می شود که جنبه جنسیتی زن و مرد را برای رسیدن به کمال مدیریت می کند، تاکید کرد: مبنای دیگر در این بُعد، مکمل بودن زنان و مردان است که نقش فوق العاده را در تعیین وظایف هر کدام و در نتیجه رشد اعضای خانواده دارد. (این مطلب باید در جای خود مفصلا توضیح داده شود.)

ملایی با اشاره به اینکه آخرین بعد در این نگرش انسان شناسانه، بعد فردی و اجتماعی است، افزود: اولین مبنا آن است که انسان به دلیل تفاوت نیازها، دارای دو بعد فردی و اجتماعی است و در مبنای دوم، اساس قانون گذاری در مبانی انسانی را جامعه تعریف می کنیم یعنی قانون بر اساس جامعه تعریف می شود.

مصالح جامعه در صورت تعارض دو حق، بر مصالح فرد، مقدم است!

مدیر گروه اخلاق و تربیت مرکز تخصصی مهدویت با اشاره به اینکه مبنای دیگر آن است که انسان های جامعه، نسبت به یکدیگر مسئول هستند و روابط شان براساس ایمان است، ادامه داد: مبنای دیگر آن است که فرد و جامعه از یکدیگر تاثیر می پذیرند و تاثیر جامعه بر فرد بیشتر است و در مبنای دیگر داریم در تزاحم میان مصالح فرد و جامعه، درصورتی که حق با یکی باشد، همان مقدم است اما اگر هر دو حق داشته باشند، جامعه مقدم بوده و این از مبانی فوق العاده اسلام است و بر اساس این مبنا اینکه در انتظار به فردگرایی بپردازیم و منفعلانه عمل کنیم صحیح نخواهد بود. همچنین، در صورت تقدم مصالح جامعه بر فرد نه تنها خللی بر رشد فرد وارد نمی شود بلکه رشدش را بیشتر خواهد کرد چرا که او با ویژگی ایثار این امر را اختیار کرده و ایثار، خود از بزرگترین فضایل اخلاقی است.

هرجامعه ای نیازمند حاکم است؛ چه صالح، چه فاجر!

وی با اشاره به اینکه جامعه در هرصورت نیازمند حاکم است، بیان کرد: امیرالمومنین امام علی(ع) می فرمایند: «هر جامعه ای باید حاکم داشته باشد چه صالح چه فاجر»؛ اما برای آنکه آحاد جامعه رشد داشته باشند، باید حاکم صالح باشد و همین امر لزوم تربیت افراد صالح را برای حاکمیت در خانواده و محیط های تربیت حتمی می‌کند.

ملایی ادامه داد: آخرین مبنا در این نگرش آن است که آینده جهان، در اختیار صالحان است که در آیه 105 سوره مبارکه انبیاء هم داریم: «وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ» و مهمترین این وارثان حضرت حجت بن الحسن(عج) و یاران وفادارشان هستند.

براساس این گزارش، در پنجمین شماره از این سلسله گفت وگوها پیرامون مبحث ارزش های حاکم بر سبک زندگی منتظرانه بحث می شود.