خدمت به حکمت ودانش،سیاست بردار نیست/می خواهم به خودم وفلسفه ام بپردازم

دکتر غلامرضا اعوانی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و رییس پیشین موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار شبستان، از نیاز فلسفه اسلامی به حضور در جریان زندگی مردم سخن گفت و درباره آخرین تغییرات در مدیریت موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران سکوت کرد.

وی در پاسخ به پرسش از تطبیق آموزه های فلسفه اسلامی با دغدغه های جوامع مسلمان و بشر امروز و پرهیز از شرح و حاشیه نویسی های صرف بر فلسفه ها، اظهار داشت: در روزگاری فلسفه در جامعه ما فقط به عنوان فلسفه اسلامی شناخته می شد و این فلسفه به عنوان مسیر و مشی زندگی در جامعه بود.

رئیس انجمن بین‌المللی فلسفه اسلامی ISIP با اشاره به شاگردان آقا علی مدرسی که تعدادشان بالغ بر 300 نفر بود، ادامه داد: این افراد و تمام کسانی که با حکمت آشنا بودند، در سرتاسر ایران به نوعی صاحب مکتب بوده و بر اساس آموزه های همین مکاتب، زندگی های اجتماعی را راهبری می کردند.

رشد فلسفه اسلامی با حضور در زندگی محقق می شود

وی که جامعه اسلامی و ایرانی کهن را آمیخته و امتزاج یافته با آموزه های فلسفه اسلامی می دانست، اظهار داشت: اگر به فلسفه اسلامی به عنوان یک جهان بینی حقیقی و روش زندگی نگریسته شود، در این صورت، این فلسفه هم همگام با انسان حرکت کرده و نیازهای او را پاسخگو خواهد بود.

عضو هیئت مدیره فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های فلسفه جهان FISP بر این باور است که امروزه برنامه آموزشی ما در حوزه حکمت و فلسفه تغییر کرده و برنامه های آموزشی در فلسفه اسلامی، در اقلیت است.

وی در این باره افزود: استاد های ما امروزه حتی بیشتر به فلسفه های غرب تمایل دارند و تدریس می کنند. بر خلاف آنچه که در گذشته غیر از فلسفه اسلامی، چیز دیگری شناخته نمی شد، دانشجویان فلسفه گویا امروزه دچار یک دوگانگی شده اند.

باید همانگونه که می اندیشیم، زندگی کنیم

عضو شورای علمی دانشنامه ادبیات عرفانی مدعی بود که اگر فلسفه اسلامی به همان شیوه حکمای پیشین تدریس شده و پی گرفته شود، و فیلسوفان همانگونه زندگی کنند که می اندیشند، می توانند برای جهان امروز حرف تازه ای داشته باشند.

وی در این حوزه به مکاتب غربی مثال زد و گفت: مثلا وقتی در غرب با مکتب هایدگر مواجه می شوید، کسی را می بینید که بر اساس آنچه می اندیشد و می نویسد و تدریس می کند، همانطور هم زندگی می کند. این جهت در فلسفه ما بسیار قوی بوده است.

استاد دانشگاه شهید بهشتی آموزه های فلسفه اسلامی را همانند کتابی می دانست که به جهان وجود ارتباط دارد که نباید به صرف یک کتاب درسی به آن نگاه شود. وی در همین باره افزود: در این صورت است که فلسفه اسلامی، مخصوصا در مبادی الاهی، حرف های زیادی برای گفتن دارد.

نگرش الاهی، حلقه گمشده جهان فلسفه امروز

وی دید الاهی را حلقه گمشده ای در جهان حکمت و فلسفه جهان امروز معرفی کرد و گفت: حکمای اسلامی از دید الاهی بسیار قوی اند. اگر امروز یک ابن سینایی با همان قوت بود، می توانست جهان را متحول کند.

استاد برگزیده همایش نخستین چهره ماندگار در عرصه علم و فرهنگ، به کتاب اولی که ابن سینا در سن 22 سالگی به رشته تحریر در آورده است، اشاره کرد و ادامه داد: اما در سن 38 سالگی شما یک ابن سینای دیگری می بینید که کتاب شفا را می نویسد، و در عین حال اشاره می کند که این کتاب فلسفه من نیست، و فلسفه من چنین و چنان است.

وی از این سخنان، پویایی و تحول فلسفه در مکتب ابن سینا را نتیجه گرفت و اظهار داشت: همانطور که می بینید وی دائما در حال تغییر و تحول و پیشرفت بوده، به طوری که در عرض 15 سال فلسفه ای کاملا متفاوت از آنچه می اندیشیده بود، ارائه می دهد.

تلاش هایم در انجمن حکمت و فلسفه، وظیفه بود

استاد و پژوهشگر منتخب دانشگاه هواژونگ چین در بخش دیگری از سخنانش، در واکنش به پرسش از آخرین تغییرات در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، با بیان اینکه از اظهار نظر درباره علت تغییر و تحولات در این موسسه خودداری خواهد کرد، گفت: به هر جهت من راحت شدم. کاری که باید در آنجا می کردم، با کار شبانه روزی و تلاش های مستمر خود به سرانجام رساندم؛ البته وظیفه من بود.

وی که نتیجه این تغییرات را فراغ بالی برای پرداختن به امور عقب افتاده خود می دانست، ادامه داد: تا وقتی که آنجا بودم وظیفه ام همانند کار یک سکاندار کشتی بود که باید کشتی خود را به سلامت به مقصد می رساند و من در این راه از هیچ کوششی فروگذار نکردم. این انجام وظیفه به قیمت عمر من و وقت زیادی از من تمام شد. البته وظیفه بود و باید انجام می دادم.

دکتر اعوانی که مدعی بود محل خدمت برای او فرقی ندارد و در هر جایگاهی که باشد، در خدمت به حکمت و فلسفه تلاش می کند، گفت: الان بیشتر می توانم به مطالعات و تدریس خود متمرکز شده و شاگرد تربیت کنم.

وی فعالیت های خود در راستای اهدافش را ادامه دار خواند و با تاکید بر اینکه هیچ امری نمی تواند خللی در مسیر او ایجاد کند در نهایت بیت شعر "پری رو تاب مستوری ندارد / در ار بندی سر از روزن بر آرد" را ضمیمه سخنش کرد.

من هیچ حرفی ندارم

رییس پیشین موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در پاسخ به درخواست خبرنگار شبستان برای بیان سخن ناگفته ای که شاید در روند این تغییرات داشته باشد و بیان برنامه های آینده خود، گفت: من هیچ حرفی ندارم. بالاخره این تغییر انجام گرفته است، برای من خیلی خوب شد. من می خواهم به خودم، زندگیم و فلسفه ام بپردازم. شاید نوشتن را که در این سال ها به علت اشتغال کمتر، به آن پرداخته ام، در دستور کارم قرار دهم.

وی در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به ارزیابی تاثیر مسایل سلیقه ای و غیر علمی در امور پژوهشی و علمی کشور، با طرح این پرسش که اصلا باید دید که "سیستم حزبی در امر تعلیم و تعلم با آموزه های اسلامی سازگاری دارد یا خیر؟" گفت: به نظر می رسد که همه باید در جهت خدمت به اسلام تلاش کنند و در نهایت هم باید عملکرد و ایمان و اخلاص ملاک عمل و ارزیابی باشد.

در برخی حوزه ها از غربی ها هم غرب زده تریم

دکتر اعوانی با بیان اینکه امروزه در برخی حوزه ها ما از غربی ها هم غرب زده تر شده ایم، اظهار داشت: در مواردی دیده می شود که حزب درست کرده ایم و به جای اینکه این تاسیس حزب به خدمت و تلاش ما بیفزاید و حس رقابت سالم درست کند، گویی برخی به خون همدیگر تشنه شده و نمی توانند همدیگر را ببینند.

وی آموزه اسلام را در این حوزه ها شعار معروف "فاستبقوا الخیرات" معرفی کرد و گفت: در این مکتب همه باید در خدمت منافع اسلام باشند و هر کسی کار بهتری انجام داد، باید همگان به افضل بودن آن اذعان داشته باشند و در این راستا مبرا بودن از هوای نفس در عملکرد صحیح، مهمترین عامل است.

پایان پیام/