حجت الاسلام علی جلائیان، مدیر مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان با بیان اینکه امامان معصوم(علیهم السلام) خط اصیل اسلام را برای مردم تبیین می کنند، اظهار کرد: یک جریان کلی بعد از پیامبر اکرم(ص) تا زمان غیبت امام زمان(عج) شکل گرفت که ائمه(ع) سکان دار هدایت این کشتی و جریان بودند.
وی ادامه داد: هریک از این ائمه(ع) به نوبه خود این کشتی را به مقصود و مقصد نزدیک تر کردند، چنان که بعد از امام رضا(ع) یعنی دوران امامان جواد(ع)، هادی(ع) و حسن عسگری(ع)، خلفای جور نوع مخالفت ها و مبارزه شان را با ائمه(ع) تغییر دادند به گونه ای که فشار اجتماعی را بر آنها بسیار بالا برده و ائمه معصومین(ع) را تحت الحفظ و محصور کردند، لذا نوع مبارزه و رویارویی اهل بیت با جریان طاغوت و جریان غیرتوحیدی در این برهه متفاوت بود.
جلائیان تصرریح کرد: در چنین فضایی که خفقان شدیدی حاکم بود مبارزه ای آرام از طریق شبکه ای موسوم به وکالت در جریان بود؛ به بیان دیگر ائمه(ع) در آن فضا با تمام شیعیان در اقصی نقاط عالم از طریق این شبکه پیچیده وکالت ارتباط داشتند و از سوی دیگر در ارتباط با مردم و خلفا به گونه ای عمل می کنند که نقش امامت برای جامعه روشن باشد در حالی که هیچ رویارویی ظاهری و ارتباط مستقیم با مردم به معنای واقعی کلمه برای آنها وجود نداشت.
وی تاکید کرد: لذا مبارزه نرم به تمام معنا را در این دوره شاهد هستیم، چنان که اگرچه امام هادی(ع) و امام حسن عسگری(ع) توسط خلفای زمان به شهر سامرا برده شدند و آنجا به گونه ای در حصر خانگی قرار گرفتند ولی در همان حصر بسیار تاثیرگذار بودند و به عنوان امام و ولی جامعه مسلمین در وجودشان شواهد و قرائنی بود که در خلفا وجود نداشت؛ همین که آنان امام نامیده می شدند بزرگ ترین مبارزه علیه حکام بود. حکام با این روحیه می جنگیدند اما ائمه (ع) در مقابل آنها می ایستادند و در همین مبارزه هم جان شان را از دست دادند و به شهادت رسیدند.
مدیر مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی با بیان اینکه در سبک زندگی ائمه معصومین(ع) از جمله امام حسن عسگری(ع) به شیعیان توصیه هایی شده است؛ ابراز کرد: این توصیه امام حسن عسگری(ع) در روایتی که در کتاب «بحارالانوار»، جلد 75، صفحه 372 آمده به زیبایی ترسیم شده و حضرت(ع) در آن توصیه هایی به تقوا می کنند. توصیه به تلاش کردن برای خدا، راستگویی، ادای امانت و مانند آن و در مرحله دوم چگونگی برخورد شیعیان با کسانی که از لحاظ مذهب با آنها هماهنگ نیستند را تبیین می کنند و می فرمایند: شیعیان در نماز مخالفان شرکت کنند، به تشییع جنازه آنان بروند، اگر بیمار شدند به عیادت بیماران آنها بروند، حقوق شان را رعایت کنند به طوری که شیعه معروف به انجام خوبی ها، پایبندی به امانت، راستگویی و حُسن خُلق شود؛ حضرت عسکری(ع) پس از آن می فرمایند: اگر چنین بودید به شما اشاره می کنند و می گویند او شیعه است و این باعث می شود که ما خوشحال شویم آنگاه شما برای ما مایه زینت هستید نه مایه سرخوردگی.
وی ادامه داد: یعنی اگرچه خلفا، امام جامعه را محدود کرده اند ولی شیعه با نوع رفتارش می تواند خود را به گونه ای برجسته می کند که خط و مشی امام معصوم(ع) و جریان زندگی او را روشن سازد و این رویکرد تبلیغ عملی می شود که در آن زمان وجود داشت. تاثیرگذاری این روش آن قدر بالاست که در یک شهر نظامی که عموم ساکنان آن پیرو خلفا بوده و از شیعه نیستند، اما در زمان شهادت امام هادی(ع) و امام حسن عسگری(ع) افراد زیادی به تشییع حضرات(ع) می آیند و این نشان می دهد که آنها به گونه ای در میان این مردم زندگی کردند که تاثیر گذار بود و بر دل ها حکومت کرد.
وی ادامه داد: این حکومت بر دل ها در این برهه از زمان بهترین راه مبارزه با طاغوت عصر بوده است. اگر نبود این سبک مبارزه امامان معصوم(ع) نه فقط از تشیع بلکه از قرآن و اسلام هم چیزی باقی نمی ماند، چراکه خلفا و حاکمان و علمای درباری آنان، اسلامی را معرفی می کردند که هیچ سنخیتی با دین و مکتب نداشت.
این پژوهشگر اتاکید کرد: آنچه ما امروز به طور مشخص، از زندگی ائمه(ع) به ویژه امام حسن عسگری(ع) می توانیم به دست آوریم این است که معصوم(ع) فرمودند: «كونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَيرِ ألسِنَتِكُم، لِيَرَوا مِنكُمُ الوَرَعَ وَالاِجتِهادَ وَالصَّلاةَ وَالخَيرَ، فَإِنَّ ذلِكَ داعِيَةٌ؛ مردم را با غير زبان خود به مذهب خويش دعوت كنيد، تا پارسايى و سختكوشى در عمل و عبادت و نماز و خوبى را از شما ببينند؛ زيرا اينها، خود بهترين مبلّغند».
جلائیان در پایان خاطرنشان کرد: این حدیث در پی تبیین این مساله است که شاید گاهی زمان بیان ایده ها نباشد، ولی صراحت در عقیده و قاطع بودن در موضعی که انسان دارد و تسامح در رفتار با دیگران، مسیر حق را نشان می دهد و باعث استحکام آن می شود، امام حسن عسگری(ع) چنین بودند. در دوران حیات شان در ارتباط تنگاتنگ با مخالفان و دیگر مذاهب زندگی می کردند. ارتباط کریمانه با دیگران داشتند و هرگز کسی را طرد نکردند. امروز نیز ما باید از ایشان درس بگیریم و با غیر هم کیشان خود به درستی رفتار کرده و ارتباطی صحیح با آنها داشته باشیم.
نظر شما