حجت الاسلام «قاسم خانجانی» در گفت وگو با خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان در مورد ابعاد علمی شخصیت حضرت ثامن الحجج، علی بن موسی الرضا(ع)، اظهار کرد: قبل از پاسخ به این پرسش باید بگویم که اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، در طول تاریخ با صفات متعددی معرفی و برخی از آن بزرگواران را به این صفات می شناسند و خطاب قرار می دهند. برای مثال امام رضا(ع) به «عالم آل محمد(ص)» شهرت یافته اند.
این استاد تاریخ اسلام ادامه داد: البته ذیل این بحث باید دو مساله را مد نظر قرار دهیم، نخست آنکه صفات مطرح شده به این معنا نیست که آن امام معصوم فقط واجد آن صفات باشد و امتیاز و ویژگی دیگری نداشته باشد، مساله دوم اینکه با توجه به شرایط و دلایل مختلف زمانی و مکانی، آن صفت و خصیصه در هر یک از امامان(ع) ممکن است تبلور برجسته تری یافته باشد از این رو به آن صفت مشهور شوند.
وی تصریح کرد: برای مثال اگر به امام حسن مجتبی(ع)، لقب کریم اهل بیت(ع) را می دهیم بدان معنا نیست که حضرت فقط همین ویژگی را دارند و از سوی دیگر سایر اهل بیت(ع) این چنین نیستند، یا در مورد سایر ائمه با ویژگی هایی که مطرح شده، مثل جوادالائمه(ع) و ... .
حجت الاسلام خانجانی در مورد صفت عالم آل محمد، در وجود مقدس امام رضا(ع) بیان کرد: باید یک نکته را در مورد این صفت مد نظر قرار دهیم. اگر از ما سوال کنند که در بین ائمه آن امامی که در عرصه علمی و فرهنگی، نقش بیشتری داشته است و آن امام که به لحاظ فعالیت های علمی و فرهنگی و به لحاظ به جای ماندن روایات بین سایر ائمه(ع) رتبه اول را دارد، کدام است قطعا همه می گوییم امام صادق(ع)، اما چه طور است که امام رضا(ع) به عالم آل محمد(ص) شهرت پیدا می کنند؟ پاسخ این پرسش به تفاوت شرایط، ویژگی ها و زمان و مکان زندگی امام رضا(ع) بر می گردد.
وی تاکید کرد: عالم آل محمد بودن امام رضا(ع) به دو دلیل قابل طرح و اثبات است. دلیل اول تجربه تاریخی و عملی دلیل دوم دلیل نقلی. به این معنا که اولا به لحاظ زمانی امام رضا(ع) در برهه ای قرار گرفتند که به جای مقابله های سیاسی رو در رو و احیانا جنگی، یا مقابله های تند و خشن از ناحیه حکومت، از طریق علم و فرهنگ با مسایل مواجه شدند.
حجت الاسلام خانجانی تاکید کرد: در دوره حضرت رضا(ع) مقابله علمی مطرح است، یعنی مامون به عنوان خلیفه و حاکم وقت به جای آنکه بیاید تقابل مستقیم و رو در رو با امام رضا(ع) را انتخاب کند مقابله علمی را از طریق استخدام عالمان و دانشمندان درجه یک و برجسته آن زمان و ترتیب دادن جلسات مناظره علمی برای سرکوب کردن حضرت(ع) و به حاشیه راندن ایشان انتخاب می کند. این برای مامون بسیار اهمیت داشت که حضرت را تحقیر کند، اما در مقابل سطح بالای علمی عالم آل رسول(ص) تیرش به سنگ خورد.
وی اضافه کرد: به طور کلی جریان مناظرات به اندازه ای پویا و پرمحتوا است که نه تنها در جامعه آن روز که بعد از گذشت قریب به هزار و دویست سال از آن جریان، به درد جامعه امروز هم می خورد؛ از طرف دیگر در جریان مناظرات می بینیم که مامون کسانی را گزنیش می کند که سرآمد علم در زمان خود بودند اما آنها در مقابل امام رضا(ع) و دانش حضرت هیچ حرفی برای گفتن نداشتند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: از همین جاست که قائم آل محمد بودن حضرت رضا(ع) هویدا می شود. و دلیل دوم آن که امام موسی کاظم(ع) نیز پیش از آن به فرزندان خود اشاره و سفارش کردند که برادر شما علی بن موسی، عالم آل محمد است و مسایل خود را از او بپرسید، سخنان و مطالب او را حفظ کنید. من از پدرم جعفر بن محمد شنیدم که مکرر فرمود: عالم آل محمد در صلب توست. کاش من او را می دیدم.
نظر شما