خبرگزاری شبستان: ارتباطات مقوله ای است انسانی، از این رو نمی توان در حوزه اهداف و شیوه های کاربردی آن اخلاق را نادیده گرفت. از این رو به موازات رشد فنی و تکنولوژیک، نیاز به تدوین نظام ارزشی مطلوب در عرصه ارتباطات بیش از پیش احساس می شود.
مبانی این نظام باید از اصول جاودان اخلاق سرچشمه گرفته و قواعدی را داشته باشد که عملاً به کار حل معضلات اجرایی بیاید و در رفع تعارض ها مفید باشد. این عناصر را در فلسفه دین و فلسفه اخلاق می توانیم بیابیم. دست اندرکاران تدوین و تولید روزنامه و خبر و حتی طراحان هنری نیز در هر یک از مراحل کاری (اعم از نحوه ی تبدیل آن به خبر و چگونگی روایت کردن آن و ...) برای گزینش نیاز به معیار و میزانی دارند که در اصل پای نوعی داوری در میان است.
حق مداری هم در ساخت اندیشه و اعتقاد حضور می بابد و هم در صحنه کردار و عمل، عالم صحنه امتزاج و اختلاط حق و باطل است و حق مدار کسی است که حق را می جوید و پس از یافتن آن کردار خویش را با آن مطابق می کند.
اعدل الخلق اقضا هم بالحق (غرر 4012) دادگرترین مردمان کسی است که بیشتر بر اساس حق داوری کند.
خیر الامور مااسفر عن الحق (غرر 4283) بهترین امور آن است که چهره ی حق را آشکار کند.
حضرت علی(ع) در وصیت نامه خویش به فرزندانش حسن و حسین علیهمالسلام آنان را به سخن گفتن بر اساس حق دعوت می کند: ....و قولا بالحق(ن47).. و حق را بگویید.
در مرحله تهیه خبر نیز حق گرایی اهمیت خاصی دارد چه بسا اخباری که بر اساس گزارش های رسیده و شفاهی منابع غیر موثق تهیه می گردد. حال آنکه با آنچه که فی الواقع رخ داده مخالف است. «اما انه لیس بین الحق و الباطل الا اربع اصابع البالل ان تقول سمعت و الحق ان تقول رایت» بدانید میان حق و باطل جز چهار انگشت نیست.
از امام پرسیدند معنی این سخن چیست؟ انگشتان خود را فراهم آورد و برداشت و میان گوش و دیده گذاشت. پس گفت: باطل آن است که بگویی شنیدم و حق آن است که بگویی دیدم. از سخنان یاد شده و دیگر فرمایشاتی که برای اختصار از آوردن آنها خودداری می کنیم بخوبی اهمیت، جایگاه حق گرایی در دیدگاه امام علی(ع) به عنوان معیاری در خبر رسانی روشن می شود.
همجواری حق و باطل به دشواری تمیز آنها از یکدیگر می انجامد ولی اولیای الهی با نور یقین به یافتن حق موفق می شوند. افزون بر الطاف خاص پروردگار، عقل و دین نیز آدمی را به سوی حق رهنمون می سازد در این میان نیت حقیقی و خالصانه ی انسان برای رسین به حق، نقش مهمی ایفا می کند. امام علی(ع) در یکی از سخنان خود وعده ی قطعی وصال حق را به طالبان حقیقی آن می دهد هر چند که حجاب های ستبر باطل چهره ی زیبایش را پوشانده باشند.
یکی از عناصر مهم خبرگیری، منبع خبر است. اعتبار خبر منوط به اعتبار منبع و مأخذ آن است. اعتبار دادن به منبع خبر، گذشته از آیین نامه های حرقه ای برخاسته از اصول اخلاقی و معرفت شناختی است. اگر هدف از انتشار خبر ایجاد آگاهی در مخاطب باشد. اخلاق حکم می کند که پیش از اطمینان از اعتبار منبع خبر از نشر آن خودداری شود چه با یک خبر غیر وثق یا غیر واقع، به انحراف افکار عمومی منجر شود و ضایعات جبران ناپذیری داشته باشد. «فلا تقولوا بسا الا تعرفون» پس آنچه را که بدان علم ندارید بر زبان نیاورید. لا تخبرن الا عن ثقه فتکون کذابا(غرر 3426) خیری را نقل مکن مگر از شخص موثقی، چرا که در غیر این صورت به دروغگویی بسیار دچار می شوی.
افزون بر آن درج اخبار غیر موثق به مرور به بی اعتباری آن رسانه یا روزنامه در اذهان عمومی منجر می شود. حضرت علی(ع) می فرماید؛ آنچه را که از صحت آن آگاه نیستی مگو و الا در مورد اخباری که از صحت آنها آگاهی داری نیز به دروغ گویی متهم خواهی شد.
بنابر این نتیجه می گیریم که در کار خبر رسانی، علاوه بر الزام حرفه گرایی و قانون، بخاطر ارتباط این حوزه با مسایل انسانی مجبور به رعایت اصول اخلاقی هستین. رعایت این امر باعث اعتبار رسانه و آگاهی دهی اصولی افکار عومی شده و نهایتاً باعث رسیدن به اهداف اصلی اطلاع رسانی می شود و در این راستا شیوه عمل و فرمایشات حضرت علی(ع) یکی از بهترین الگوها است که ما را به این امر مهم رهنمون می سازد.
احد آریامنش
نظر شما