خبرگزاری شبستان_ رشت، پالیز پارسا؛ باران ممتد رشت می‌بارید، آب از سفال های قدیمی خانه‌ها پایین می‌ریخت. چترهای رنگارنگ در کوچه‌های آشتی‌کنان پیش می‌رفت. صبحگاه روز جمعه(۲۰ دی)، تک و توک مغازه‌های اطراف بقعه ای- که در گذشته «لاله شوی» رشت نام داشت- باز بود. هم‌همه و صدای جماعتی غریب، بازار عتیقه‌فروشان اطراف حرم خواهر امام رضا(ع) را به کنجکاوی وا می‌داشت. پیادگان تا انتهای کوچه «سیگارودی» را تک به تک گز می‌کردند. وسعتی برای حرکت دوشادوشی نبود و ملک تجاری دو طبقه مرحوم آستانه‌ای متروک می‌زد.
خشت‌های قرمزش جابه‌جا فروریخته بود. لابه‌لای خشت‌ها و آجرهای قرمز تک‌بناهای به‌جامانده در این کوچه دوره قاجار رشت، امید هنوز سو سو می‌زد. این را می‌شد از گیاهکی دید که از شکاف ساروج بیرون زده است و برگ هایش را رو به آسمان می افراشت، در این کوچه های تنگ و باریک در جستجوی ذره ای خورشید، ذره ای محبت بر آیند و روندگان نگاه ملتمسانه می دوخت، «سیمان و ساروج سخت را هم می توان با تلاش و امید کنار زد.» این را الناز فقیه نصیری به دختر هشت ساله اش که همراه خانواده در برنامه «رشت گردی» سایت تاریخ و فرهنگ گیل مهر شرکت کرده و با گام های کوچکش کوچه پس کوچه های محله ساغریسازان را گز می کرد، می‌گفت.
مادر عقیده دارد آینده رشت دست همین کودکان است و باید از هم اکنون نشانه های باقیمانده هویت این شهر را به چشم خود ببینند.
آن دیگری می پرسد چرا به این کوچه ها آشتی کنان می گویند؟ و پاسخ راهنمای گروه ۲۵نفره ای که بیستم دی ماه برای آشتی با معماری رشت قدیم آمده بودند، این بود: «در شهرسازی قدیم ما، دوران قبل از غلبه ماشین بر نحوه زیست، بافت شهر مطابق با استانداردهای فردِ پیاده بود. عرض معابر کم و ساختار آن پیچ در پیچ هست و دسترسی ها را محدود می کند. اینگونه بناها محله محور تعریف شده و حریمی نیمه خصوصی ایجاد می شود که هر رهگذر ناشناسی ورود نخواهد کرد و برای محله نشینان فضایی صمیمی ایجاد کرده و محل ارتباطات اجتماعی گرم همسایگان آشنا خواهد بود؛ آنچه که امروزه در شهرسازی مدرن با بافت شهری ماشین محور از دست رفته است. این نکته حائز اهمیتی است که چگونه معماری و شهرسازی زندگی را شکل داده و تغییر آن موجبات تغییر سبک زندگی را فراهم می کند.»
دکتر فاطمه نیرومند می افزاید:« برنامه رشت گردی امروز- که آگاهانه پیاده محور برگزار شد- این فرصت را به گردشگر می دهد تا با درک این سبک معماری، جزئیات زندگی ساکنان آن را تجربه کند، دوره ای که از ما چندان دور نیست و حتی یادآور خاطرات کودکی ما از فضاهای معماری و شهری است.»
یک دانش آموخته طراحی شهری نیز که به‌عنوان راهنمای شهرسازی اعضای گروه را همراهی می کرد، درباره نوع شهرسازی رشت قدیم توضیح داد: «محله ای با قدمت ساغریسازان به اندازه خود رشت، دارای شهرسازی غنی و پرباری به لحاظ اجتماعی و کالبدی است.»
نیلوفر ملکوتی با ابراز خرسندی از استقبال شهروندان از پیاده گردی در بافت قدیم رشت، ابراز کرد: «شهرسازی قدیم رشت بسیار انسان محور بوده و برای ابعاد انسانی اهمیت ویژه قائل بود.» وی با توضیح نوع معماری بناهای تاریخی بیان کرد: «سبک خانه های رشت قدیم به نحوی بود که آسایش همه جانبه ساکنان را با توجه به اقلیم پرباران و مرطوب جلگه گیلان تامین می کرد. غلام گردش در این خانه ها، بناهای دو طبقه ای که اتاق های تابستان نشین با سقف بلند و زمستان نشین با سقف کوتاه داشت، آب بارانی که از سقف به داخل حوض حیاط سرریز می شد تا همواره آب تازه در حوض باشد و... همگی از ویژگی های خانه هایی بود که همگی حیاطی سنگفرش و پر از گل و گیاهان بومی داشت.»
کامیار کاشانچی مدیر صفحه اینستاگرام رشت تلنگر نیز که در هماهنگی برنامه های تور همکاری داشت ابراز کرد: خانه های تاریخی و ارزشمند در شهر ها نمایانگر هویت، تاریخ و هنر مردمان خود است که متاسفانه چند سالی است تخریب آنها در رشت و گیلان سرعت یافته است.
مدیر این صفحه اینستاگرامی که بیشتر معرفی بناهای تاریخی را همت خود قرار داده، می افزاید: متاسفانه دستگاه های متولی و تصمیم گیرنده مرتبط با حفاظت از این بناها، هیچ راهکار و برنامه عملی در پیش نمی گیرند و تنها به سخنرانی های دلخوش کننده در رسانه ها به قصد دیده شدن بسنده می کنند.
کاشانچی ابراز کرد: راه نجات این خانه ها استفاده از سرمایه گذاران متخصص و دلسوز است. سرمایه گذارانی که درک و تجربه کار در بناهای ارزشمند را داشته باشند و به بناها تنها به چشم بافت فرسوده و یا حتی راه اندازی یک کافه سنتی نبینند.
این شهروند دلسوز ادامه داد: این سرمایه گذاران در برخی شهرها نظیر اصفهان، کاشان و یزد و... ورود کرده اند، اما در رشت تاکنون شاهد مرمت حتی یک تک بنا هم به‌صورت اصولی نبوده ایم و علت آن عدم برنامه مدون برای معرفی این بناها به سرمایه گذاران می باشد و اگر سرمایه گذاری هم باشد، مجبور است، کوچه به کوچه از طریق بنگاه های معاملات ملکی به دنبال بنای ارزشمند باشد و تازه با مالک ارتباط برقرار کند، راه اندازی دفاتر تسهیل گری خانه های تاریخی راهکاری است تا بتوان با بانک اطلاعاتی ایجاد شده و سوق دادن به سمت سرمایه گذاران، این تک بناهای باقی مانده را از خطر تخریب نجات داد.
کاشانچی خواستار تداوم چنین تورهایی شد و افزود: راه اندازی چنین تورهایی به معرفی هرچه بیشتر این بناها کمک کرده و لزوم حفاظت توسط شهروندان و مسئولان را مورد تاکید قرار می دهد.
دبیر اجرایی تور نیز با بیان اینکه همه شرکت کنندگان در این برنامه رضایت خاطر داشتند، ابراز کرد: برنامه رشت گردی پیاده با هدف معرفی تک بناهای ارزشمند رشت قدیم در بخشی از بافت تاریخی ساغریسازان برگزار شد.
مهری شیرمحمدی افزود: طی این بازدید، شرکت کنندگان، از عمارت های میرزا خلیل رفیع فیلدهی، نخستین شهردار رشت، عمارت پیشین زین العابدین اخوان رییس اتاق تجارت رشت که بعدا محمد حنانی آن را خریداری کرد، خانه نصرت اعظم سمیعی و سردر میراثی بقعه خواهر امام از نزدیک بازدید کردند.
وی ادامه داد: روز گذشته مسجد گلدسته ساغریسازان- که توسط حاج علی تاجر شیروانی به سال ۱۲۴۰ هجری ساخته شده- مورد بازدید قرار گرفت و با هماهنگی انجام شده با بانی احیای گلدسته ساغریسازان، محمد قطب زاده، شرکت کنندگان از مناره ۱۵متری ساغریسازان بالا رفته و از بلندای گلدسه مسجد حاج سمیع، عمارت رحمت سمیعی معروف به تالش خان، مسجد حاج سمیع و دیگر بناهای نوسازی بی ضابطه با بافت ساغریسازان را مشاهده کردند.
مدیر سایت فرهنگی گیل مهر همچنین اظهار کرد: خوشبختانه رویکرد جدیدی برای حفاظت از بناهای تاریخی در برخی بافت های قدیمی رشت از سوی شهروندان به‌راه افتاده است و عمدتا تبدیل به کافه شده اند. اگرچه این رویکرد به حفاظت از این تک بناها کمک می کند، ولی کافی نیست. ضمن اینکه این روند را از سوی غیر گیلانی ها شاهدیم که با اجاره و یا خرید تک بناهای بجامانده از رشت قدیم، به حفاظت از این بناها کمک می کنند.
شیرمحمدی یادآور شد: پایان بخش برنامه رشت گردی در «کافه چرخ» بود تا بازدید کنندگان از نزدیک شاهد تغییر کاربری یکی از همین بناهای به ظاهر فرسوده باشند که امروز تبدیل به فضایی نوستالژیک و دلنشین شده است.
نظر شما