خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: آنچه در ادامه می آید
یادداشتی است از حجت الاسلام «محمدحسین مختاری»، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به مناسبت سوم شعبان، سالروز ولادت امام حسین(ع):
میلاد باسعادت امام حسین(ع)، بهانه ای است برای بازشناسی حماسۀ عاشورا که به علت بهره گیری از ماهیت ظلم ستیزانه در معنا بخشی مبارزات جوامع بشری علیه ظلم و ستم نقش به سزایی ایفا کرده است.
حصول این مهم، در بستر عدالت و اخلاق شکل می گیرد؛ یعنی واقع شدن هر چیزی در جای خود، اما به راستی معیار شناخت عدالت چیست؟ اینگونه است که عقلانیت و بهره گیری از حکمت، به عنوان پیش نیاز اجرای عدالت مورد توجه قرار می گیرد و از این رهگذر عقل سلیم و قلب سلیم امام، امت را به سوی اهداف روشن هدایت می کند.
و اینچنین عقلانیت دینی با محوریت عدالت، کار را به کاردان(انسان کامل) می سپرد زیرا انتخاب غیر کاردان، اولین و آخرین ظلم در تحقق مدینه فاضله محسوب می شود. همانگونه که معاویه بر خلاف پیمان صلح، یزید را به جانشینی برگزید که با مخالفت و عدم بیعت امام با حکومت ظالمانۀ یزید همراه شد.
البته ریشۀ ساختاری این مسأله از امتزاج عرفان متحجر، خشک و مناسکی اسلام اشرافی با عرفان اباحه گری اسلام اموی پدید آمد که در واقعۀ عاشورا در مقابل اسلام نبوی قد علم کرد، و در نهایت ظالمانه ترین و خشن ترین تصاویر را رقم زد که پیامدهای آن در فضای کنونی امت اسلامی، تحت عنوان جریانات تکفیری، دامن گیر جهان اسلام شده است.
این جاست که عمق این جمله سیدالشهدا علیه السلام که فرمود: «وَ عَلَى الاِسْلامِ، ألسَّلامُ إِذْ قَدْ بُلِیَتِ الاُمَّةُ بِراع مِثْلَ یَزِیدَ؛ زمانى که امت اسلامى گرفتار زمامدارى مثل یزید شود، باید فاتحه اسلام را خواند». اوج کفر و شرک دشمنان اسلام و ظلم بزرگ یزیدیان در نفی عدالت، آشکار می گردد. البته قیام امام حسین علیه السلام، نابودی بنی امیه را به همراه داشت و به خوبی توانست اسلام را به مسیر اصلی خود بازگرداند.
از سوی دیگر باید دانست که ظلم از جهل ناشی می شود؛ جهلی که جامعه عصر امام حسین علیه السلام را فرا گرفت، لیکن نهضت حسینی، از باب قاعده حفظ نظام، صیانت از ساختار اجتماعی امت اسلامی، بر مدار عدالت طلبی و مبارزه با ظلم، آنان را از جهالت و گمراهی رهایی بخشید.
لذا در زیارت معروف اربعین می‌خوانیم: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلالَةِ؛ او (حسین) خون پاکش را در راه تو نثار کرد، تا بندگانت را از جهالت و حیرت گمراهى نجات دهد».
لذا داستان ظلم ستیزی در نهضت حسینی، داستان پیوند امت و امامت است، که از عقل عاطفی و زندگی محوری امام نشأت می گیرد؛ از سوی دیگر تحقق مصلحت مردم و ارتقای ساحت مادی و معنوی امت اسلامی بر مبنای حفظ نظام اجتماعی؛ نظریه‌ای ثابت و تغییر ناپذیر در نظام اسلامی خلق می کند که بر احکام و فروع دینی، حاکم و وارد است و در نهایت تقویت بنیاد امنیتی جامعه را رقم می زند.
این رویکرد کلیدی در فقاهت امام حسین (ع)، برخلاف نگاه فیلسوفان و عالمان علوم اجتماعی غرب است که با هدف تأمین سود و منفعت(پیشرفت)؛ پستی و رذالت و نابودی جوامع را دنبال کردند، که ره‌آوردی جز وقوع جنگ جهانی اول و دوم و کشته شدن ٥٥ میلیون نفر به همراه نداشت؛ پدیده ای تلخ که از تئوری شوم فیلسوفان جنگ طلب غربی هم چون پوپر و کانت در ایجاد پیوند میان خشونت و پیشرفت نشأت گرفت.
لیکن نهضت امام حسین علیه السلام، مقوله ای معرفتی و شهودی و سرشار از عشق و محبت است؛ لذا خانواده محوری، صلح گرایی و غایتمندی در زندگی؛ مهمترین شاخصۀ نهضت حسینی است و براین اساس شاهدیم که آن حضرت به هیچ عنوان شروع کننده جنگ نبود و تا آخرین لحظه، به هدایت‌گری لشکر دشمن پرداخت و در غروب عاشورا و در حالی که همه یاران آن حضرت به شهادت رسیدند و در آن وضعیت خشم انسانی بسیار طبیعی می نمود، لیکن سیدالشهدا علیه السلام با کرامت و عزت جنگید؛ «فَقَدْ قاتَلَ كَريماً، وَقُتِلَ مَظْلُوماً؛ بزرگوارانه جنگيد و مظلومانه كشته شد»
جنگ کریمانۀ آن حضرت منبعث از حریت و آزادگی و رهایی از درون است که پیروزی نظریۀ پیوند عینیت و ذهنیت(صلح عزتمندانه و دفاع ارزش مدارانه) بر عینیت گرایی خشن و جنگ محور لشگر عمر سعد را طنین انداز کرد.
و اینچنین جنگ کریمانۀ امام حسین علیه السلام در جهان جاوادنه شد و قلوب انسان های آزاده را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک ساخت، به نحوی که عشق به آن حضرت فرا زمانی و فرامکانی گردید و حماسۀ عاشورا، حلقۀ وصل عدالت خواهی و ظلم ستیزی در جوامع انسانی لقب گرفت.
این دستاورد مهم ارمغان «فقه الدفاع» امام حسین علیه السلام یان توحیدی و حتی دیگر جوامع بشری، با زیبایی شناسی عاشورا از قبیل عاطفه ورزی و ایثارگری و ظلم ستیزی امام حسین (علیه السلام) ، آینده روشن جهان را رقم زد.
تجلی آن را می توان در خروش همۀ انسان های آزاده در اجتماع میلیونی اربعین حسینی مشاهده کرد که نمونه ای از تشکیل جبهۀ جهانی و صلح طلب برای مقابله با استکبار جهانی به ویژه مبارزه با شیطان بزرگ آمریکا است؛ جبهه ای که با نفی جهانی شدن برای جهانی سازی پیام امام حسین(علیه السلام) گام بر می دارد و اینک ماهیت ظلم ستیزانۀ آن در پیروی از نهضت حسینی در قالب موج فراگیر امت اسلامی برای اخراج آمریکا از منطقه به شدت فعال شده، که تحقق این مهم ، شاه کلید خروج جهان اسلام از مشکلات و بحران های ناشی از اختلاف افکنی آمریکا در جهان اسلامی و زمینه ساز وحدت روز افزون امت اسلامی است.
نظر شما