مسجدی که مروج جشن‌‌های دهه کرامت در بازار تهران است

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون ‌های مساجد خبرگزاری شبستان، بازار تهران دارای گذرهای تاریخی متعددی است که هر یک خاطرات زیادی را در سینه خود دارند ضمن اینکه از معماری جالبی هم برخوردار هستند. گذر عباس آباد در نزدیکی کوچه حمام قدیمی «چال» از جمله این گذرها است که البته شهرت خود را بیش از همه مدیون مسجد ملک است. این مسجد توسط حاج آقا مهدی ملک ساخته و توسط نوه اش، حاج آقا حسین ملک بازسازی شد. از نکات جالب درباره این مسجد است که سالیان درازی، غسالخانه در زیرزمین این مسجد فعال بود تا اینکه پس از توسعه بهشت زهرا(س) و تمرکز تمام کارهای مربوط به اموات در آن، این غسالخانه، تعطیل شد و پس از چند سال جای خود را به آشپزخانه داد.

این مسجد که جزو موقوفات خاندان ملک است و قدمتی در حدود 200 سال دارد، با حضور آیت الله سید مهدی انگجی در دهه ۳۰ شمسی به عنوان امام جماعت در آن، صاحب اعتباری دوباره شد. پس از درگذشت این روحانی، سید علی انگجی فرزند وی که تحصیل کرده حوزه علمیه قم بود در سال 1343 جانشینش شد.

این جانشینی ماجرای جالبی دارد. آقا سید مهدی که درگذشت، آیت الله العظمی سید احمد خوانساری بر پیکرش نماز خواند و آقا سید علی چندی امامت مسجد ملک را برعهده گرفت هرچند بنای ماندن در این خانه خدا را برای زمانی طولانی نداشت.

سفارش امام خمینی (ره) در پی درخواست آیت‌الله العظمی خوانساری

آیت الله العظمی خوانساری از انگجی درخواست کرد که جانشین پدر در مسجد ملک شود ولی وی تصمیم در این باره را به دیدارش با امام خمینی (ره) و کسب تکلیف از رهبر کبیر انقلاب منوط کرد. آقا سید علی به نجف رفت و پس از زیارت حرم حضرت امام علی (ع) به دیدار حاج آقا روح الله رفت و امام خمینی (ره) به وی گفتند که با توجه به اوضاع کشور بهتر است در تهران بماند و این طور شد که آیت الله انگجی از هجرت به نجف اشرف منصرف شد.

آیت الله انگجی طی 56 سالی که امام جماعت مسجد ملک است توانست موجب توسعه فضای فیزیکی و گسترش برنامه های عبادی، خدماتی و فرهنگی این مسجد شود. جلسات درس خارج فقه و اصول آیت الله سید مهدی انگجی به مدت ده سالی که وی امام جماعت این مسجد بود در این مسجد برگزار می شد و پس از وی کرسی درس آقا سید علی در این خانه خدا پهن شد. روحانیون و طلاب از نقاط مختلف شهر خود را به مسجد ملک و البته به دلیل قرار داشتن در دل بازار، به سختی می رساندند تا از قوت علمی استاد بهره مند شوند.

این جلسات علمی تا اواخر دهه هشتاد برگزار می شد که با بروز بیماری قلبی برای سید علی انگجی تعطیل شد. پس از آن جلسات تفسیر قرآن مسجد ملک که پیش از این روزهای یکشنبه و سه شنبه در این خانه خدا برگزار می شد رونق بیشتری یافت.

اول فقه، سپس کسب و کار

یکی از سنت های رایج در مساجد بازار برگزاری کلاس آموزش احکام شرعی به ویژه در حوزه کسب و کار است و بر همین اساس، این کلاس روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه از ساعت 8 تا 9 صبح در مسجد ملک برگزار می شود تا به فرموده حضرت علی بن ابی طالب (ع) درباره لزوم فراگیری احکام فقه پیش از شروع به کار عمل شود.

یکی از سنت هایی که مسجد ملک به نوعی پایه گذار آن است قرائت زیارت مخصوص امام رضا (ع) در روزهای چهارشنبه و پس از اقامه نماز جماعت ظهر و عصر است. این سنت ریشه در سیره بزرگان دارد. علامه مجلسی در این باره نوشته است: زیارت حضرت رضا (ع) در روزهای مقدس اسلامی افضل است؛ خصوصا روزهایی که اختصاص به آن حضرت دارد. مثل روز ولادت (۱۱ ذی‌القعده) و روز شهادت آن حضرت (مطابق مشهور آخر ماه صفر)؛ سپس از کتاب اقبال مرحوم سید بن طاووس استحباب زیارت آن حضرت(ع) را در روز ۲۳ ذی ‌القعده (طبق روایتی روز شهادت آن حضرت) نیز نقل می  کند.

همین برنامه جالب در مسجد ملک باعث شد وقتی موضوع دهه کرامت در کشور مطرح شد یکی از نخستین مساجدی که در اجرای جشن ها و برنامه های آن پیشگام شد این مسجد بود. همه ساله از روز نخست دهه کرامت یعنی اول ذی القعده که مصادف است با سالروز ولادت حضرت فاطمه معصومه (س)، کریمه اهل بیت (ع) تا یازدهم این ماه، یعنی سالروز ولادت حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، مراسم سخنرانی و مولودی خوانی در این مسجد برگزار می شود. همچنین پایگاه مقاومت بسیج این مسجد مسابقه کتاب خوانی با موضوعاتی همچون آشنایی با سیره و معارف رضوی و تاریخ زندگی حضرت فاطمه معصومه (س) برگزار می کند و هر سال به هشت نفر از برگزیدگان جوایز ارزشمند مادی و معنوی اهدا می شود.

کمک مستمر مومنانه به نیازمندان

از اقدامات دیگر مسجد ملک در دهه کرامت، تهیه و توزیع بسته های ارزاق همراه با محصولات فرهنگی با محوریت معرفی شخصیت عظیم الشان حضرت امام رضا (ع) است که امسال به دلیل همزمان شدن با دوره شیوع ویروس کرونا تعداد این بسته ها افزایش یافته و قرار است بیش از 200 بسته ارزاق میان نیازمندان توزیع شود.

از برنامه های دیگر مسجد ملک در زمینه ترویج دهه کرامت، اهدای جوایز به پدرانی است که نام دخترشان، فاطمه یا معصومه و نام پسرشان، رضا باشد. امسال نیز چند روز پیش از دهه کرامت این موضوع از طریق پایگاه بسیج مسجد ملک اطلاع رسانی شد تا پدران در روز ولادت امام رضا (ع) و حضرت فاطمه معصومه (س) با همراه داشتن شناسنامه خود و فرزند یا فرزندان شان بتوانند از این جوایز بهره مند شوند.

کرامت اهالی مسجد ملک محدود به دهه کرامت یا اسفندماه و ماه رمضان نمی شود بلکه مجموعه خیریه این مسجد، هر ماه به 150 خانواده نیازمند با اولویت زنان سرپرست خانوار، کمک های نقدی و غیر نقدی اهدا می کند. این مسجد در دوره شیوع ویروس کرونا بسته های ارزاق به تعدادی از کارگران بازار تهران تقدیم کرد تا سفره این افراد خالی نماند.

سخنرانی کوتاه برای رعایت حال کسبه

توجه به وضعیت نمازگزاران مسجد ملک شامل زمان سخنرانی نیز می شود به طوری که جلسات سخنرانی و مذهبی این مسجد و مداحی آن هیچ گاه بیشتر از 45 دقیقه نمی شود تا کارگران به کار خود برسند. انگجی ضمن توجه به این نکته، همه روزه یک ساعت قبل از اذان و نیم ساعت پس از پایان نماز و برنامه های روزانه، در دفتر مسجد ملک حاضر می شود تا پاسخگوی سوالات مردم شود.

توجه به حال نمازگزاران و سایر گروه های مردم سنت تمام کارگزاران مسجد ملک است به طوری که حبیب افضلی، خادم این مسجد نیز همیشه با روی خوش میزبان مردم است. ذکر این نکته لازم است وقتی در سال 1366 خادم این مسجد توسط اعضای گروهک تروریستی منافقین به شهادت رسید، آقا حبیب، خادم این مسجد شد.

میتینگ سیاسی، ممنوع

مسجد ملک در کنار تمام فعالیت های مذهبی اش جزو پرچم داران مبارزه با شاه بود و اعلامیه های امام خمینی (ره) از این مسجد به دست کسبه بازار تهران و مردم برخی نقاط دیگر کشور می رسید. جنگ تحمیلی که آغاز شد نیز اهالی این مسجد در جبهه ها حضور یافتند و بیش از ۱۴۰ نمازگزاران مسجد ملک جزو شهدا و جانبازارن پرافتخار کشورمان شدند. امروزه نیز این خانه خدا مرکز انقلابی گری است البته به گفته آیت الله انگجی، هیچ گاه اجازه داده نشده که این مسجد پاتوق احزاب و جریان های سیاسی شود.

انگجی در این باره به خبرنگار شبستان گفت: زمانی یکی از شخصیت های سیاسی با بنده تماس گرفت و گفت برای نماز ظهر و عصر به مسجد ملک می آیند و ما نیز استقبال کردیم. ابتدا در دفتر مسجد پذیرای وی شدیم و وی از بنده مکررا درخواست کرد که بین دو نماز چند کلمه ای خود را برای مردم معرفی کند تا به وی رای بدهند ولی من مخالفت کردم. بین دو نماز نیز این درخواست خود را تکرار کرد که باز نیز مخالف شد. همین موضوع باعث شد آن شخصیت سیاسی که در آن دوره انتخابات رای هم نیاورد، از بنده بسیار ناراحت شود و دیگر نه به مسجد ملک آمد و نه تماسی با من گرفت.

سخن آخر اینکه، نام مسجد ملک با عزاداری پرشور در تاسوعا و عاشورا، یک دهه شادی مومنانه در ماه ذی القعده، و کمک مومنانه مستمر به نیازمندان پیوند خورده است و امام جماعت آن جزو رکوردداران در امامت جماعت یک مسجد است. در واقع در سراسر شهر تهران تعداد ائمه جماعاتی که بیش از 50 سال امام جماعت یک مسجد بودند، بیش از 50 نفر نیست که انگجی، امام جماعت مسجد ملک از جمله آنها است.