خبرگزاری شبستان، گروه قرآن و معارف؛ یکی از راه های دین زدایی، تولید شبهه و پخش اشکال، به وسیله رسانه ها است و این اقدامات و رویکردها به ویژه در شرایط بحرانی و خاص نظیر بروز حوادث، شیوع بیماری های واگیر، وقوع بلایای طبیعی پررنگ تر می شود. در شرایط خاص و بحرانی افراد سودجو زمینه ای برای شایعه پراکنی و شبهه افکنی درخصوص مسائل اعتقادی و معنوی می یابند و به جریان سازی در راستای تحقق اهداف خود و دین ستیزی و دین زدایی می پردازند. در این میان رسانه های تخصصی دین و صاحب نظران می توانند نقش تاثیرگذاری در آگاهی بخشی به جامعه ایفا کنند. در شرایط امروز که ویروس کووید ۱۹ به پهنای جهان گسترش یافته است، برخی با ایجاد شبهاتی مبنی بر عدم کارایی دین در مقابله با کرونا، جایگاه دین را زیر سوال برده اند.
خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام «محمدطاهر گرایلی» کارشناس فرهنگی گفت و گویی انجام داده است که در ادامه می خوانید.
دین و معنویت در شرایط بحرانی چه تاثیری بر زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه دارد؟
خالق هستی انسان را آفریده تا عبادت کند و نتیجه این عبادت آرامش جسم و روح است. از طرفی با توجه به اختیاری که انسان دارد، این اختیار زمینه ساز بروز اضطراب و التهاب ها است، بنابراین خداوند برای از بین بردن این اضطراب ارتباط با خود را در نظر گرفته و بهترین راه ارتباط با خدا را عبادت تعیین کرده است.
در این میان برخی برای دست یافتن به آرامش به دنبال مسایل مادی هستند و برخی هم در ماورا در جست و جوی رسیدن به آرامش هستند. خداوند در زمینه های اجتماعی، فرهنگی، نظامی و تبلیغی که باعث تشویش اذهان انسان می شود، پیامبرانی را فرستاده است تا به تبلیغ، اطلاع رسانی و آگاهی انسان ها بپردازند که این رویکرد باعث ایجاد آرامش و آگاهی انسان می شود.
خداوند خود می داند در هر کدام از مخلوقات اش چه اثراتی گذاشته است و در آیات قرآن می بینیم به برخی میوه ها قسم می خورد به واسطه اثرگذاری ای که دارند و این اثرگذاری در راستای رسیدن انسان به آرامش است.
در شرایط فعلی نیز خداوند این پیام را به مردم دنیا می رساند که اگر بخواهم می توانم با ریزترین موجود دنیا بزرگ ترین موجود عالم و اشرف مخلوقات را زمین گیر کنم. با شیوع ویروس کرونا مشاهده می کنیم که ارتباطات اجتماعی، ارتباطات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی همه دنیا مختل شده و همه در اقصی نقاط دنیا زمین گیر شده اند.
چگونه می توان با بهره از آموزه های دینی، شرایط ویروس کووید ۱۹ را پشت سر گذاشت؟
اسلام برای عبور از بحران بیماری نسخه عملی دارد و آن اشاره دارد به آیه النظافته من الایمان و با عمل به این دستور اسلام می توانیم از بسیاری بیماری ها جلوگیری کنیم. رعایت بهداشت فردی و نظافت تعاریف مختلفی دارد و در شرایط فعلی که ویروس کرونا در دنیا فراگیر شده است، موضوع شست و شو و توجه به نظافت فردی می تواند تاثیرگذار باشد، حتی در دوره ای مصافحه کردن و دست دادن برای رسیدن به آرامش بود، امروز باید فاصله ها را رعایت کنیم تا با حفظ سلامتی خود و دیگران به آرامش برسیم. همچنین دعاهای زیادی برای رسیدن به آرامش داریم.
عده ای به صورت هدفمند در شرایط شیوه کووید ۱۹ و با رویکرد دین ستیزی، موضوع عدم کارایی دین در مقابله با همه گیری ویروس کرونا را مطرح می کنند، در پاسخ به این افراد چه باید گفت؟
دین برای برطرف شدن بیماری ها دستورالعمل های مختلفی دارد؛ به عنوان مثال در دین اسلام آمده است که آب را بجوشانید و بخورید و این در حالی است که دانشمند آلمانی با بهره گیری از صحیفه سجادیه به این موضوع پرداخت و جوشاندن آب را به نام خود ثبت کرد. باید ببینیم چند درصد مردم در مساجد، حرم ها و مراسم مذهبی دچار کرونا شده اند و چند درصد در مراکز تفریحی؟ باید به این نکته توجه داشته باشیم که در صفوف نماز جماعت حداکثر فاصله بین نمازگزاران یک و نیم متر در نظر گرفته شده است، این در حالی است که امروز و با شیوع ویروس کرونا رعایت فاصله حداکثری یک و نیم متری بین افراد مطرح می شود. دین برای همه شئون زندگی انسان دستورالعمل دارد اما کسی آن گونه که باید به این دستورالعمل ها عمل نکرده است.
اگر در اخلاقیات دین کنکاش شود و جامعه به دستورالعمل های دینی به ویژه در حوزه بهداشت عمل کند، ویروس کرونا از بین می رود. دین می گوید نظافت را رعایت کنید تا مریضی پیش نیاید. همچنین در نوع تغذیه انسان ها نیز دستورالعمل هایی دارد که با رعایت آنها می توان سلامتی افراد را تضمین کرد.
رسانه ها چه نقشی در آگاهی بخشی جامعه ایفا می کنند؟
رسانه ها باید برای افراد متدین و غیر متمدن مطالبی متفاوت ارایه دهند. درست است گفتار اهل بیت اثرگذار است اما باید با توجه به دیدگاه های افراد اطلاع رسانی شود و کلام اهل بیت و دین را در بحث اخلاقیات باید به گونه ای مطرح کرد که مورد پذیرش عموم مردم قرار گیرد.
یکصدایی در گفتمان ادبیات رسانه ها شرط ضروری است. در این حوزه باید از اساتید علوم اجتماعی نیز کمک گرفته شود. رسانه ها باید مطالب را از متون اصلی دین گرفته باشند و از کارشناسان نخبه دینی و تفکرات آنها استفاده کنند. چند کتاب علوم اجتماعی اسلامی روانشناسی اسلامی داریم؟ در این حوزه ها کار نکرده ایم، بنابراین حوزه و دانشگاه باید بیایند و در این زمینه ها ورود پیدا کنند. همچنین از ابزارهای مختلف به ویژه هنر برای ارایه دستورالعمل های دینی باید استفاده کرد.
در حوزه فرهنگی برنامه ریزی ها باید به گونه ای باشد که اثرگذار باشد، بنابراین باید کارهای زیرساختی فرهنگی در این حوزه انجام شود و برنامه ریزی های میان مدت، کوتاه مدت و بلند مدت در این بخش انجام شود. انجام کار فرهنگی هزینه و زحمت زیادی دارد اما اثرگذاری آن تا نسل ها باقی خواهد ماند.
در شرایط شیوع ویروس کرونا، رسانه های تخصصی دینی باید چه رویکرد و برنامه ای برای مقابله با شبهه افکنان داشته باشند؟
در گذشته این دعاها را تمسخر می کردند اما امروز بشر در همه جای دنیا به دنبال مضامین این دعاها می گردد و یکی از نقاط مثبت شیوع کرونا این است که گرایش به معنویت در دنیا افزایش یافته است به طوری که بسیاری از تعطیلی اماکن مذهبی نظیر کلیسا، مسجد و کنیسه ناراحت هستند و به این موضوع اعتراض دارند.
یکی از راه های برطرف شدن بیماری کرونا این است که کل دنیا به سوی خداوند برود. باید به این موضوع هم توجه داشته باشیم که مدت ها مردم به دستورالعمل های دین عمل نکرده اند و سبک زندگی آنها سبک دینی نبوده است و امروز هم نسخه ای که دین می گوید یعنی رعایت نظافت را به صورت کامل انجام نمی دهند. رعایت بهداشت و پاکیزگی در اسلام از چنان اهمیت و جایگاهی برخوردار است که حتی درباره آلوده کردن کوچه و معابر ضمان شرعی وجود دارد.
نظر شما