آیین عزاداری حسینی مردم لرستان/ هر خانه یک حسینه است

 به گزارش خبرگزاری شبستان از خرم آباد؛ دایر شده تکیه ها عزاداری حسینی در کوچه ها و محله های شهر از آداب ویژه عزاداری مردم لرستان است.

 

مردم این دیار از دیر باز چند روز قبل از ماه محرم تکیه های عزاداری را در سطح شهر ایجاد می کنند و علاوه بر مساجد در خیابان ها و محلات هم به عزاداری می پردازند.

 

در استان لرستان عزاداری حسینی تنها مخصوص عده ای خاص  نیست، هفته ای قبل از محرم، افراد جامعه در هر لباس و صنفی پای کار آمده ومساجد، تکایا وهیئت های مذهبی برای عزاداری عاشقانه سالار شهیدان آماده می شود.

 

در خرم‌آباد تکایای محلی، محل خاصی برای عزاداری جوانان این شهر است، قدیمی‌ترین تکایا که به استناد کتیبه آن دارای بیش 150 سال قدمت است، در محله درب دلاکان خرم‌آباد قرار دارد.

 

 با آغاز ماه محرم جوانان با تهیه پارچه‌های سیاه و داربست‌های فلزی به شیوه سنتی تکیه‌های عزاداری در سطح محلات مختلف دایر می‌کنند و افراد مسن‌تر نیز با آماده کردن ابزار عزاداری خاص این استان همچون زنجیززنی، چهل چراغ، علم عزاداری و بلندگوها و طبل‌ها خود را برای عزاداری امام حسین(علیه السلام) آماده می‌کنند.

 

از ابتدای ماه محرم آیین عزاداری در مساجد استان و هیئت های مذهبی برگزار می شود، شروع مراسم عزاداری مردم خرم‌آباد با صدای ساز و دهل که آهنگ حزن‌انگیز (چمرونه) را می‌نوازد آغاز می‌شود.

 

پس از نواخته شدن آهنگ چمریونه عزادارن حسینی در محله‌ها و کوچه‌ ها، دسته‌های عزادار که شامل سینه زنان و زنجیرزنان حسینی هستند، در خیابان ها حرکت می کنند و در مقابل تکیه ها به عزاداری می پردازند.

 

 

سینه زنان خرم‌آبادی به شیوه‌ای خاص که ویژه مردم این شهر است سینه زنی می‌کنند، در این شیوه ابتدا سینه زنان نشسته و سینه می زنند بعد وقتی که نوحه خوان فریاد می‌زند( ای وا شهیدا به دشت کربلا) همگی سرپا می ایستند و ضمن جواب دادن به نوحه خوان با دودست به سینه می زنند.

 

سینه‌زن‌ها و دسته‌های زنجیرزنی دسته دسته گردهم می‌آ‌یند و با کامل شدن هیئت‌ با تشکیل دو ستون به عزاداری می‌پردازند.

 

مردم استان لرستان اعتقاد خاصی به حضرت ابوالفضل(علیه السلام) دارند،  در بین نوحه خوانی بسیار ذکر یا ابوالفضل(علیه السلام) می گویند.

 

آیین عزاداری مردم لرستان خالصانه و زبانزد خاص و عام بوده و این مردم در ایام عزاداری حسینی از پیر، جوان، کودک و نوجوان عاشقانه در مراسم عزاداری شرکت می کنند.

 

چهل منبری ازرسوم عزاداری محرمی مردم لرستان

 

مراسم چهل منبر یکی از رسوم خاص و منحصر به فرد خرم‌آباد است در این مراسم که در روز تاسوعای حسینی برگزار می‌شود، زنان خرم‌آبادی به یاد اسارت حضرت زینب(سلام الله )، با پای برهنه و با نقابی بر صورت، از محله «باغ دختران» حرکت کرده و چهل شمع در خانه‌هایی که درب آنها باز است و منازل شهدا هستند، روشن می‌کنند.

 

 

آیین چهل منبری از جمله آیین های خاص مردم استان لرستان است که با آداب ویژه خود در تاسوعا  حسینی برگزار می شود.

  

در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی خیل انبوهی از خبرنگاران و گزارشگران داخلی و خارجی این آیین عزداری را پوشش می دهند.

 

 آیین گل ملی از جمله آیین های خاص مردم لرستان درعزاداری سالار شهیدان

 

این آیین هرگز کهنه نمی شود، و به رغم دسیسه های دشمنان برای کمرنگ کردن ارزش های دینی و مذهبی در جامعه، مراسم عزاداری حسینی و آیین سنتی گل مالی هر سال با شوق و اندوه بیشتری برگزار می شود.

 

 آیین گل مال نماد خاکی ترین عزداری  حسینی است که توسط مردم دیار لرستان انجام می شود و هرگز کهنه نمی شود، مردم این دیار از پیر، جوان و کودک با شور و شوق خاص به عشق خاندان امامت و نبوت گل عزا به سر می گیرند. 

 

پیشینه آیین به گل افتادن مربوط به پیش از اسلام است که در ایران پیش از اسلام برای برگزاری مراسم سوگ بزرگان، قهرمانان و جوانان و عزیزترین درگذشتگان انجام می‌شده است، در استان لرستان نیز این آیین در سوگ عزیزان از دست رفته معمول بوده و اکنون نیز در سوگ سرور و سالار شهیدان و یاران باوفایش انجام می شود.

 

در آیین گل مالی که با آداب خاص برگزار می شود،  عزاداران حسینی  از روز تاسوعا مشغول فراهم کردن زمینه برگزاری این آیین خاص هستند، عزاداران حسینی در مرحله اول با همکاری منابع طبیعی به دل طبیعت رفته و از جنگل های استان شاخه های خشک درختان را جمع آوری کرده و  خرمنی از چوب خشک در کنار خیمه های عزاداری و مساجد برپا می شود.

 

 

عده ای دیگر از جوانان عزادار، به مناطقی خاص از کوه های استان رفته و با وسواسی خاص خاک رس را با خود به خیمه های عزاداری می آروند.

 

سپس عده ای دیگر از جوانان  بر درب خیمه ها حوضچه های را آماده می کنند، که با آمادن خاک ها ابتدا خاک ها طی چند مرحله الک شده و خاکی نرم و بدون سنگ ریزه به دست می آید.

 

خاک در حوضچه ها با گلاب معطر در صبح روز عاشورا به گل تبدیل شده و عزاداران از هر گروه سنی و طبقه اجتماعی خود را به گل عزا آغشته کرده و پس از خشک شدن در کنار خرمن های از آتش به عزاداری می پردازند.

 

 

آیین گل مالی بیشتر در خرم آباد به شکل سنتی خود برگزار می شود و این آیین در دیگر شهرهای استان با گونه های دیگر برگزار می شود.

 

گرچه به ظاهر تفاوت‌های اندکی میان نوع عزاداری در بین مردم شهرستان‌های مختلف استان لرستان دیده می شود، اما در واقع همه مردم این استان به شیوه خاص خود عزاداری می‌کنند که تفاوت‌های بسیار زیاد با نوع عزاداری دیگر اقوام دارد.

 

عزاداری مردم خرم‌آباد در شب تاسوعا با حزنی خاص تا روز عاشورا ادامه دارد، حدود نیمه‌های شب عزادارانی که برخی نذر دارند وارد حوضچه‌های گل شده و بعضی تمام سر و صورت را آغشته به گل می کنند و به اصطلاح به گل می‌افتند.

برخی دیگر از عزاداران تنها سر و صورت و دو کتف و شانه خود را گل می‌زنند و برخی تنها مقداری گل روی شانه خود به نماد عزا می گذارند و در کنار شعله‌های آتش که به همین منظور تهیه شده  است برای خشک شدن گل و در امان ماندن از سرمای صبحگاهی قرار می گیرند و با روش شدن هوا به عزاداری می پردازند.

 

فرد به گل افتاده این وضعیت را تا ظهر عاشورا حفظ می‌کند،  در خرم‌آباد این آیین توسط همه اقشار از هر فکر و سلیقه، فقیر و غنی و پیر و جوان و زن و مرد انجام می‌شود، در قدیم مرکب هر اسب سوار نیز گل بر سر می گذاست که امروزه به جای اسب برخی افراد خودروی خود را گل مالی می‌کنند.

 

صبح عاشورا قبل از طلوع آفتاب ناله جانگداز ساز و دهل که نوای چمریونه می‌نوازد، شروع به نواختن می‌کند، عزادارانی که هنگام سحر به گل افتاده بودند در کنار آتش‌های برافروخته میدان محله بر سرزنان و (هی رو هی رو) گویان به عزداری می‌پردازند.

 

در روز عاشورا سوگواری در قالب دسته‌جات سینه زنی و زنجیر زنی تا ظهر عاشورا ادامه دارد و افرادی که نذر دارند در مسیر حرکت هیئت‌ها گاو و گوساله‌های نذری را سر می‌برند و این بدان معناست که این هیئت شام یا نهار را در خانه نذر کننده صرف کند.  بعد از ظهر عاشورا که در گویش محلی به آن طوق اشگس گفته می‌شود، مراسم عزاداری به پایان می‌رسد و عزاداران برای اقامه نماز ظهر عاشورا به قبرستان معروف این شهر (قبرستان خضر) می‌روند و نماز ظهر عاشورا را به جا می‌آورند که بدین گونه مراسم سوگواری دهه محرم به پایان می‌رسد.

 

مردم سرزمین کهن و دوستدار اهل بیت لرستان از گذشته‌های دور تاکنون هر ساله ایام محرم و صفر را با آیین های خاصی سپری می کنند که آیین های "گل مالی" و "چهل منبر" این دیار در بین دوستداران اهل بیت عصمت و طهارت جایگاه خاصی دارد.

 

اما امسال به دلیل پیشگیری ازشیوع کرونا ویروس برخی از آیین های عزاداری در استان لرستان برگزار نمی شود.

 

 امسال با تاکید متخصصان و مسولان تلاش می شود در نهایت فاصله گذاری و رعایت پروتکل های بهداشتی ایام عزاداری سالار شهیدان برگزار شود.

 

پیشگیری و پرهیز از برگزاری تجمعات بدون فاصله گذاری اجتماعی نه تنها مانع از ابتلای هرچه بیشتر مردم به این ویروس منحوس است، بلکه کمک مهمی به کادر درمانی است که حدود 6 ماه است برای نجات جان مردم می کوشد و خستگی عمیق را به جان می کشد.

 

هر خانه یک هیأت، شعاری است که برای محرم امسال در نظر گرفته شده است

 

 

مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان از راه اندازی پویش هر خانه یک حسینیه خبر داد و افزود: این پویش به این معنی است که با توجه به شرایط جامعه در پی شیوع ویروس کرونا، در منازل روضه خانگی خانوادگی برگزار شود.

 

حجت الاسلام «مهدی قدرتی» در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در خرم آباد، اظهار داشت: هدف از راه اندازی پویش هر منزل یک حسیینه  راه اندازی روضه های  خانگی خانوادگی با هدف پیشگیری از شیوع بیماری کروناست.

 

مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان با اشاره به توزیع  نذورات مردمی در ماه محرم، افزود: توصیه ما برای مردم  توجه به نذورات خام است.

 

وی  ادامه داد: پخت نذورات با نظارت وزارت بهداشت صورت گیرد و مراسم روضه های خانگی نیز توصیه می شود این مراسم در حیاط مراسم و یا در کوچه ها برگزار شود.
مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان با اشاره به نام نویسی هیئت های مذهبی در سامانه بیرق، بیان کرد: سه هزار هیئت ثبت شده در استان لرستان داریم که همه هیئت ها در این سامانه ثبت نام کرده اند.

وی اظهار داشت: سامانه تکیه نیز با هدف پخش مستقیم و آنلاین و رایگان مراسم عزاداری هیات های مذهبی راه اندازی شده است.

حجت الاسلام قدرتی با اشاره به فعالیت یک هیئت نظارت برای نظارت رعایت پروتکل های بهداشتی و بررسی آمار مبتلایان به کرونا بین هیات ها، خاطرنشان کرد: قطعا با همکاری مردم فهیم و وقت شناس استان، مراسم عزای سرور و سالار شهیدان با شکوه تر و تاثیرگذارتر از سالهای گذشته برگزار خواهد شد.

 

مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان اظهار کرد: مراسم محرم امسال باید با رعایت دستورات ستاد ملی مقابله با کرونا و متفاوت نسبت به سالهای گذشته برگزار شود.

 

آیین گل مالی و چهل منبری امسال برگزار نمی شود

 

 

حجت الاسلام قدرتی  بیان کرد: امسال برای حفظ سلامتی مردم و جلوگیری از انتشار ویروس کرونا این مراسم نیز برگزار نخواهد شد.

 

وی حفظ سلامتی مردم را اولویت خواند و افزود: انتظار می رود مردم همکاری لازم را در برگزاری مراسم عزاداری محرم امسال داشته باشند و به پروتکل های بهداشتی عمل کنند.

 

حجت الاسلام قدرتی بیان کرد: هیأت های مذهبی نیز اگر پروتکل های بهداشتی را رعایت نکنند، مجوز فعالیت آنان لغو خواهد شد.

 

مدیرکل تبلیغات اسلامی لرستان با اشاره به فعالیت تبلیغی مبلغان در ایام محرم عنوان کرد: ترویج فرهنگ برگزاری روضه های محلی و جایگزینی روضه های خانگی از اقدامات مهمی است که در این ایام باید مورد توجه قرار گیرد.